NATURAL DYESTUFF RESOURCES AND DYEHOUSES AROUND SAKARYA
Journal Name:
- Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Abstract (2. Language):
It could be said that colors have become one of the indispensable elements of art in many areas along with the start of dyeing by attaching the dye on the objects. Although not the colour but the colourlessness, and not the sound but the silence has a meaning, colour is an important factor in the art. Because creator is the one who dyes in the finest style. It has also been a different meaning and status indicator in each society and culture. Thus, some colors have turned into indicators.
Dye pigments had been obtained from natural sources until they were obtained chemically in the middle of the 19th century. The root, stem, seed, flowers and leaves of plants, some insects and seashells were used in coloring. Dyestuff is associated with climate and geography. Sakarya and its surrounding are suitable to obtain many plant-based dying sources in terms of climate and geography. Some of these are madder, quercus infectoria, acorn, white poplar, linden, great mullein, white bedstraw, digitalis, marguerite, nicotina, delphinium staphisagria, wild mignonette, euphorbia wulfenii, chasteberry, pasture brake, wild peppermint, daphne, walnut shell, thousand-leaf, common mallow, hemp, stinging nettle, elderberry, mint, pomegranate, cotton grass. Some species of sea shells are found in the Black Sea coasts, but the subject of this report is the plant-based dying sources because of the lack of sufficient studies.
In our study we performed in Sakarya which is also known as Adapazarı in the Ottoman period and in Prime Ministry Ottoman Archives, we reached the information that there were dyehouses in these regions. This indicate that Sakarya is an important center in dying.
The study is based on the data obtained from field researches carried out in the center of Sakarya, Adapazarı, Taraklı, Sapanca, Karasu, Kaynarca, Serdivan, Pamukova, Geyve, Arifiye and Erenler districts between 2006-2016, and on the documents obtained documents from the Ottoman Archives documents. In addition, after determining the dyestuff resources, the examples made on the use of natural dyes in the art and its transportation to the sector will be compared.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Boyanın objeler üzerine tutundurulup boyamanın başlaması ile birlikte birçok alanda renkler sanatın vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur denilebilir. Her ne kadar rengin değil renksizliğin, sesin değil sessizliğin anlamı var ise de sanatta renk önemli bir unsurdur. Çünkü en güzel boyayan yaratandır. Her toplum ve kültürde farklı anlam ve statü göstergesi bile olmuştur. Böylece bazı renkler birer göstergeye dönüşmüştür.
Boya pigmentleri, 19. Yy ortalarında kimyasal olarak elde edilmesine kadar doğal kaynaklardan elde edilmekteydi. Bitkilerin kök, gövde, tohum, çiçek ve yaprakları, bazı böcekler ve deniz kabukluları renklendirmede kullanılmışlardır. Boyarmadde iklim ve coğrafya ile bağlantılıdır. Sakarya ve çevresi iklim ve coğrafik açıdan birçok bitkisel kökenli boya kaynaklarının elde edilmesi için elverişlidir. Kök boya, mazı meşesi, meşe palamudu, akkavak, ıhlamur, sığırkuyruğu, yoğurt otu, yüksük otu, papatya, tütün, bit otu, muhabbet çiçeği, sütleğen, hayıt, kartal eğreltisi, yabani nane, defne, ceviz kabuğu, civanperçemi, ebe gümeci, gence, ısırgan otu, mürver, nane, nar, pamuk otu bunlardan bazılarıdır. Deniz kabuklularının bazı türleri Karadeniz sahillerinde bulunmaktadır ama yeterince çalışma yapılmadığından bu bildirinin konusu bitkisel kökenli boya kaynaklarıdır.
Osmanlı döneminde Adapazarı olarak bilinen Sakarya ile Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde yaptığımız çalışmalarda burada boyahanelerin olduğu bilgisine ulaştık. Bu bize Sakarya’nın boyama konusunda önemli bir merkez olduğunu gösterir.
Çalışmada 2006-2016 yılları arasında Sakarya merkez, Adapazarı, Taraklı, Sapanca, Karasu, Kaynarca, Serdivan, Pamukova, Geyve, Arifiye, Erenler ilçelerindeki alan araştırmalarından elde edilen veriler ile Osmanlı Arşiv belgelerinden elde edilen belgelere dayanmaktadır. Ayrıca boyarmadde kaynaklarının tespit edilmesinden sonra sanat eserlerinde doğal boya kullanımı ve sektöre taşınması konusunda da yapılan örnekler karşılaştırılacaktır.
- 26