You are here

TÜRK TİYATROSUNUN KAYNAKLARI

SOURCES OF TURKISH DRAMA/THEATRE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.614
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
This articles deals with the Turkish Drama according to the sources during the official literary history. It proves that the Turks have two kinds of drama/theatre: the first kind is more traditional one thatis thought as national and depends on the relation between the master and assistant; the second is more illusionis t play depending on the text deriving from Europe. These two besides entertaining purpose seek ways to bring ordinary people and their problems out, and even sometimes offer solutions and the ways out; and also tend to criticisizm. This is an exhousted source research on the topic. Therefor it offers a brief look at the changes and developments in the Turkish society.
Abstract (Original Language): 
Bu incelemede, Türk tiyatrosunu, tarihî süreçte kaynakları bakımından ele aldık. O zaman gördük ki farklı tarzda icra edilen iki tür tiyatromuz var. Bunlardan ilki, usta-çırak ilişkisine dayalı, millî tiyatromuz olarak kabul ettiğimiz geleneksel tarzımız; diğeri ise Avrupa kaynaklı, metne dayalı illizyonist tiyatro. Bu iki tür, eğlendirme amacı dışında; halkı ve halkın meselelerini kendine kaynak edinerek gündeme taşımakta, fikir beyan etmekte, bazan çözüm yolları sunabilmekte, rehber olabilmekte; çoğu zaman da sigorta görevi icra eder gibi tenkide yönelebilmektedir. Biz her iki türün, ortaya çıkış noktasından itibaren beslendikleri ana kaynakları tek tek tesbit ettik. Böylece Türk toplumunun değişim ve gelişim çizgisine de kısa bir bakış yaptık.
2181-2348

REFERENCES

References: 

AKI, Niyazi, Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi-I, Dergâh yayınları, İstanbul 1989.
AKI, Niyazi, XIX. Yüzyıl Türk Tiyatrosunda Devrin Hayat ve İnsanı, Atatürk Üniversitesi yayınları, Erzurum 1974.
AKI, Niyazi, Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış, Atatürk Üniversitesi yayınları, Erzurum 1968.
AKYÜZ, Kenan, Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi yayınları 3.b.
Ankara 1979.
ALTINAY, Ahmet Refik, On Altıncı Asırda İstanbul Hayatı, 2.b. İstanbul 1935.
AND, Metin, 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi, Gerçek yayınları, İstanbul 1970.
AND, Metin, 50 Yılın Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası yayınları,
İstanbul 1973.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
2342
Enver TÖRE
AND, Metin, Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, Ankara 1983.
AND, Metin, Geleneksel Türk Tiyatrosu, Bilgi yayınevi, Ankara 1969.
AND, Metin, Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Ban¬kası yayınları, Ankara 1971.
AND, Metin, "Meşrutiyet Tiyatrosunda Konusunu Tarihten Alan Oyunlar", Türk Dili, nr. 209, Şubat 1969, s. 681.
AND, Metin, Osmanlı Tiyatrosu, D.T.C.F. yayınları, Ankara 1976.
AND, Metin, Oyun ve Bügü, Türkiye İş Bankası yayınları, İstanbul
1974.
AND, Metin, Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası yayınları, Ankara 1972.
AY, Lütfi, "Evcilik Oyunu", Milliyet , 14 Şubat 1964.
AY, Lütfi, "Ankara'da Duvarların Ötesi", Cumhuriyet gazetesi, 5
Ocak 1959.
AYTAŞ, Gıyasettin, Tanzimatta Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Akçağ yayın¬ları, Ankara 2002.
BEYATLI, Yahya Kemal, Edebiyata Dair, Baha matbaası, İstanbul
1971.
ÇAMURDAN, Esen, "İlk Dönem Tiyatro Oyunlarında Kadın Görünümleri", Günümüzde Kitaplar, Kasım, 1985, nr.23.
ÇIKLA, Selçuk, "1923-1950 Yılları Arasında Yazılan Köyü ve Köylüyü Konu Edinen Piyesler", Millî Eğitim, nr.175, Yaz
2007, s.98-114.
