You are here

ŞEYH ŞA'BÂN-I VELÎ'NİN TÜRBESİ ETRAFINDA OLUŞAN İNANÇ VE UYGULAMALAR

The Belief and Practices Emerging Around Sheik Şa'bân-ı Velî's Shrine

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Kastamonu hostin g many civilisations throughout the history is one of the important culturel centres with its culture and art in Anatolia. Sheik Şa'bân-ı Velî who is the prominent person in Kastamonu lived between the last quarter of 15th century and the third quarter of 16th century, and he is the founder of Halvetflik's Şa'bâniyye branch. He is the man of God to whom people's love and respect have been getting greater since his time. Therefore his miracles have reached today both orally and in written forms in spite of years. The belief that saints miracles and favour continue even after their deaths, they help people materially and spiritually, is still common among people. Hence, there emerged many practics and beliefs around Sheik Şa'bân-ı Velî's shrine. In this article firstly brief information is given about Sheik Şa'bân-ı Velî's life and then about miracle and anecdote concepts and Menâkıb-ı Şa'bân-ı Velî called work has been focused on. Under other title it is dealt with practices and belief that emerged around his shrine. With the last title what kind of effects Sheik Şa'bân-ı Velî's shrine have in society, will be mentioned. Hence it will be determined that which of these practics and belief were forgotten, which of them survive in which forms and how they affect society.
Abstract (Original Language): 
Tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Kastamonu, kültür ve sanat zenginliği bakımından Anadolu'nun önemli kültür merkezlerinden biridir. Yetiştirdiği birçok din büyüğü ile evliya şehri olarak da bilinmektedir. Kastamonu'daki dinî şahsiyetlerin başında gelen Şeyh Şa'bân-ı Velî, 15. yüzyılın son çeyreği ile 16. yüzyılın üçüncü çeyreği arasında yaşamış ve Halvetîlik'in Şa'bâniyye kolunun kurucusudur. O, sadece yaşadığı dönemde değil vefâtının üzerinden yıllar, asırlar geçtikçe insanların gönlünde sevgisi ve saygısı artan bir Allah dostudur. Bu bakımdan Şeyh Şa'bân-ı Velî'nin kerâmetleri aradan uzun zaman geçmesine rağmen günümüze kadar hem yazılı hem de sözlü şekilde ulaşmıştır. Velîlerin yaşarken ortaya koydukları kerâmetleri ve himmetlerinin öldükten sonra da devam edeceği, insanlara her türlü maddî ve manevî yardımlarda bulunacağı inancı, halk arasında hâlâ devam etmektedir. Bundan dolayı insanlar arasında Şeyh Şa'bân-ı Velî'nin türbesi etrafında birçok inanç ve uygulama ortaya çıkmıştır. Bu yazıda önce Şeyh Şa'bân-ı Velî'nin hayatı hakkında kısa bir bilgi verilmekte sonra kerâmet, menkâbe kavramları ve Menâkıb-ı Şa'bân-ı Velî isimli eser üzerinde durulmaktadır. Diğer başlık altında söz konusu Velî'nin türbesi etrafında ortaya çıkan inanç ve uygulamalar ele alınmaktadır. Son başlıkta ise Şeyh Şa'bân-ı Velî'nin türbesinin toplum üzerinde ne gibi etkisinin olduğuna değinilecektir. Böylece bu inanç ve uygulamaların hangilerinin unutulduğu hangilerinin ne şekilde devam ettiği ve insanlar üzerindeki tesirleri tespit edilmiş olacaktır.
51-64

REFERENCES

References: 

