You are here

IBIRAY ALTIN SARİN VE NİKOLAY İVANOVİÇ İLMİNSKİ'NİN KAZAK EĞİTİM SİSTEMİNE ETKİLERİ

THE EFFECTS OF IBIRAY ALTINSARİN AND NİKOLAY İVANOVİÇ İLMİNSKİ ON KAZAK EDUCATION SYSTEM

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.493
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In 1860s, a new education system was under discussion in Russia. This education system aimed to educate the Turkish societies within the borders of Russia, it would be in effect until the end of 20th century, and its effects would be maintained after that time. This system having many objectives such as changing the alphabet, developing new educational curriculums, opening new schools, publishing new course books started with the activities of missionaries and with the support of some members of the societies, these objectives were tried to be fulfilled. This new education system resulting in opening of new schools, particularly opening schools for Kazak children for the first time, weakening the influence of Tatar mullahs on Kazak society, and adaptation of modern living style had, on the other hand, some negative impacts such as spread of Christianity and Christian culture, imposition of Christian values on people and making people feel more affiliated to Russian values and all these undermined the national values of these people. A famous missionary and Turcologist, İlminsky directed Kazak people towards these objectives. In order to avoid reactions from Kazak people, İlminsky planned to conduct his activities through revered and respected people of the society and selected Altınsarin for this purpose. As a result, Altınsarin approved this new education system and put forth efforts to get it disseminated among his people; yet, he always objected to İlminsky when it comes to missionary activities and did some innovative works to protect the national culture.
Abstract (Original Language): 
18601ı yıllarda Rusya'da yeni bir eğitim sistemi tartışılmaktaydı. Rusya sınırları içerisinde yaşayan Türk halklarının yetiştirilmesini içeren bu eğitim sistemi, 20.yy'nin sonlarına kadar sürecek ve bundan sonraki dönemlere de etkisi devam edecektir. Alfabe değişikliği, eğitim-öğretim müfredatlarının oluşturulması, yeni okulların açılması, yeni ders kitaplarının bastırılması gibi birçok hedefi içeren bu sistem misyonerlik faaliyetleriyle başlamış ve halktan bazı kimselerin de desteği alınarak devam ettirilmeye çalışılmıştır. Yeni okulların, hatta Kazak çocukları için ilk defa okulların açılması, Tatar mollalarının Kazak halkı üzerindeki etkisinin azaltılması ve modern yaşam tarzının benimsetilmesi gibi önemli katkılar sağlayan bu eğitim sistemi, diğer yandan Hristiyan kültürünün, dininin ve dilinin yayılması, dayatılması ve halkın Ruslaştırılması gibi yönlerden de millî değerleri zedeleyen amaçları da içermekteydi. Meşhur misyoner, Türkolog İlminski bu amaçlar doğrultusunda Kazak halkına yönelmiştir. Kazak halkının tepkisini çekmemek için çalışmalarını halk arasından sevilen ve değer verilen kişiler vasıtasıyla yapmayı planlayan İlminski bunun için Altınsarin'i seçmişti. Neticede bu eğitim sisteminin iyi yönlerini benimseyip halkına yaymaya çalışan Altınsarin, misyonerlik faaliyetleri noktasında ise İlminski'ye daima karşı çıkmış ve millî kültürün korunması yönünde yenilikçi çalışmalarına devam etmiştir.
125-135

REFERENCES

References: 

ALTINSARİN Ibıray; Tandamalı Şığarmaları, Ğılım, Almatı 1994.
ADİLBAYEV Alau; "Çarlık Döneminde Kazak Topraklarında Yürütülen Ruslaştırma Faaliyetleri", Bilig, S. 23, 2002.
ESHENKULOVA Kishimjan; Modern Bilimlerin Türkistan'a Girişi (1800-1917), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, İstanbul 2007, basılmamış doktora tezi.
JARMUHAMMEDOV Muhammedrahim; "N. î. îlminskiydin I.
Altınsarin Jayındağı Estelikterineri\ Ibıray Altınsarin Tağlımı , Jazuvşı, Almatı 1991.
22 S. Kıyrabayev; Âdebiyetimizdin Aktandaq Betteri, Bilim Baspası, Almatı 1995, s. 48.
23 Vahit Türk; "Kazak Aydınlanma Hareketi İçerisinde Ahmet Baytursun ve Çalışmaları", Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 18, Ankara 2002, s. 666.
24 Kayyum Kesici; agm., s. 443.
25 Ahmet Kanlıdere; "19. ve 20. Yüzyıllarda Kazan Tatarları", Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 18, Ankara 2002, s. 417.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/ 7 Fall 2008
Ibıray Altınsarin ve Nikolay İvanoviç İlminski... 135
KANLIDERE Ahmet; "19. ve 20. Yüzyıllarda Kazan Tatarları", Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 18, Ankara 2002.
KESİCİ Kayyum; "Bolşevik İhtilalinden Önce Kazak Türklerinde Eğitim, Kültür ve Fikir Hayatî", Türkler, Yeni Türkiye
Yayınları, C. 19, Ankara 2002.
KIYRABAYEV S.; Âdebiyetimizdig Aktandaq Betteri, Bilim Baspası, Almatı 1995.
MAQPIROV
Serik
; Ibıray Altınsarin, Öner Bilim Bar Jurttar, Jalın,
Almatı 1991.
SARAY Mehmet; Kazakların Uyanışı, TİKA Yayınları, Ankara 2004.
TÜRK Vahit; "Kazak Aydınlanma Hareketi İçerisinde Ahmet Baytursun ve Çalışmaları", Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 18, Ankara 2002.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com