ÇIKLA, Selçuk, "Cumhuriyet'in Onuncu Yıl Dönümü Anısına Yapılan Edebî Yayınlar", Turkish Studies, C. 1, Sayı:1, Temmuz-Ağustos-Eylül 2006, s.45-63.
ÇIKLA, Selçuk, "Türk Edebiyatında Dirijizmin Karagöz Piyesleri Boyutu", Millî Folklor, Y.19, nr.73, Bahar 2007, s.61-67.
CÜVEYNİ, Tarih-i Cihangûşa, Neşreden: Mirza Muhammed,
Londra 1912.
DİYARBEKİRLİ, Necat, Hun Sanatı, M.E.B. yayınları, Ankara 1972.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
Türk Tiyatrosunun Kaynakları
2343
DUMAN Harun, Balkanlara Veda, Duyap Yayıncılık, İstanbul 2005.
DÜZDAĞ, Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebusuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, Enderun kitabevi, İstanbul 1972.
ELÇİN, Şükrü, Anadolu Köy Ortaoyunları, T.K.A.E. Yayınları,
Ankara 1977.
ENDERÛNİ, Hüseyin Fazıl, Defter-i Aşk (Aynı kitap içinde şairin Hubannâme, Zenannâme ve Çenginâme adlı mesnevileri vardır.), İstanbul 1253 (1837).
ENGİNÜN, İnci, "Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları", Dergâh Yayınları , İstanbul 1983.
ENGİNÜN, İnci, Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 5, Dergâh Yayınları, İstanbul 2002.
ENGİNÜN, İnci, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, ilaveli 2. baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul 1991.
ENGİNÜN, İnci, "Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı", Dergâh Yayınları, İstanbul 1998.
ENGİNÜN, İnci, Araştırmalar ve Belgeler, Dergâh Yayınları, İstanbul
2000.
ERCİLASUN, Bilge, "Edebiyatta Millîlik ve Milliyetçilik", Yeni
Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler, Akçağ Yayınları,
Ankara 997, s. 450-466.
FUAT, Memet, Tiyatro Tarihi, Varlık Yayınları, İstanbul 1970. GERÇEK, Selim Nüzhet, Tiyatro Tarihi, Türkiye Yayınları, İstanbul
1944.
GERÇEK, Selim Nüzhet, Türk Temaşası, Kanaat Kitabevi, İstanbul
1942.
GÖKYAY, Orhan Şaik, Türklerde Karagöz, Bürhaneddin basımevi,
İstanbul 1938.
İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1986.
KAPLAN, Mehmet, "Köşebaşı", Millî Kültür, nr. 2, Temmuz, 1980.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
2344
Enver TÖRE
KAPLAN, Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar-3:Tip Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 1985.
KARACA, Nesrin T., "Meşrutiyet Döneminin Öncü Kadınlarından Fehime Nüzhet Hanım" Tarih ve Toplum, C: 39, S. 231, s. 139-145, 2003.
KARACA, Nesrin T., "Tanzimat Devri Batılılaşma Anlayışı ve Tiyatro", Ayla Demiroğlu Kitabı, Kutup Yıldızı Yayınları, İstanbul, s. 346-358, 2007.
KARACA, Nesrin T., "Cevat Fehmi Başkut ve Oyunları"; Türk Bilig-Türkoloji Araştırmaları, Hacettepe Ü. Edebiyat
Fakültesi.-TDE, Bahar, S: 7, s. 74-86, 2004.
KARAGÖZ Kitabı, Haz: Sevengül Sönmez, Kitabevi Yayınları,
İstanbul 2000.
KARAGÖZ Oyunları, Haz: Ünver Oral, Kitabevi Yayınları, İstanbul
2002.
KARAKARTAL, Oğuz, Türk Kültüründe İtalyanlar, Eren Yayınları,
İstanbul 2002.
KÖPRÜLÜ, M. Fuat, Türkiyât mecmuası, C. 1, 1925.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad, "Türk Edebiyatının Menşei", Millî Tetebbular Mecmuası, C. II, 1331.
