You are here

Home » Content

KUTADGU BILIG'IN KAHİRE NÜSHASI ÜZERİNE NOTLAR I

NOTES ON CAIRO MANUSCRIPT OF QUTADGU BİLİG I

Journal Name:

  • Turkish Studies

Publication Year:

  • 2012
DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3533

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
A lot of research has been done and monographies have been written regarding Qutadgu Bilig, however, only few of these were about its text and manuscripts. Because Reşit Rahmeti Arat (1900-1964) spent half of his life on this work and published a perfect translation and due to his scholarly authority, Turcologists handled the textual problems of QB tentatively. It was Robert Dankoff who studied Reşit Rahmeti Arat's publication and did remarkable and direct comments on it. Dankoff thinks that Arat's biggest mistake was to esteem three manuscripts equally and acting with arbitrary attitude without a principle while introducing the main text. Dankoff took Arat's evaluations into cosideration and prepared the organization schemas of the manuscripts and suggested that the manuscripts went through a six step process. According to this schema, the lost X manuscript, the source of Cairo and Vienna manuscripts, is based upon the Archtype, which was formed in the third phase. Cairo and Vienna manuscripts do not directly come from the same root. Vienna manuscript does not come from the root which Cairo manuscript is based upon (X manuscript). It is based upon a Y manuscript, which is missing and comes from the source that Cairo manuscript is based upon. Considering the fact that Vienna manuscript was written in 1439, Cairo manuscript was written before 1367 and Fergana manuscript was probably written in XIII. Century, we can clearly say that these three manuscripts were not written by Yûsuf Haş Hacib or under his supervision. Therefore, research on Qutadgu Bilig text manuscripts should have started with the detailed edition of all manuscripts. After detecting the features of each manuscript, researchers should start forming the 'main text' about 'the text which was written by the author himself.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kutadgu Bilig hakkında günümüze değin birçok araştırma ve monografi çalışması hazırlanmış, ancak bu araştırmaların çok az bir kısmı eserin metni ve nüshaları ile ilgili olmuştur. Reşit Rahmeti Arat'ın (1900-1964) esere ömrünün yarısını vakfedip ortaya mükemmel bir neşir ve tercüme koymuş olması ile Arat'ın ilmî otoritesi, KB'nin metin sorunlarına mesafeli yaklaşılmasında temel sebep olmuştur. Reşit Rahmeti Arat'ın metin neşri üzerine en dikkate değer ve doğrudan yapılan tespitler, Robert Dankoffa aittir. Dankoff, Arat'ın en büyük hatasını, üç yazmaya da eşit olarak değer verip asıl metni ortaya koymada herhangi bir prensiple hareket etmeden keyfî bir uygulama tatbik etmesinde görür. Dankoff, Arat'ın tespitlerini de dikkate alarak metnin nüshalarının teşekkül şemasını hazırlamış ve eserin nüshalarının 6 aşamalık bir süreçten geçtiğini ileri sürmüştür. Buna göre, Fergana nüshası ile Kahire nüshasına kaynaklık eden, ama elimize ulaşmayan X nüshası, üçüncü evrede oluşan Ana nüshaya (Archetype) dayanmaktadır. Kahire ve Viyana nüshası doğrudan aynı kaynağa gitmez, Viyana nüshası Kahire nüshasının neşet ettiği kaynaktan (X nüshası) değil, Kahire nüshasının neşet ettiği kaynaktan gelen ve