You are here

T.C. DEVLET SALNÂMESİNE GÖRE HARF İNKILÂBI ARİFESİNDE BASININ GENEL DURUMU

THE GENERAL OUTLOOK OF PRESS ON THE EVE OF THE ALPHABET REVOLUTION ACCORDING TO THE GOVERNMENTAL YEARBOOK OF TURKISH REPUBLIC

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11434

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
History of Turkish press has been through several phases since the publishing of the first newspaper in 1831 to this day. The period after the proclamation of the Republic in 1923 is one of these phases. In the foundation phase of a new state, there were also actions and changes in the press. In this phase, one of the milestones directly and deeply affecting the world of press, without doubt, is the Alphabet Reform on November 1, 1928. For this reason, the documentation of newspapers and magazines which were published in the former alphabet right before the transformation to new letters and any kind of data related to these form a significant information cycle in terms of historiography of the Turkish press. In this study, in the first phase of the Republic (Turkey), information such as local newspapers and magazines, their owners and therefore property relations, editorial staff, average editions, types of newspapers and magazines, printing houses, and cities where there were no periodicals in 1927, was accessed via a primary source like governmental yearbook. By this way, the atmosphere of the media sector in Turkey in the eve of transformation to the new alphabet has been presented. The main data obtained as a result of the research are; the number of newspaper-magazines and printing houses is low. The center of the press is İstanbul with an unequal distribution throughout the country. Circulation is low. The media usually obeys the political power by means of several channels. Male dominance is obvious. Most of the publications come from pre-republican era, which means the Ottoman heritage largely remains.
Abstract (Original Language): 
Türk basın tarihi, ilk gazetenin yayımlandığı 1831’den günümüze çeşitli evrelerden geçmiştir. 1923’te Cumhuriyet’in ilanından sonraki dönem de bu evrelerden biridir. Cumhuriyet’in ilanı, yani yeni bir devletin kuruluş sürecinde basın hayatında da hareketlilik ve değişiklikler yaşanmıştır. Bu süreçte basın-yayın dünyasını doğrudan ve derinden etkileyen dönüm noktalarından biri, hiç şüphesiz ki 1 Kasım 1928 Harf İnkılâbı olmuştur. Bu nedenle Türk basın tarihi açısından bir milat sayılması lazım gelen yeni harflere geçişten hemen önce ülkede mevcut olan eski harfli gazete ve dergilerin dökümü, bunlar hakkında her tür veri, Türk basın tarihi yazımı açısından oldukça önemli bir bilgi demeti oluşturmaktadır. Bu dönüm noktasının önemine binaen bu çalışmada, Cumhuriyet’in ilk evresinde, illere göre yayın hayatında bulunan gazete ve dergiler, bunların sahipleri ve dolayısıyla mülkiyet ilişkileri, yazı kadroları, ortalama tirajlar, gazete ve dergi türleri, matbaalar, 1927 yılına gelindiğinde süreli yayın bulunmayan iller vb. bilgilere devlet salnâmesi gibi birincil bir kaynak vasıtasıyla ulaşılması amaçlanmıştır. Böylece yeni harflere geçişin arifesinde Türkiye’de basın hayatının nasıl bir manzara arz ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda ulaşılan başlıca veriler şunlardır: Gazete-dergi ve matbaa sayısı azdır. Basının merkezi İstanbul’dur ve ülke düzleminde dağılımı fazlasıyla eşitsizdir. Tirajlar düşüktür. Basın siyasi iktidara çeşitli kanallar vasıtasıyla büyük oranda tabidir. Erkek egemenliği belirgindir. Yayınların büyük bölümü Cumhuriyet öncesinden kalmadır, yani Osmanlı mirası önemli ölçüde sürmektedir.
135
158

REFERENCES

References: 