ABDULKADiROĞLU, Abdulkerim, Halvetîlik'in Şa'bâniyye Kolu Şeyh Şa'bân-ı Velî ve Külliyesi, Ankara: Kastamonu Şeyh Şa'bân-ı Velî Derneği Yayınları: 3,
1991.
CEBECiOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber
Yayınları, 1997.
ÇAĞIMLAR, Zekiye, "Kastamonu Halk Kültürü içinde Yatır-Ziyaret inancı ve Bu inanç Çerçevesinde Şeyh Şa'bân-ı Velî Etrafında Oluşturulan Efsaneler", İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi iletişim Fakültesi Basımevi, 2005, s. 445-464.
61 •
;«^. Mevlânâ Düşüncesi Araştırmaları Derneği
ÇiFTÇi, Fazıl, Hazreti Pir Şeyh Şa'bân-ı Velî, Kastamonu: Hazreti Pir Şeyh Şa'bân-ı
Velî Kültür Vakfı Yayınları, 2007.
ÇOBANOĞLU, Özkul, Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları, Ankara: Akçağ Yayınları, 2003.
DEMÎRCIOĞLU, M. Ziya, Kastamonu Evliyaları, Kastamonu: Doğrusöz Matbaası, 1962.
DEMİRCİOĞLU, M. Ziya, Şeyh Şâban-ı Velî ve Postnîşînleri, Kastamonu: Hazreti Pir Şeyh Şa'bân-ı Velî Kültür Vakfı Yayınları: 1, 1997.
http://www.yazmalar.gov.tr (erişim tarihi: 17.11.2012)
ibrahim Has, İbrahim Has Şabâniyye Silsilesi Silsile-i Tarîk-i Halvetîyye-i Karabaş El-Kastamonî, Çeviren: Mustafa Tatçı, İstanbul: H Yayınları, 2008.
KARA, Mustafa, "Kerâmet", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler/Eserler/Terimler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 5, 1982, s. 281¬282.
KERTİŞ, Necati, Kastamonu Yatırlarının Sosyal Bütünleşme Açısından Bölge Halkı Üzerindeki Tesirleri, İstanbul: Marmara Üniversitesi Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 1999.
KÜÇÜK, Hasan, Osmanlı Devletini Tarih Sahnesine Çıkaran Kuvvetlerden Biri: Tarikatlar ve Türkler Üzerindeki Müsbet Tesirleri, İstanbul: Türdav Basım Yayım Limited
Şirketi, 1976.
KÜÇÜKBASMACI, Gülten Gönül, Kastamonu'da Halk Tababeti, İnanış ve Uygulamaları, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2000.
Menâkıb-ı Şa'bân Efendi, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Arşiv No: 06
Mil Yz A 5535/1.
Menâkıb-ı Şa'bân-ı Velî, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi, No: 3676/1. Menâkıb-ı Şa'bâniyye, Süleymaniye Kütüphanesi-Düğümlü Baba Bölümü, No:
297.7.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân, Millî Kütüphane-Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi, Arşiv No: 06 Hk 3254/1.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları, No: 782.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi, No: 3679.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Millet Kütüphanesi-Ali Emirî Efendi, No: 1093.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Millet Kütüphanesi-Reşit Efendi, No: 478.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Arşiv No:
06 Mil Yz A 2370.
• 62
SCıfî Araştırmaları - Sufi Studies SAYI 6 •
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Arşiv No: 06 Mil Yz A 8508.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Murad Molla Kütüphanesi-Dârülmesnevi, No: 366.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Murad Molla Kütüphanesi-Düğümlü Baba, No: 583.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Süleymaniye Kütüphanesi-Hacı Mahmut Efendi, No: 4682.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Süleymaniye Kütüphanesi-Hacı Mahmut Efendi, No:
4588.
Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, No: Y-45/1. Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Vatikan Kütüphanesi, No: Vat. Turco 170. Menâkıb-ı Şeyh Şa'bân-ı Velî, Vatikan Kütüphanesi, No: Vat. Turco 344/1. Menâkıb-ı Şeyh Şa'bânı-ı Velî, Süleymaniye Kütüphanesi-Reşit Efendi Bölümü,
No: 000478.
Menâkıb-nâme-i Hazret-i Pir Şeyh Şa'bân, Millî Kütüphane-Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi, Arşiv No: 06 Hk 3734.
OCAK, Ahmet Yaşar, "Menâkıbnâme", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler/Eserler/Terimler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 6, 1986, s. 253¬257.
OCAK, Ahmet Yaşar, Türk Halk İnançlarında ve Edebiyatında Evliya Menkâbeleri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi
Yayınları: 48, 1983.
OZANOĞLU, İhsan, Türk Büyüklerinden Ünlü Bilgin ve Mutasavvıf Şaban-ı Velî Hayatı, Eserleri ve Külliyesi, Kastamonu, 1966.
PEHLİVAN, Gürol, "Dinî Şahsiyetler Hakkında Oluşan Anlatılar", Millî Folklor, Sayı: 83, Güz, 2009, s. 88-96.
SAKAOĞLU, Saim, "Efsane-Menkıbe Bağı", V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Edebiyatı Seksiyon Bildirileri II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1997, s. 241-246.
ŞAHİN, Haşim, "Menâkıbnâme", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara:
Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 29, 2004, s. 112-113.
TATÇI, Mustafa, "Şâbân-ı Velî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 38, 2010, s. 208-2010.
TATÇI, Mustafa, Hazret-i Pîr Şeyh Şabân-ı Velî ve Şabâniyye, İstanbul: H Yayınları,
2012.
YAZAR, İlyas, "Osmanlı'nın Kültür Şehirlerinden Kastamonu'da Yetişmiş Bir Şair: Ömer Fuâdî (Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Edebî Şahsiyeti)", Folklor ve Edebiyat Dergisi, 1999/4, Sayı: 20, s. 113-124.
63 •
Mevlânâ Düşüncesi Araştırmaları Derneği
YAZAR, L. Nihal, Halvetîliğin Şa'bânijje Kolu Menâkıb-ı Şa'bân-ı Velî ve Türbenâme, Ankara: Mas Matbaacılık, 1985.
KAYNAK KİŞİ DİZİNİ K.K.1: Mehmet Çiftçi, 1952, Lise, İmam, Merkez/KASTAMONU. K.K.2: Sevim Kaya, 1962, İlkokul, Ev Hanımı, Alibeşe Köyü-
Taşköprü/KASTAMONU.
K.K.3: Kemal Kıldıroğlu, Ortaokul, Emekli, Merkez / KASTAMONU.
K.K.4: Atilla Bodur, 1955, Lise, Esnaf, Eyüpsultan/İSTANBUL.
K.K.5: İlhan Sağlar, 1960, Lise, Esnaf, Merkez/KASTAMONU.
K.K.6: Abdülkadir Yiğit, 1954, Lise, İmam, Şeker Fabrikası/KASTAMONU.
K.K.7: İzzet Eybercioğlu, 1972, Lise, Esnaf, Merkez/KASTAMONU.
K.K.8: Hilmi Yalçınkaya, 1969, İlkokul, Hizmetli, Merkez/KASTAMONU.
K.K.9: Şükrü Yıldırım, 1965, Üniversite (Ön Lisans), İmam, Çaycevher Köyü-
Taşköprü/KASTAMONU.
K.K.10: Yusuf Atlı, 1960, İlkokul, Çiftçi, Çaycevher Köyü-
Taşköprü/KASTAMONU.
K.K.11: Nezahat Güllü, 1953, İlkokul, Ev Hanımı, Bekdemirekşi Köyü-
Taşköprü/KASTAMONU.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com