You are here

Home » Content

DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ANLAM VE KELİME DEĞİŞMELERİNE İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR MÜNASEBETİYLE

STUDIES ON MEANING AND WORD CHANGES IN WORLD AND TURKEY

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2009
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.707

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
The change of meanings and words is a process based on its law and these changes could be classified in accordance to different points of view. The changes of meaning analysed by Breal were based on three factors: history, intelligence, and will. While, Sperber and Meillet made the classification of these changes taking into consideration the reasons causing them. Stern looked for these reasons in psychological and cultural factors and these factors he classified in two groups: external and internal. While, Ullman made his classification distinguishing the language conservatorism and language renovation. Geeraerts these problems treated in a functional approach. In the Turkish language, the case of word and meaning changes is treated in the context of semantics. On the other hand, this case took its place even in terminological dictionaries and especially after the publication of the Grammar of Tahir Gencan, in Turkish grammar books is added a chapter of semantics. Dogan Aksan approached to the issue of word and meaning changes from a different point of view: the logic. The studies of him even today have a great importance, because those served as the base for forthcoming studies on this issue.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Anlam ve kelimelerde görülen değişmelerin kurallara dayandığıdır ve bu değişmeler farklı açıdan sınıflandırılabilir. Breal, anlam değişmelerini ilk olarak üç esasa dayandırmıştır: zaman; akıl ve maksat. Sperber ve Meillet ise değişmelerin sınıflandırılmasında olayların ortaya çıkış sebepleri dikkate alarak yapmışlardır. Stern, selefleri gibi bir değerlendirme yaparak anlam değişmelerinin sebeplerini psikolojik ve kültürel etkenlerde aramış, dış ve dilsel olarak iki ana grup içinde değerlendirmiştir. Ullmann, tasnifini dilsel tutuculuk ve dilsel yenileştirme arasında var olan farka dayamaktadır. Geeraerts ise kelime ve anlam değişmelerini görevsel bir yaklaşımla ele almaktadır. Türkiye Türkçesinde görülen anlam ve kelime değişmeleri ana hatlarıyla anlam bilimi çerçevesinde ele alınmıştır. Öte yandan anlam olaylarına dil bilim ve dil bilgisi terimleri sözlüklerinde yer verilmiş ve ayrıca Tahir Gencan'nın Dilbilgisi adlı eserinden itibaren dil bilgisi kitaplarına bir anlam bilgisi bölümü ilâve edilmiştir. Doğan Aksan ise anlam değişmelerini, mantık açısından yapılmış sınıflandırmaya göre incelemiştir. Anlam değişmeleri üzerine yapılan Türkçe çalışmalarda, Doğan Aksan'ın ortaya koyduğu değerlendirme önemli bir konum kazanmış ve bir öncü niteliği taşımıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-dunyada-turkiyede-anlam-kelime-degismelerine-iliskin-arastirmalar-munasebetiyle.pdf
  • 3
841-860
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, 2.baskı, Berke Vardar (yönetiminde), İstanbul, ABC Kitabevi, 1998
Ahmet Vefik Paşa, Lehçe-i Osmânî, Istanbul, Tabhâne-i Amire,1876 ve genişletilmiş 2. baskı, Istanbul, Mehmet Bey Matbaası,
138 Tahir Nejat Gencan, Dilbilgisi,4.baskı, TDK, Ankara: 1979, s. 502-4.
139 Ibid. 502-504.
140 Ibid. s. 503.
141 Metononimi. Eski terimi: mürsel mecazdır.
142 Ibid. s. 505. 1 Ibid. s. 518-521.
Haydar Ediskun, Türk Dilbilgisi, 4. Baskı, Remzi Kitabevi, Istanbul 1992,
s.90-.2.
143
144
