SABAHATTİN ALİ’NİN “SES” ADLI HİKÂYESİNDE ESTETİK BİR UNSUR OLARAK RİTİM
RHYTHM AS AN AESTHETIC ELEMENT IN SABAHATTİN ALİ’S
STORY ENTITLED “SES”
Journal Name:
- Turkish Studies
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author |
|---|---|
Abstract (2. Language):
In addition to ability of artistic expression, rhythmic temperance in
text also comes out as an important element in terms of the aesthetic
value in literary texts. Especially because of the fact that the rhythm of
movement in text awakens an aesthetic emotion, it has a wide area of use
in poetry and in prose. Even though it is much easier to determine
rhythmic elements in poetry rather than in prose, the formation and
analysis of rhythmic construct in both poetry and prose will contribute
to comprehension of the text. On the basis of the fact that every
composition which is an output of the human imagination produces a
rhythmic coherence, it can’t be thought that literary texts are indifferent
to the rhythmic construct. Rhythm which provides the post-reading
delight and ensures the internal order is created in each work of art differently with specific techniques. If we think that the fiction is item
from reality, we can come through with an idea that any literary text isn’t
generated with coincidence. Because of this, it is quite hard to say that a
work of art whose rhythmic elements aren’t created with specific
techniques is successful. In that case, it is possible to talk about the
functionality of rhythm in text which is created with specific techniques
in literary texts as an aesthetic element. On the purpose of the repetitions
recurring at certain intervals in elements such as sonance, utterance,
space, object, case, motif etc. in literary works to arouse an aesthetic
feeling, they should be also rhythmic. Thus, the text will be free of
monotony and ordinariness. Repeating every element or fact which gets
changed will intensify the flow of rhythm in literary text. For the rhythm
to be strong, it should continue increasingly or decreasingly depending
on density of case and feeling. Rhythm, which deepens the meaning, is
also related to the response given to the question of “how is it
constructed” that brings an aesthetic value to text. In that case, rhythm
is a response to the question of “how is it narrated”. While it searches
answers for this question, it also undertakes the duty of involving the
readers in fiction and providing them with aesthetic pleasure. While the
rhythm is constituent element in nearly all works of art, it is a common
point of view that the rhythm in literary works is restricted to poetry.
Because of this fact, the rhythmic elements in novels and stories aren’t
analyzed as a whole in most academic studies. The increase in the studies
which will occur in this field will contribute to the researches especially
in Modern Turkish Literature.
Rhythm, which is a constituent element in fine arts, contributes to
artist in creation period. It can be seen that Sabahattin Ali, who produces
works with a strong aesthetic aspect and who is one of the successful
writers of Turkish Literature, gives place to rhythm in his stories. The
rhythmic construct in these stories is generally parallel to the changes in
persons’ moods. Based on the idea that the rhythm of life is related to
space, it will be difficult for a writer who doesn’t comprehend the rhythm
of space to comprehend the rhythm of life. It is necessary for these writers
and poets to reflect this comprehension process and its reflections
accomplishedly. Rhythm will also positively contribute to that fictional
process.
