You are here

ORHUN ABİDELERİNDE 3. KİŞİ İYELİK EKİNDEN SONRA YÜKLEME HÂLİ EKİ KULLANILDI MI

WERE THE ACCUSATIVE CASE SUFFIX USED AFTER THE THIRD PERSON POSSESSIVE SUFFIX IN THE ORKHON INSCRIPTIONS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.133

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
One of the disputatious subjects about Turkish language is the structure of the third person possessive suffix and the usage of the words which take that suffix in the accusative case. In the historical texts, using of the different forms for the accusative case is one of the facts that make the problem difficult to solve. In this article, we firstly separated the approaches about the usage of the words with the third person possessive suffix in the accusative case into two groups: 1. Possessive suffix (+sI / + I) + Accusative case suffix (+n) 2. Possessive suffix [+(s) I (n)] + Accusative case (0). Secondly, we tried to establish the forms of the words with the third person possessive suffix in the accusative case in the Orkhon Inscriptions, by considering the verb ölür-"to kill". We determined that all objects, which were used with the verb ölür-and which take the third person possessive suffix, end with the sound "n". Finally, we explained the subject theoretically by accepting the third person possessive suffix as +(s) I (n).
Abstract (Original Language): 
Türk dili literatüründe tartışılagelen konulardan birisi, 3. kişi iyelik ekinin yapısı ve bu eki alan kelimelerin yükleme hâlindeki kullanımıdır. Tarihî metinlerde yükleme hâli için birden fazla şeklin kullanılması konunun açıklanmasını güçleştiren unsurlardan biridir. Biz, bu çalışmamızda ilk olarak, tarihî metinlerde 3. kişi iyelik eki alan kelimelerin yükleme hâlindeki kullanımları konusunda ortaya atılan görüşleri iki gruba ayırdık: 1. İyelik eki (+sI / +I) + Yükleme hâli eki (+n) 2.İyeli k eki [ +(s) I (n)] + Eksiz yükleme hâli (0). Orhun Abidelerinden aldığımız örnekleri bu görüşlere göre inceledik. Daha sonra Abidelerde 3. kişi iyelik ekini alan nesne durumundaki kelimelerin hangi şekillerde karşımıza çıktığını ölür- "öldür-" fiilini esas alarak tespit etmeye çalıştık. Bu fiille kullanılan ve 3. kişi iyelik eki alan nesnelerin tümünün n sesi ile bittiğini belirledik. Son bölümde ise bu durumu, 3. kişi iyelik ekini +(s)I(n) kabul ederek, teorik bir yaklaşımla açıkladık
322-331

REFERENCES

References: 

Alyılmaz, Cengiz, (1999), "Zamir N'si Eski Bir İyelik Ekinin Kalıntısı Olabilir Mi?", Türk Gramerinin Sorunları II, Türk Dil Kurumu yay., Ankara, s. 403-415.
Arat, Reşit Rahmeti, (1992), Atabetü'l-Hakayık, Türk Dil Kurumu yay., Ankara.
Buran, Ahmet, (1996), Anadolu Ağızlarında İsim Çekim Ekleri,
Türk Dil Kurumu yay., Ankara. Canpolat, Mustafa, (1992), "Eski Anadolu Türkçesindeki Belirtme Durumu (Accusativus) Ekinin Kökeni Üzerine" , Türkoloji Dergisi, X. Cilt, Ankara, s.
9-13.
Choi, H.W., (1991),
"An
a Altayca İyelik Zamiri *n", Türk Dilleri Araştırmaları, Ankara, s. 191-196.
Ercilasun, A. B., (2000), "Türkiye Türkçesinde Yardımcı Ses",
Hasan Eren Armağanı, Türk Dil Kurumu yay., Ankara, s. 128-135. Ergin, Muharrem, (1993), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul.
Ergin, Muharrem, (1999), Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
Gemalmaz, Efrasiyap, (1996), "Türkçede İsim Tamlamalarının Derin Yapısı", Atatürk Üni. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 4, Erzurum, s. 165-172. Grönbech, K., (1995), Türkçenin Yapısı (çev Mehmet Akalın), Türk Dil Kurumu yay., Ankara.
Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları
Volume 2/3 Summer 2007
Orhun Abidelerinde 3. Kişi İyelik Ekinden Sonra Yükleme Hâli Eki Kullanıldı mı?
331
Gülsevin, Gürer, (1990), "Eski Anadolu (Türkiye) Türkçesinde 3.
Kişi İyelik Ekinin Özel Kullanılışı", Türk Dili,
sayı 466 (Ekim), Ankara, s. 187-190
Gülsevin, Gürer, (1997), Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Türk Dil
Kurumu yay., Ankara. Orkun, H. N. , (1994), Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu yay., Ankara.
Tekin, Şinasi, (1992), "Eski Türkçe", Türk Dünyası El Kitabı, 2.C.,
Ankara, s. 69-120. Tekin, Talât, (1983), "Üçüncü Kişi İyelik Eki Üzerine", Genel
Dilbilim Dergisi, 2.C., sayı 7-8, Ankara, s. 10¬17.
Tekin, Talât, (2000), "Türkçede Kaynaştırma Sesleri", XII. Dilbilim
Kurultay Bildirileri, İstanbul, s. 109-112. Tekin, Talât, (2006), Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu yay., Ankara.
Tuna, O.N., (1986), Türk Dilbilgisi (Fonetik,Morfoloji), Malatya.
Von Gabain, A., (2000), Eski Türkçenin Grameri (çev Mehmet Akalın), Türk Dil Kurumu yay., Ankara.
KISALTMALAR
B Batı
BK Bilge Kağan
D Doğu
G Güney
K Kuzey
KT Kül Tigin
T Tonyukuk

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com