145 Ibid. s. 90.
Turkish Studies
International
Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009
Dünyada ve Türkiye'de Anlam ve Kelime... 867
1890 (yeni harflere aktarma: Lehçe-i Osmânî, haz. Recep
Toparlı, Ankara, TDK, 2000)
AKSAN, Doğan, "Anlam Alışverişi Olayları ve Türkçe", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1961, s. 207-273
, "Türk Anlambilimine Giriş-Anlam Değişmeleri", Türk Dili
Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1965, s. 167-184
, "Kavram Alanı-Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin
Eskiliği Üzerine", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1971, s.253-262
, "Dilde Yerlileştirme Üzerine", Genel Dilbilim Dergisi,şubat
1979, sayı 3-4, s. 3-9
, Anlambilimi ve Türk Anlambilimi - Ana Çizgileriyle, Ankara,
TDK, 1971.
, Her Yönüyle Dil - Ana Çizgileriyle Dilbilim, 3. Cilt, 2. Baskı,
Ankara, TDK, 1995
ALGEO,
John
, "Semantic Change", Research Guide on Language Change, Edgar C. Polome (ed.), Berlin-New York, Mouton
de Gruyter, 1990, s. 409-415
Ali Şîr Nevaî, Muhâkemetü 'l-Lugateyn - Iki Dilin Muhakemesi, haz. F. Sema Barutçu Özönder, Ankara, TDK, 1996
BILGEGIL, Kaya, M. Edebiyat Bilgi ve Teorileri, 1. Belâgat,
Ankara,1980
BLOOMFIELD, Leonard, Language, New York, Holt, 1933
BREAL,
Michel
, Essai de semantique (science des significations), Paris, Librairie Hachette, 1897
CAFEROĞLU, Ahmet, "Küçük, Çocuk, Enik Kelimelerin Morfolojik ve Semantik Değişmelerine Dair", Türk Dili-Belleten III. Seri, 10-11, 1948, s. 6-12
, "Türk Onomastiğinde At Kültü", Türkiyat Mecmuası, X,
1951-1953, s.200-212
, "Türk Onomastiğinde Köpek Kültü", Türk Dili Araştırmaları
Yıllığı- Belleten, 1961, 1-11
, "Filolojide İnsan ve Hayvan Soybirliği", Türk Dili
Araştırmaları Yıllığı- Belleten, 1968, 1-15
COOPER, David, Metaphor-Aristotelian Society Series, 5.c., Oxford,
1986
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009
868
Genciana Abazi EGRO
COSERIU, E., "Pour une semantique structurale", Travaux de linguistique et de litterature, 1964/ 2: 139-86
ÇAĞATAY, Saadet, "Türkçede Kadın için Kullanılan Sözler", Türk
Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1962, 13-49 , "Türkçede Çocuk Kavramı", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-
Belleten 1977, 1-6
Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara, TDK, 19
DUCROT, Oswald - Tzvetan Todorov, Encyclopedic Dictonary of the Sciences of Language. Çev. Catherine Porter (Aslı: Dictionnaire encyclopedique des sciences du language, Paris, Editions du Seuil, 1972), Baltimore/London, The Johns Hopkins University Press., 1979
EDISKUN, Haydar, Türk Dilbilgisi, 4. Baskı, Remzi Kitabevi, Istanbul 1992
GEERAERTS, Dirk, "Prototype theory and diachronic semantics: a case study", Indogermanische Forschungen, 1983 / 88, s. 1¬32
,
"Reclassifying semantic change", Quaderni di Semantica,
1983 / 4, s. 217-40
,
"Cognitive restrictions on the structure of semantic change",
Historical Semantics - Historical Word Formation, J. Fisiak (ed.), Berlin, Mouton de Gruyter, 1985, s. 127-54
,
"Prospects and problems of prototype theory", Linguistics,
1989 / 27, s. 587-612
,
"The lexicographical Treatment of Prototypical Polysemy"-
S. L Tsohatzidis (ed), Meanings and Prototypes, Routledge,
New York, 1990
,
"Prototypicality effects in diachronic semantics: a round-up",
Diachrony within Synchrony-: Language, History, and Cognition, G. Kellermann and M. D. Morrissey (ed.),Frankfurt-on-Main, Peter Lang, 1992, s. 183-203
,
"Semantic Change, Laws of", The Encyclopedia of Language
and Linguistics, R. E. Asher (ed.), Oxford, Pergamon Press, 1994, 3800
,
"Historical Semantics", The Encyclopedia of Language and