elimize ulaşmayan bir Y nüshasına dayanır. Viyana nüshasının 1439'a, Kahire nüshasının 1367 öncesine ve Fergana nüshasının da muhtemelen XIII. yüzyıla ait olduğuna bakılırsa, elimizdeki üç nüshanın da Yûsuf Haş Hacib'in kaleminden çıkmadığını veya onun müşahedesi altında yazılmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu nedenle, KB metin neşri çalışmaları ilk olarak bütün nüshaların ayrıntılı edisyon çalışmalarının hazırlanması ile başlamalıydı. Her nüshanın ihtiva ettiği özellikler tespit edildikten sonra "müellifin elinden çıkan asıl nüsha" ile ilgili 'asıl metin' oluşturma işi başlamalıdır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-kutadgu-biligin-kahire-nushasi-uzerine-notlar-i.pdf
  • 3
2491-2504
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Ar. Arapça; dip. Dipnot; DLT Bk. Dankoff 1982-1985; EtymDic Bk. Clauson 1972; F Bk. Kutacğu Bilig'in Fergana Nüshası [B Nüshası]; K Bk. Kutacğu Bilig'in Kahire (Mısır) Nüshası [C Nüshası]; KB I Bk. Arat 1991; KB II Bk. Arat 1991; KB III Bk. Bk. Dankoff 1983; KB Kutadgu Bilig; KBRafloff II Bk. Radloff 1910; V Bk. Kutacğu Bilig'in Viyana Nüshası [A Nüshası].
KAYNAKÇA
AL-TURK, Gulhan (2006). Et-Tuhfetü'z-Zekiyye Fi'l-Luğati't-Türkiyye Üzerine Bir Dil İncelemesi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı. (Y ayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
ARAT, Reşit Rahmeti (1959). Kutadgu Bilig II, Tercüme, Ankara: TTK Yayınları.
ARAT, Reşit Rahmeti (1979). Kutadgu Bilig III, İndeks, İndeksi Neşre Hazırlayanlar: Kemal ERASLAN, Osman Fikri SERTKAYA, Nuri YÜCE, İstanbul: TKAE Yayınları.
ARAT, Reşit Rahmeti (1991). Kutadgu Bilig I, Metin, 3. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
ATA, Aysu (2007). "Türk Dilinde Esma-yı Hüsna", IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 2000, C. I, TDK Yayınları, Ankara: 131-153.
ATEŞ, Ahmed (1949). "[Yusuf Has Hâcib]: Kutadgu Bilig. [Neşreden] Reşid Rahmeti Arat.
İstanbul 1947 = T.D.K. yayınlarından, c. II. 29.", TTK Belleten, C. 13/49-50-51-52, Ankara: 157-163. (Tanıtma)
AYVERDİ, Semiha (2011). Kubbealtı Lugatı, Asırlar Boyu Tarihî Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 3 Cilt, 4. Baskı, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
BARTHOLD, W[ilhelm] (1979). "Tâcîkî" Maddesi, İslam Ansiklopedisi, C. 11, SUĞD-TARİKA, 2. Basılış, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 617b.
CLAUSON,
Si
r Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
DANKOFF, Robert (1979a). "Textual Problems in Kutadgu Bilig", Journal of Turkish Studies, Vol. 3, Harvard: 89-99.
DANKOFF, Robert (1979b). "REŞİD RAHMETİ ARAT. Kutadgu Bilig III: İndeks. (İndeksi
Neşre Hazırlayanlar: Kemal Eraslan-Osman Fikri Sertkaya-Nuri Yüce). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 47, Seri: IV, Sayı: A 12. İstanbul - 1979, XV + 565 pp. 500 TL.", Journal of Turkish Studies, Vol. 3, Harvard: 461-464. (Tenkit-Critica)
DANKOFF, Robert (1982-1985). Mahmut el-Kâşğarî. Compendium of the Turkic Dialects
(Divânü
Lugati 't-Türk), Edited and Translated with Introduction and Indices, in
collaboration with James KELLY, Part I, Harvard University 1982; Part II, Harvard University 1984; Part III, Harvard University 1985.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 7/3, Summer, 2012
2502
Erdem UÇAR
DANKOFF,
Rober
