You are here

Home » Content

IRAK TÜRK EDEBÎ DİLİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ

THE HISTORICAL DEVELOPMENT PROCESS OF TURKISH LITERARY LANGUAGE IN IRAQ

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2009
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.941

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Iraq is a state settled Turkish in the period of Seljuk State, Musul and Erbil Sultanate, Ilhanlıs, Karakoyunlus, Akkoyunlus and Safevi. It was conrolled by Ottoman Empire in 1534 and it was continued 384 years. Than it was given over to English. With Ankara Treaty in 5th June 1926, the authority of Ottoman Empire ended and Iraq Turkish in this area became minority. Tukish literary language costum has very improved past (in this state) that trained Nesimî, Fuzulî, Bağdatlı Ruhî and a lot of famous Turkish poets in Ottoman period. Literary language was formed in Anatolia effected Iraq. For Iraq Turkmen Literature this time was the Ottoman Turkish period. After 1920’s Iraq secured independence, Iraq Turkmen Literature was a minority literature. But Iraq Turkmens followed literary language and literature in Turkey in this period. Since 1958 subverted the monarchy Turkish literature and publishing was subdued(tense kullanımı). Turkmen writters and poets faced prosecution and massacre in this period. Repressive applications are continued carry or maintain today by others. In spite of everything everything Iraq Turkmen literary continued to follow Turkey Turkish. Iraq Turkmen dialects use everyday life and parol literature but ıt’s not used in formal writting language. Iraq Turkmens follow Turkey about the alphabet despite all coactions.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Irak; Selçuklu Devleti, Musul ve Erbil atabeylikleri, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Safevîler döneminde Türklerin yerleştiği bir ülkedir. 1534’te Osmanlı Devleti’nin yönetimi altına girmiş ve 384 yıl Osmanlı idaresi altında kaldıktan sonra 1918’de İngilizlere terk edilmiştir. 5 Haziran 1926’da Ankara Anlaşmasıyla Musul’un kesin olarak Türk hakimiyetinden çıkmasıyla birlikte Irak Türkleri bu bölgede azınlık haline gelmiştir. Osmanlı döneminde başta Nesimî, Fuzulî, Bağdatlı Ruhî gibi pek çok büyük Türk şairini yetiştiren bu ülkede, Türk yazı dili geleneği çok köklü bir geçmişe sahiptir. Anadolu’da teşekkül eden edebî dilin Irak’ta da etkili olduğu bu dönemi Irak Türkmen Edebiyatı için Osmanlı Türkçesi dönemi olarak kabul etmek yerinde olur. Irak’ın bağımsızlığını kazandığı 1920’li yıllardan sonra ise Irak Türkmen Edebiyatı bir azınlık edebiyatına dönüşmüştür. Ancak bu dönemde de Irak Türkmenleri, Türkiye’deki edebî dili ve edebiyat gelişmelerini izlemeye devam etmişlerdir. Krallığın devrildiği 1958’den itibaren Türkçe edebiyat ve yayın çalışmaları baskı altına alınmıştır. Bu dönemde Türkmen yazar ve şairleri takibata ve katliama maruz kalmıştır. Bu baskıcı uygulamalar, günümüzde el değiştirmekle birlikte hâlâ devam etmektedir. Irak Türkmen edebî dili, her şeye rağmen Türkiye Türkçesine bağlı olmaya devam etmiştir. Irak Türkmen ağızları, günlük hayatta ve sözlü edebiyatta devam etmekle birlikte, yazılı edebiyatta kullanılmamıştır. Irak Türkmenleri, bütün engellemelere rağmen alfabe konusunda da Türkiye’yi izlemeye çalışmışlardır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-irak-turk-edebi-dilinin-tarihi-gelisimi.pdf
  • 8
89-107