Linguistics, R. E. Asher (ed.), Oxford, Pergamon Press, 1994, s. 1567-1570
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009
Dünyada ve Türkiye'de Anlam ve Kelime... 869
,
"Metonymy", The Encyclopedia of Language ang Linguistic,
R. E. Asher (ed.), Oxford, Pergamon Press, 1994, s. 2477¬2478
,
Diachronic Prototype Semantics - A contribution to
Historical Lexicology, Oxford, Clarendon Press., 1997
GENCAN, Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ankara, TDK, 1966
GUIRAUD, Pierre, Anlambilim, çev. Berke Vardar, Istanbul, Multilingual yay., 1999
HATIBOĞLU, Hatice, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, 2.baskı, Ankara,
TDK, 1972
İMER, Kâmile, Dilde Değişme ve Gelişme Açısından Türk Dil
Devrimi, Ankara, TDK, 1976
JESPERSEN, Otto, Mankind, Nation and Individual from a Linguistic Point of View, London, George Allen and Unwin Ltd, 1946
KARACA, Mehmet, İzahlı Edebî Sanatlar Antolojisi, İstanbul, 1960
KLEIBER, Georges, La Semantique du prototype - Categories et sens lexical, Paris, Presses Universitaires de France, 1990
KOCAKAPLAN, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlarijstanbul, 1992
KOCAMAN, Ahmet, "Dilbilim Terimleri Sözlüğü", Dilbilim
Araştırmaları, 1990 KOÇ, Nurettin, Açıklamalı Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul,
İnkılâp Kitabevi, 1992
KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara, TDK, 1992
LABOV, William, Principles of Linguistic Change. Internal Factors I, Oxford UK & Cambridge USA, Blackwell Publishers,
1994
LAUDE-Cirtautas, I., Der Gebrauch der Farbbezeichnungen in den Türkdialekten, Wiesbaden, 1961
LEHMANN, Winfred, Historical Linguistics: An Introduction, 3. Baskı, London and New York, Routledge 1992
LEHRER, A.,"The Influence of Semantic Fields on Semantic Change", Historical Semantics-Historical Word-Formation. Fisiak J. (ed.), Berlin, Mouton, 1985. s. 283-96
MCMAHON, April, Understanding Language Change, Cambridge University Press, 1994
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/3 Spring 2009
870
Genciana Abazi EGRO
MAHMOUDIAN, Morteza, Modern Theories of Language-The
Empirical Challenge, Durham and London, Duke University
Press, 1993
MEILLET, Antoine, "Comment les mots changent de sens", Annee sociologique, 1906 / 9, s. 1-38.
MOUNIN, Georges, Dictionnaire de la linguistique, 2.basky, Paris, Presses Universitaires de France, 1995
NERLICH, Brigitte, Change in Language - Whitney, Breal, and Wegener, London and New York, Routledge, 1990
NIHAT,
Ali
, Edebî Sanatlara Dair, İstanbul, 1932
SAPIR, Edward, "Dil", XX. Yüzyıl Dilbilimi Kuramcılardan Seçmeler, haz. Berke Vardar ve diğerleri, İstanbul,
Multilingual Yayınları, 1999
SPERBER, H., Einführung in die Bedeutungslehre, Bonn, Schroeder,1923
STERN, Gustave, Meaning And Change of Meaning, Aktibolag, Gothenburg, Elanders Boktrycker, 1931
Şemsettin Sami, Kâmüs-i Türkî, 4.baskı, Istanbul, Çağrı Yayınları,
1992
TOPALOĞLU, Ahmet, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Ötüken
Neşriyat A. Ş., 1989
ULLMANN, Stephen, The Principles of Semantics, University of Glasgow Press. 1957
,
Semantics. An Introduction to the Science of Meaning,,
Oxford, Basil Blackwell, 1962
,
"Semantics", Current trends in Linguistics, T. A. Sebeok
(ed.), The Hague, Mouton,1972, 9: 334-94
ÜÇOK, Necip, Genel Dilbilim (Lengüistik), Ankara, Ankara
Üniversitesi, DTCF. Yay., 1947.
WANG, William S-Y. "Language Change - A Lexical Perspective", Annual Review of Anthropology, 1979, Vol. 8, s. 353-371
ZÜLFIKAR, Hamza, Kadın, Hanım ve Benzeri Adlar Üzerine", Türk
Dili, şubat 1988, s. 96- 101

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com