t (1983). Yusuf Khass HAJİB. Wisdom of Royal Glory (Kutadgu Bilig): A Turko-Islamic Mirror for Princes, Translated with an Introduction and Notes, Chicago and London: University of Chicago Press.
ECKMANN, Jânos (1976). Middle Turkic Glosses of the Rylands Interlinear Koran Translation, Budapest: Bibliotheca Orientalis Hungarica.
ECKMANN,
Jâno
s (1988). Çağatayca El Kitabı, [Çev.] Günay KARAAĞAÇ, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
ERCİLASUN, Ahmet B[ican] (1984). Kutadgu Bilig Grameri, Fiil, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
ERDAL, Marcel (1986). "Kutadgu Bilig'de Değişken Ekler ve Kelimeler", V. Milletler Arası Türkoloji Kongresi, Tebliğler (İstanbul 23-28 Eylül 1985), I. Türk Dili, C. I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul: 89-94.
ERDAL,
Marce
l (1991). Old Turkic Word Formation, a functional approach to the lexicon, Vol. I¬II, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
ERDAL,
Marce
l (2004). A Grammar of Old Turkic, Leiden-Boston: Brill.
ERDAL, Marcel (2011). "Kutadgu Bilig Metni", Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri (26-27 Ekim 2009), Haz. Musa DUMAN, TDK Yayınları,
Ankara: 201 -208.
ERSOYLU, Halil (1992). "Kutadgu Bilig'de İki Ayrı Biçimde Transkripsiyonlanmış Arapça ve Farsça Kökenli Kelimelerin Birleştirilmesi", TDAY1987, Ankara: 165-172.
GABAIN, Annemarie von (1988). Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet AKALIN, Ankara: TDK Yayınları.
GÜRSOY-NASKALİ, Emine (1992). "Kutadgu Bilig:
Clauson'
s Observations on the Origin of Extant Mss", Altaic Religious Beliefs and Practices, Proceedings of the 33rd Meeting of the Permanent International Altaistic Conference, Budapest June 24-29, 1990, Edited by Geza Bethlenfalvy, Agnes Birtalan, Alice Sârkozi, Judit Vinkovics, Research Group for Altaic Studies, Hungarian Academy of Sciences, Budapest: 157-160.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1996). Karahanlı Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2000). Kutb 'un Hüsrev ü Şirin'i ve Dil Hususiyetleri, Ankara:
TDK Yayınları.
HACİB, Yusuf Has (1993). Kutadgu Bilig (Kahire Nüshası), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. KAYA, Ceval (1994). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, Ankara: TDK Yayınları.
Kur'an Yolu, Türkçe Meal ve Tefsir (2007). [Haz.] Hayrettin KARAMAN, Mustafa ÇAĞRICI,
İbrahim Kâfi DÖNMEZ, Sadrettin GÜMÜŞ, C. I-IV, 3. Baskı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Kutadgu Bilig Tıpkıbasım I (1942). Viyana Nüshası, İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi. Kutadgu Bilig Tıpkıbasım II (1942). Fergana Nüshası, İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi. Kutadgu Bilig Tıpkıbasım III (1943). Mısır Nüshası, İstanbul: Alâeddin Kıral Basımevi.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 7/3, Summer, 2012
Kutadgu Bilig'in Kahire Nüshası Üzerine Notlar I
2503
LE COQ, Albert von (1922). Türkische Manichaica aus Chotscho III, Nebst einem christlichen Bruchstück aus Bulayiq, Abhandlungen der PreuBischen Akademie der Wissenschaften, Phil.-hist.Klasse, Nr. 2, Berlin.
LI, Yong-Sö ng (2004). Türk Dillerinde Sontakılar, İstanbul: Simurg Yayınları.
MAHDUM, Abid Nazar (2011). "Kutadgu Bilig'de Vezin ve Kafiye Kullanımı Üzerine", Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri (26-27 Ekim 2009), Haz. Musa DUMAN, TDK Yayınları, Ankara: 379-390.
