You are here

MEVLEVİ EDEBİYATI KAYNAKLARINDAN TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ-YI MEVLEVİYYE İLE SEMÂ'-HÂNE-İ EDEB'İN MUKÂYESESİ

AN ESSAY OF COMPARING MEVLEV İ LITERATURE RESOURCHES ESRÂR DEDE'S TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ-YI MEVLEVİYYE WITH ALİ ENVER'S SEMÂ'-HÂNE-İ EDEB

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.297
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
It is possible that there are class literatures which were created of some poets and writers in classical Turkish literature. It can be said that there is Mevlevî literature which is reinforced by the tradition of classical Turkish literature and Mevlevî tarika. Mevlevî literature made its own tradition of biography. The biography book, called Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye which was written at the end of 18th century by Esrâr Dede, has a big importance because of collecting the Mevlevi poets. Semâ'-hâne-i Edeb, which was written at the end of the 19th century is a similar biography book with Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye. This book collects 190 Mevlevî poets biography. In this biography book Alî Enver writes his own opinions which are different of Esrâr Dede. If we compare these biography books we see that Semâ'-hâne-i Edeb is not a summary of Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye. In this article we tried to show that Semâ'-hâne-i Edeb is an independent biography book.
Abstract (Original Language): 
Klâsik Türk edebiyatı ana atmosferinin altında çeşitli zümrelere mensup şâir ve yazarlar tarafından ortaya çıkan çeşitli zümre edebiyatlarının varlığından söz etmek mümkündür. Bu çerçevede yaklaşık altı asır boyunca hem genel olarak klâsik Türk edebiyatı geleneğinden hem de Mevlevîlik tarikatının iç dinamiklerinden beslenen bir Mevlevî edebiyatından bahsedilebilir. Tarikat kökenli bu zümre edebiyatı da zamanla kendi biyografi geleneğini oluşturmuştur. 18. yüzyılın sonunda Esrâr Dede'nin kaleme aldığı Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye, Mevlevî zümresi edebiyatının şâirlerini bir çatı altında toplaması bakımından önem taşımaktadır. Bu eserden ilhâm alarak 19. yüzyılın sonunda yazdığı Semâ'-hâne-i Edeb eserinde 190 şâirin hâl tercümesini veren Alî Enver şâirlerin seçimi ve biyografik bilgi açısından büyük ölçüde Esrâr Dede'ye bağlı kalmıştır; ancak çeşitli noktalarda kişisel yorumlarını ve hükümlerini de vermiştir. Bu çalışmamızda, iki eser arasında yapılan mukâyese sonucunda Semâ'-hâne-i Edeb'in Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye'nin basit bir özeti olmadığı, kısmen müstakil bir kaynak olarak değerlendirilebileceği ortaya konulmaya çalışılmıştır.
229-277

REFERENCES

References: 