KUNOS, Ignacz, Türk Halk Edebiyatı, İkbal Kütüphanesi, İstanbul
1925.
NUTKU, Özdemir, "Darülbedayi'in Elli Yılı", D.T.C.F. Yayınları,
Ankara 1969,
NUTKU, Özdemir, "Neden Evcilik Oyunu", Tiyatro'73, Nisan,
S:14, s:32.
NUTKU, Özdemir, IV. Mehmet'in Edirne Şenliği, Türk Tarih Kurumu basımevi, Ankara 1987.
NUTKU, Özdemir, Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1997.
NUTKU, Özdemir, Yaşayan Tiyatro, Çağdaş Yayınları, İstanbul
1976.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
Türk Tiyatrosunun Kaynakları
2345
ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme çağları, Kömen Yayınları, 2.b. Ankara 1979.
ORAL,
Ünver
, İbişli Kukla Oyunlarımız, Kitabevi Yayınları, İstanbul
2002.
ORAL,
Ünver
, Karagöz Perde Gazelleri, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996.
ORTA OYUNU Kitabı, Haz. Abdülkadir Emeksiz, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2001.
SAFA, Peyami, "Şehir Tiyatrosu'nda Para Piyesi", Tasvir-i Efkâr, 17
Mart 1942.
ŞENER, Sevda, Cumhuriyet'in 75. Yılında Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
ŞENER, Sevda, "Cumhuriyet Dönemi Kadın Oyun Yazarları", Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 1973, Nr:4, s.31-44.
ŞENER, Sevda, "Kurban Üzerine Bir İnceleme", Tiyatro Araştırmaları Dergisi, nr.1, 1970.
ŞENER, Sevda, Çağdaş Türk Tiyatrosunda Ahlâk Ekonomi Kültür Sorunları, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1971.
ŞENER, Sevda, Çağdaş Türk Tiyatrosunda İnsan, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1972.
SEVENGİL, Refik Ahmet, Meşrutiyet Tiyatrosu, M.E.B. Yayınları,
İstanbul 1968.
SEVENGİL, Refik Ahmet, Saray Tiyatrosu, M.E.B. Yayınları,
İstanbul 1962.
SEVENGİL, Refik Ahmet, Eski Türklerde Dram Sanatı, Maarif Yayınları, İstanbul 1959.
SEVENGİL, Refik Ahmet, Tanzimat Tiyatrosu, M.E.B. Yayınları,
İstanbul 1961.
SEVİLEN, Muhittin, Karagöz, M.E.B. Yayınları, İstanbul 1990.
SİYAVUŞGİL, Sabri Esat, İstanbul'da Karagöz ve Karagöz'de İstanbul, Bürhaneddin basımevi, İstanbul 1938.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
2346
Enver TÖRE
SİYAVUŞGİL, Sabri Esat, Karagöz, Psikososyal Bir Deneme, Maarif matbaası, 1941.
TANPINAR, Ahmet Hamdi, Edebiyat Üzerine Makaleler, Dergâh Yayınları, İstanbul 1977.
TÖKEL, Dursun Ali, Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Akçağ Yayınları, Ankara 2000.
TÖRE, Enver, "Ahmet Midhat Efendi'nin Tiyatroları", Türk Dili,
sayı:521, Mayıs 1995, s.601-605. TÖRE, Enver, "Dede Korkut Kaynaklı Piyesler", 23.11.2000
tarihinde Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi'nce gerçekleştirilen "Destanlar" konulu sempozyum bildirisi.
TÖRE, Enver, "Hüseyin Suat Yalçın'ın Yayınlanmamış Bir Piyesi: Züppeler", Türklük Araştırmaları Dergisi, İstanbul, Bahar
2004, s.263-285.
TÖRE, Enver, "Reşat Nuri'nin Bir Aktüel Piyesi: Hançer", Türk Kültürü, nr.479, Mart 2003, s.76-81.