Nehcü'l-Ferâdîs (1995). Uştmeh larnıng Açuq Yolı, Cennetlerin Açık Yolu, I Metin, II Tıpkıbasım, Tıpkıbasım ve Çevriyazı: Jânos ECKMANN, Yayınlayanlar: Semih TEZCAN, Hamza
ZÜLFİKAR, Ankara: TDK Yayınları.
Nehcü'l-Ferâdîs (1998). Uştmehlarnıng Açuk Yolı, Cennetlerin Açık Yolu, III Dizin-Sözlük, [Haz.] Aysu ATA, Ankara: TDK Yayınları.
PERRY, John R. (2005). A Tajik Persian Reference Grammar, Leiden-Boston: Brill.
PRITSAK, Omelyan
(1977)
. "Kara-Hanlılar" Maddesi, İslam Ansiklopedisi, C. 6, KÂ'ÂN-KVATTA, 2. Basılış, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 251a-273a.
RADLOFF, W[ilhelm] (1891). Das Kutatku Bilig des Jusuf Chass-Hadschib aus Balasagun, Theil
I, der Text in Transscription, St. Petersburg: Imprime par ordre de l'Academie Imperiale des sciences.
RADLOFF, W[ilhelm] (1898). "Über eine in Kairo aufgefundene zweite Handschrift des Kudatku Bilik", İzv'stiya İmperatorskoy Akademiy Nauk (Bulletin de l'Academie Imperiale des Sciences de St. Petersburg), Serie V, Tom. IX/4, St. Petersburg: 309-319.
RADLOFF, W[ilhelm] (1910). Das Kutatku Bilig des Jusuf Chass-Hadschib aus Balasagun, Theil
II, Text und Übersetzung nach den Handschriften von Wien und Kairo, St. Petersburg: Imprime par ordre de l'Academie Imperiale des sciences.
RÖHRBORN,
Klau
s (2010). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung, I. Verben, Band 1: ab— âzüglâ-, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
SCHWARZ, Henry G. (1992). An Uyghur-English Dictionary, Washington: Western Washington University.
SHIMIN, Geng (1991). "Notes on an Ancient Uighur Official Decree Issued to a Manichaean Monastery", Central Asiatic Journal, Vol. 35/3-4, Wiesbaden: 209-230.
STEINGASS, F[rancis] [Joseph] (1892). A Comprehensive Persian-English Dictionary, Including the Arabic Words and Phrases to be Met with in Persian Literature, London: Routledge & K. Paul. [New Print: Beirut Lebanon 1998]
TEZCAN, Semih (1981). "Kutadgu Bilig Dizini Üzerine", TTK Belleten, C. XLV/2, S. 178,
Ankara: 23-78.
TEZCAN, Semih (2011). "Kutadgu Bilig'de Yeni Düzeltmeler", Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri (26-27 Ekim 2009), Haz. Musa DUMAN,
TDK Yayınları, Ankara: 523-534.
TİKEN, Kamil (2004). Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf Fiiller, Ankara: TDK Yayınları.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 7/3, Summer, 2012
2504
Erdem UÇAR
TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1981). Eski Türkiye Türkçesi, XV. Yüzyıl, Gramer-Metin-Sözlük, 2. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Türkçe Sözlük (2005). Haz. Şükrü Haluk AKALIN, Recep TOPARLI, Nevzat GÖZAYDIN, Hamza ZÜLFİKAR, Mustafa ARGUNŞAH, Nurettin DEMİR, Belgin Tezcan AKSU, Beyza GÜLTEKİN, C. I-II, 10. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, 12 Cilt, II. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
1993.
WEHR, Hans (1976). Dictionary of Modern Written Arabic, Editör: J. Milton COWAN, 3. Edition, New York: Spoken Language Services.
WILKENS, Jens (2007). Das Buch von der Sündentilgung, Edition des alttürkisch-buddhistischen Ksanti Kılguluk Nom Bitig, Turnhout (Belgien): Berliner Turfantexte 25.
XIII.
Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (1996). C. I-VIII, 2. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
YUDAHIN, K. K. (1994). Kırgız Sözlüğü, Çev. Abdullah TAYMAS, C. I-II, 3. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com