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKKOYUNLU Ziyat - SAATÇĠ, Suphi (1991), Irak Muasır Türk Şairleri Antolojisi, KB yay., Ankara. AKKOYUNLU Ziyat (1992), “Irak Türkleri Edebiyatı”, Türk Dünyası El Kitabı III, TKAE yay., Ankara. ATEġ Sönmez (1963), “Irak Türkmenleri Hakkında”, Türk Kültürü, yıl:I, S.5, Mart, s. 42-45. AYAN Hüseyin (1990), Nesîmî Divanı, Akçağ yay., Ankara. AYDIN Rabia Kocaman (2002), “Irak Türklerinin Sosyal Hayatı”, Türkler, C.20, Yeni Türkiye yay., Ankara. BAYATLI Aydın (1991), “Irak Türklüğünün Yakın Siyasî GeçmiĢi ve Bugünü”, Türk Yurdu, Mayıs, s.3-7. BAYATLI Hidayet Kemal (1990), “Irak Türkleri ve Kerkük Türkçesi”, Türk Yurdu, C.10, Eylül, s.5-8. BENDEROĞLU Abdullatif (1994), “Irak Türkmen Edebiyatında ġiir, Hikâye ve Roman, hzl. Y. Gedikli, Kardaş Edebiyatlar, S.29, s.27-33. BENDEROĞLU, Abdullatif (1995), “Irak Türkmen Edebiyatında Hikâye ve Roman (II.Kısım)”, hzl. Y. Gedikli, Kardaş Edebiyatlar, S.30, s.17-26. DEMĠRCĠ Nefi (1990), Dünden Bugüne Kerkük (Kerkük’ün Siyasî Tarihi), Ġstanbul. DEVLET Nadir (1992), “Türk Dünyasının Demografik ve Ekonomik Yapısına Toplu Bir BakıĢ”, Türk Dünyası El Kitabı I, TKAE yay., Ankara. ERCĠLASUN Ahmet Bican (1993), “Irak Türkleri Dil ve Edebiyat”, Türk Dünyası Üzerine Makaleler-İncelemeler, Akçağ yay., Ankara. ESĠN Necmettin (1976), Irak Türkleri”, Türk Dünyası El Kitabı,TKAE yay., Ankara.
106 Nevzat ÖZKAN
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
HAYDAR Choban Khıdır (1979), Irak Türkmen Ağızları, BasılmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ġstanbul. HEY‟ET, Cavad (1993), Azerbaycan Edebiyatına Bir Bahış, Bakı. HÜRMÜZLÜ Habib (2003), Kerkük Türkçesi Sözlüğü, Kerkük Vakfı, Ġstanbul. ĠPEKTEN H.- ĠSEN, M.- TOPARLI, R.- OKÇU, N.- KARABEY, T. (1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, KTB yay., Ankara. KARAHAN Abdülkadir (1989), Fuzûlî Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti, KB yay., Ankara KETENE Cengiz (1990), Kerkük Halk Edebiyatından Seçmeler, KB yay., Ankara. KOÇSOY ġevket (1991), Irak Türkleri ve Türk Irak İlişkileri, Ġstanbul. KÖPRÜLÜ Faruk Faik (2008), “ÇağdaĢ Türkmen Edebiyatına Bir BakıĢ”, Kardeş Kalemler, S.16, Nisan, s.83-87 KÜZECĠ ġemsettin (2005), Türkmeneli Edebiyatı Körfez Savaşı Sonrası 1991-2003, DGTYB yay., Ankara. KÜZECĠ ġemsettin (2008), “Irak‟ta Türk Yayıncılığı”, Kardeş Kalemler, S.16, Nisan, s.73-79. KÜRKÇÜOĞLU Kemal Edip (1985), Seyyid Nesîmî Dîvânı’ndan Seçmeler, KTB yay., Ankara. ÖZKAN Nevzat (2002), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ yay., Ankara. ÖZTÜRK Osman Metin (1999), “Irak: Yapısı ve KomĢuları ile ĠliĢkileri”, Kök Araştırmaları, C.I, S.1, Bahar, s.167-185. SAATÇĠ Suphi (1986), “Irak Türkleri ve Bugünkü Meseleleri”, Azerbaycan Dergisi, yıl:34, S.234, Nisan, s.99-106. SAATÇĠ Suphi (1996), Tarihî Gelişim İçinde Irak‘ta Türk Varlığı, Ġstanbul. SAATÇĠ Suphi (1997), “Irak (Kerkük) Türk Edebiyatı”, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi C.6, KB yay., Ankara.
Irak Türk Edebî Dilinin ... 107
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
ġAHBAZ Hüseyin Hasan (1979), Kerkük Ağzı, Ġstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Edebiyatı Bölümü, BasılmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul. TERZĠBAġI Ata (1975), Kerkük Hoyratları ve Manileri, Ötüken yay., Ġstanbul. TERZĠBAġI Ata (2005), Kerkük Matbuat Tarihi, Kerkük Vakfı, Ġstanbul. TOKATLI Ümit (1993), “Irak Türklerinin Türkçe Öğretim ve Alfabe Meselesine Kısa Bir BakıĢ”, Türk Kültürü, yıl:XXXI, S.362, Haziran, s.347-355. YAKUBOĞLU Enver (1976), Irak Türkleri, Ġstanbul. ZĠYA Mustafa (2008), “Irak Türklerinin Sürgün Edebiyatı”, Kardeş Kalemler, S.16, Nisan, s.80-82. ZÜLFĠKAR Hamza (1996), “ÇağdaĢ Irak Türkmen ġiiri ve ġairleri”, Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı V, (Türkiye DıĢı ÇağdaĢ Türk ġiiri), S. 531, Mart 1996, s. 727-740.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com