TÖRE, Enver, "Şark-Garp Çıkmazında Tiyatroya Yansıyan Harput ve Harputlu", Dünü ve Bugünüyle Harput, Türk Diyanet
Vakfı Yayınları, C. 1, Elazığ 1999, s. 415-427.
TÖRE, Enver, "Türk Tiyatro Eserlerinde Balkan Motifi", Köprüler Kurduk Balkanlara Uluslar Arası Sempozyum Bildirileri, Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire
Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2008, s. 125-141.
TÖRE, Enver, "Türklerde Yeni Yıl Oyunları", Türk Dünyası'nda Nevruz, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1999, s. 105-115.
TÖRE, Enver, "İbnürrefik'in Münevver'in Hasbıhali İsimli Piyesiyle Çehov'un Ayı İsimli Piyesinin Karşılaştırılması", Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, M.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, nr.38, İstanbul 1995. Makale ayrıca Mehmet Rebii Hatemi Baraz'ın hazırladığı ve Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanan İbn-ür Refik Ahmet Nuri Sekizinci isimli üç ciltlik kitabın (Ankara 2001) 3. cildine alıntı olarak eklenmiştir.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
Türk Tiyatrosunun Kaynakları
2347
TÖRE, Enver, Şemseddin Sâmi'nin Tiyatroları, Asos Yayınları,
İstanbul 2008.
TÖRE, Enver, Hayattan Sahneye Kadınlar, Duyap Yayınları, İstanbul
2006.
TÖRE, Enver, Fecr-i Âti'nin Kurucularından Müfit Râtip- Makaleleri,
MVT Yayınları, İstanbul 2006.
TÖRE, Enver, II. Meşrutiyet Tiyatrosu: Yazarlar-Piyesler, Duyap Yayınları, İstanbul 2006.
TÖRE, Enver, 1908-1914 Arası Türk Edebiyatında Tiyatro Tenkidleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1986.
TÖRE, Enver, "Atatürk ve Sonrası Dönem Tiyatro Faaliyetleri"; Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C. 18, Ankara 2002.
TÖRE, Enver, "Ermeniler ve Türk Tiyatrosu", Ermeni Araştırmaları 2. Türkiye Kongresi Bildirileri, C. II, ASAM Ermeni Araştırmaları Enstitüsü, Ankara 2007, s. 1299-1307.
TÖRE, Enver, "Godot Beklenmeli mi?", Ülke, Y.2, nr.2, Aralık 1997.
TÖRE, Enver, "Güzel Bir Tragedya Örneği: Cem Sultan" Türk Dili, nr.534, Haziran 1996.
TÖRE, Enver, "Osmanlı Devleti'nde Tiyatro", Osmanlı / Kültür ve Sanat, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999.
TÖRE, Enver, "Romandan Yapılmış Bir Tiyatro Eseri: Eski Şarkı", Türk Dili, C. XCI, Sayı:651, Mart 2006.
TÖRE, Enver, "Tiyatroda Postmodernizm ve Örnek Üç Piyes",
Ülke, nr.37, Mayıs 1999.
TÖRE, Enver, "Türklerde Dramatik Sanatlar", Türk Tarihi ve Kültürü, 3. b., Pegem Yayıncılık, Ankara 2007.
TÖRE, Enver, "Türklerde Yeni Yıl Oyunları", Türk Dünyası'nda Nevruz, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1999, s. 105-115.
TÖRE, Enver, Cenap Şehabettin'in Tiyatroları, Kitabevi, istanbul
2005.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4 Winter 2009
2348
Enver TÖRE
UĞURCAN, Sema, Abdülhak Hâmid Tarkan'ın Eserlerinde Tarih, Akademi kitabevi Yayınları, İzmir 2002.
UĞURCAN, Sema, Türk Romanında Çalışan Kadın Tipleri -Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Kadar-, Basılmamış Doktora Tezi, istanbul Üniversitesi, 1983.
YALÇIN, Alemdar, II. Meşrutiyet'te Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Ankara
1985.
YALÇIN, Alemdar, Tiyatro ve Canlandırma, (Gıyasettin Aytaş'la beraber), Akçağ Yayınları, Ankara 2002.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com