Alemdar, K. (1980). İstanbul (1875-1964) Türkiye’de Yayınlanan Fransızca Bir Gazetenin Tarihi. Ankara: AİTİA Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksek Okulu Yayınları.
Arabacı, C., B. Ayhan, A. Demirsoy ve H. Aydın, Konya Basın Tarihi (2009). Konya: Palet Yayınları.
Arıkan, Z. (2006). İzmir Basın Tarihi (1868-1938). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Arslan, A. (2005). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Rum Basını. İstanbul: Truva Yayınları.
Arslan, N. ve Tekir, S. (2013). Kars Basın Tarihi (1921-1980). Kars.
Artan, G. (1996). Mersin Basın Tarihi. Mersin.
Asker, A. (2009). Gazeteci Milletvekilleri (1920-1980), Türkiye’de Kitle İletişimi Dün-Bugün-Yarın. Korkmaz Alemdar (der.), Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, 14 (2004). İstanbul: Kaynak Yayınları.
Baraz, T. (1988). Başlangıçtan Günümüze Eskişehir Basını (1908-1986). Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Barlas, U. Gaziantep Basın Tarihi 100. Yıl. Karabük: Gaziantep Kültür Derneği Yayını.
Benbanaste, N. (1988). Örneklerle Türk Musevi Basınının Tarihçesi. İstanbul: Sümbül Basımevi.
Bilar, E. (2006). Edirne’nin Basın-Yayın Tarihi (1361-2006) I. Cilt. İstanbul: Edirne Valiliği Yayınları.
Çelik, Ş. (2000). İçel. İslam Ansiklopedisi, C. 21, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Demircioğlu, A. (1983). 100 Yıllık Kastamonu Basını 1872-1972. Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.
Duman, H. H. (2000). Erzurum Basın Yayın Tarihi (1867-1997). İstanbul: Duyap.
Ertuğ, H. R. (1970). Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi - Birinci Cilt, İstanbul.
Ebüzziya, Z. (1985). Osmanlı İmparatorluğu’nun Türkçe Dili Dışındaki Basını. Türkiye’de Yabancı Dilde Basın, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Gönüllü, A. R. (Mart 2005). Antalya’da Basın Hayatı (1920-1949). ATAM Dergisi, XXI, 61.
Naim, A. G. (2015). Türk Yahudi Basını Tarihi - Süreli Yayınlar. İstanbul: Gözlem.
Hâkimiyet-i Milliye. (9 Aralık 1923).1.
Haytaoğlu, E. (2010). Denizli Basın Tarihi (1909-2009). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları.
Huyugüzel, Ö. F. (1996). 1928’e Kadar İzmir’de Çıkmış Türkçe Kitap ve Süreli Yayınlar Kataloğu. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
İnuğur, N. (1992). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti.
İskit, S. R. (1943). Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları. Başvekâlet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Yayınları.
158 Hadiye YILMAZ
Turkish Studies
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 12/9
İsmail Hakkı Tevfik. (1935). Ankara Vilâyeti Gazete ve Mecmuaları (1.9.1933’e kadar çıkanlar). Filibe: Tefeyyüz Matbaası.
Koloğlu, O. (2010). Osmanlı Dönemi Basınının İçeriği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Kurt, Y. (2007). Osmaniye. İslam Ansiklopedisi, C. 33, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Mazıcı, N. 1930’a Kadar Basının Durumu ve 1931 Matbuat Kanunu. Atatürk Yolu, 18, 141.
Menç, H. (1990). Amasya Basın Tarihi.
Mildanoğlu, Z. Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000. İstanbul: Aras Yayıncılık.
Ozulu, A. (2012). Çorum Basın Tarihi Notları. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları.
Önder, A. R. (1972). Kayseri Basın Tarihi 1910-1960. Ankara: Kayseri İşçi Kredi Bankası Kültür Yayınları.
Önelçin, H. A. (1972). Trakya Basını. İstanbul: Tekirdağ Halkevi Yayınları.
Öztoprak, İ. (1981). Kurtuluş Savaşında Türk Basını. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Öztürk, Y. (2012). Bursa Basın Tarihi. Bursa: Ekin Yayınevi.
Polat, N. H. (2002). Türkiye’de Yerel Basının Gelişimine Kısa Bir Bakış. TÜBAR, Sayı: 12.
Şahin, E. (2005). Sakarya Basın Tarihi 1909-2004. İstanbul: Sakarya Gazeteciler Cemiyeti Yayını.
Şimşek, S. (2007). Kocaeli Basın Tarihi (1848-2002). Kocaeli: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Metin Tunçel, M. (1994). Doğubayazıt. İslam Ansiklopedisi. 9, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Tokgöz, O. (1981). Temel Gazetecilik. Ankara: AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnâmesi 1927-1928. Matbuat Müdüriyet-i Umumiyesi Neşriyatı.
Tütengil, C. O. (1966). Diyarbakır Basını ve Bölge Gazeteciliğimiz. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü Yayını.
Ural, S. ve Soyer, N. (2012). Atatürk Dönemi Adana’da Yerel Basın (1923-1928). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 164-204.
Varlık, M. B. (2006). Adana Basın Tarihi Üzerine Bibliyografik Notlar (1873-1928). Kebikeç, 21.
Varlık, M. B. (2000). “Ankara Basın Tarihi Üzerine Bibliyografik Notlar (1871-1928), Kebikeç, 9.
Varlık, M. B. (Ekim 2000). Sivas Basın Tarihi Üzerine Notlar. Toplumsal Tarih, 82.
Yaşar, M. (1971). Anadolu’da İlk Türk Gazetesi (Envar-ı Şarkiyye). Ankara Gazeteciler Cemiyeti Yayını.
Yılmaz, M. S. (2008). II. Meşrutiyet Devri Kastamonu Basın Tarihi (1908-1918). Ankara: Berikan Yayınevi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com