Ahmed
Eflâkî
, Ariflerin Menkıbeleri, (çev.: Tahsin Yazıcı), Kabalcı, İstanbul 2006.
AKSOY, Hasan, "Esrar Dede", DİA, c. XI, İstanbul 1995, s. 434. Alî Enver, Semâ'-hâne-i Edeb, İstanbul 1309.
ARI, Ahmet, Mevlevilikte Bir Hanedanlık Kurucusu Sâkıb Dede ve Dîvânı, Akçağ, Ankara 2003.
ÇALIK, Etem, Türk Edebiyatında Müstear-Mahlas ve Tapşırmalar, Aktif, Erzurum 1999.
Derviş Mahmûd-ı Mesnevîhan, Sevâkıb-ı Menâkıb, (haz.: Hüseyin Ayan, Gönül Ayan, Erdoğan Erol), Rûmî, Konya 2007.
105 Alî Enver, a.g.e., s. 178.
GENÇ, İlhan, Esrar Dede, Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye, AKM, Ankara 2000.
GÖLPINARLI, Abdülbâki, Mevlânâ'dan Sonra Mevlevîlik, İnkılap, İstanbul 1983.
GÜMÜŞ, Zehra, "Pîrî Paşazâde Mehmed b. Cemâlî'nin Tuhfe-i Şâhidî Şerhi: Tuhfe-i Mîr", II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, 10-12 Nisan 2006, Kayseri.
GÜMÜŞ, Zehra, Pîrî Paşa-zâde Celâlî Mehmed b. Abdülbâkî, Tuhfe-i Mîr [Tuhfe-i Şâhidî Şerhi](İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük-Tıpkıbasım), (Basılmamış yüksek lisans tezi), Kayseri 2006.
HORATA, Osman, Esrâr Dede, Hayatı-Eserleri Şiir Dünyası ve Dîvânı, KB, Ankara 1998.
İMAMOĞLU, Ahmet Hilmi, Muğlalı Şâhidî İbrahim Dede Tuhfe-i Şahidi Farsça-Türkçe Manzum Sözlük, Muğla Üniversitesi Yayınları, Muğla 2005.
İPEKTEN, Haluk-İSEN, Mustafa-KILIÇ, Filiz-AKSOYAK, İ. Hakkı-EYDURAN, Aysun, Şair Tezkireleri, Grafiker, Ankara 2002.
KILIÇ, Atabey, "Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi 977'de Kayıtlı Manzum Sözlük Mecmuası Hakkında", Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu, 25-27 Nisan 2007, Erzurum.
KILIÇ, Atabey, Manzum Sözlük Mecmuası (Konya Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi 4026) Tuhfe-i Vehbî-Tuhfe-i Şâhidî-Sübha-i Sıbyân, Laçin, Kayseri 2007.
KILIÇ, Atabey-GÜMÜŞ, Zehra, "Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi 2095'te Kayıtlı Mevlevi Mecmûası Hakkında", Uluslar arası Türk Tasavvuf Kültürü ve Mevlana Sempozyumu, 29-30 Eylül 2007, Manisa.
KILIÇ, Filiz, XVII. Yüzyıl Tezkirelerinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler, Akçağ, Ankara 1998.
KORTANTAMER, Tunca, "Genç Edebiyat Araştırmacısının Yanlışları", Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi (Ammil Çelebioğlu Armağanı), sayı: VII, İstanbul 1993,
ss. 337-368.
Abdülkadir DAĞLAR
LEVEND, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, 1. Cilt, 4. Baskı, TTK,
Ankara 1998.
ÖZ, Yusuf, Tuhfe-i Şâhidî Şerhleri, Konya 1999.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 4. Baskı, c. I, MEB, İstanbul 1993.
"Semahâne-i Edeb", Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c. VII, İstanbul 1990, s. 507.
Sipehsâlâr Mecdüddin Feridun, Risâle-i Sipehsâlâr, Hazret-i Mevlâna'nın Menkıbeleri, (çev.: Ahmed Avni Konuk; haz.: Tahir Galip Seraltı), Rûmî, Konya 2005.
ŞAHİN, Bekir, Sevâkıb-ıMenâkıb, Hazret-iMevlâna'dan Menkıbeler, Rûmî, Konya 2006.
ŞENTÜRK, Ahmet Atillâ-KARTAL, Ahmet, Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh, İstanbul 2004.
TOLASA, Harun, Sehî, Latîfî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, Akçağ, Ankara 2002.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı,
3. Baskı, TTK, Ankara 1988.
ÜNVER, İsmail, "Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler", Türkoloji Dergisi, c. XI, sayı: 1, Ankara 1993, ss. 51-89.
YILDIRIM, Tahsin, Edebiyatımızda Müstear İsimler, Selis, İstanbul 2006.
ZORLU, Cem, Sahîh Ahmed Dede, Mecmû'atü't-Tevârîhi'l-Mevleviyye (Mevlevîlerin Tarihi), İnsan, İstanbul 2003.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com