In this study it is possible to mention that the themes such as
village, peasant and town life appear in “Ses”, one of the stories of
Sabahattin Ali, who mostly gives place to village and town life as space in
his works. It should be said that a rational technique hasn’t been
developed about the detection of rhythmic elements in prose. In this
context, we will analyze the rhythmic elements in “Ses”, written by
Sabahattin Ali, under the topics of rhythm of life and rhythm of utterance
starting from the main element of story which is the rhythm of case.Abstract (Original Language):
Sanatsal ifade gücünün yanı sıra metnin içerisindeki ritmik ölçülülük edebî metinlerde estetik değer açısından önemli bir unsur olarak karşımıza çıkar. Özellikle metindeki hareketin ritmi bir estetik duygu uyandırdığı için hem nazımda hem de nesirde geniş kullanım alanına sahiptir. Her ne kadar şiirde ritmik unsurları tespit etmek nesre göre daha kolay olsa da şiir ve nesir türündeki metinlerde ritmik yapılanmanın oluşumu ve incelenmesi metnin anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. İnsan muhayyilesinin bir ürünü olan her sanat yapıtının ritmik bir bütünlük ortaya koyduğu fikrinden yola çıkılırsa edebî metinlerin de ritmik yapılanmaya kayıtsız kalması düşünülemez. Okumanın ardındaki hazzı temin eden ve iç nizamı sağlayan ritim, her sanat ürününde kendine özgü yöntemlerle oluşturulur. Kurmacayı hakikatten ayıran bir öge olarak düşünürsek hiçbir edebi metnin tesadüflere bırakılarak üretilmediği kanısına da varılabilir. Bu sebeple ritmik unsurları güzel yöntemlerle oluşturulamayan bir sanat ürününün başarılı olduğunu söylemek oldukça zordur. Öyleyse bir estetik unsur olarak edebî eserlerde kendine has yöntemlerle oluşturulan ritmin edebi metinlerdeki işlevselliğinden söz etmek mümkündür. Edebi eserlerde ses, söz, mekân, eşya, olay, motif gibi ögelerde belli aralıklarla yinelenen tekrarların estetik bir etki uyandırabilmesi için ritmik olması da gerekmektedir. Böylelikle metin sıradanlıktan ve tek düzelikten kurtulacaktır. Özellikle de her bir unsurun ya da olgunun değişime uğrayarak tekrar edilmesi metindeki ritmin akışını kuvvetlendirecektir. İllaki edebi eserde ritmin güçlü olması için hep aynı değil vaka ve duygu yoğunluğuna göre artarak ya da azalarak devam etmesi gerekir. Anlatımı derinleştiren ritim, aynı zamanda edebi metne estetik değer kazandıran da ‘nasıl kurgulamış’ sorusuna verilen cevapla ilgilidir. Öyleyse ritim, ‘nasıl anlatıyor’ sorusunun bir cevabıdır. Bu soruya cevap ararken ayrıca
ritmin okuru da kurmacanın içine çeken ve onun estetik haz almasını
sağlayan bir anlatı unsuru görevini üslenmesini sağlıyor. Sanat
ürünlerinin hemen hepsinde kurucu bir unsur olarak ritim mevcutken
edebî metinlerde ritmin genellikle şiirle sınırlandırılması oldukça yaygın
bir bakış açısıdır. Bu nedenle akademik çalışmaların pek çoğunda roman
ve hikâye türlerindeki ritmik unsurlar bir bütün olarak incelenmemiştir.
Hiç şüphesiz ki bu alanda yapılacak çalışmaların sayısındaki artış
özellikle Yeni Türk Edebiyatı sahasındaki araştırmalara katkı
sağlayacaktır.
Güzel sanatların kurucu ögelerinden biri olan ritim sanatçıya da
yaratım sürecinde oldukça büyük katkı sunar. Estetik yönü güçlü eserler
ürettiğini de ifade etmemiz gereken Türk edebiyatının başarılı
yazarlarından Sabahattin Ali’nin hikâyelerinde ritim olgusuna geniş yer
verdiği görülmektedir. Bu hikâyelerde ritmik yapılanma genellikle
kişilerin ruh hâllerinin değişimleriyle paralel bir çizgidedir. Hayatın
ritminin mekânla ilişkili olduğu düşüncesinden yola çıkarsak mekânın
ritmini kavramayan bir yazarın hayatın ritmini de kavramasının zor
olacağı kanısına varmamız oldukça makul karşılanmalıdır. Hatta
yazarların ve şairlerin bu kavrayış sürecini ve akislerini metinlerinde
başarılı bir şekilde yansıtmaları gerekir. Ritim de bu kurmaca sürece
olumlu şekilde katkı sağlayacaktır.
Bu çalışmada büyük oranda eserlerinde mekân olarak kasaba ve
köy hayatını işleyen Sabahattin Ali’nin hikâyelerinden biri olan “Ses”teki
köy, köylü ve onun sorunlarıyla ilgili temalara sıkça yer verildiğini ifade
etmek mümkündür. Nesir türünde ritim unsurlarının tespiti hususunda
henüz makul bir yöntem geliştirilemediğini ifade etmemiz gerekir. Bu
bağlamda çalışmada estetik bir unsur olarak Sabahattin Ali’nin “Ses” adlı
hikâyedeki ritmik ögeler hikâyenin temel unsuru olan vakanın ritmiyle
başlanarak hayatın ritmi ve sözün ritmi başlıkları altında incelenecektir.
