You are here

GÜVÂHÎ’NİN TAZARRU‛-NÂME’Sİ VE DİL ÖZELLİKLERİ

GUVÂHÎ’S TAZARRU‛-NÂME AND LANGUAGE FEATURES

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4369
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
After adopting the Islamic religon, one of the subjects in Turkish literature has been praying to God. Writings which are related to praying to God are called “munacat”, “tazarru” or “tazarru-nâme”. Tazarru-nâme’s were written in either verse or prose. The most important Tazarru-nâme in Turkish literature was written by Sinan Paşa in the second half of the 15 th century; it’s style is a mixture of both verse and prose. The only other one known Tazarru’-nâme is Guvâhî’s Tazarru-nâme. Guvâhî’s Tazarru‛-nâme is a literary work composed of 555 verses, which is registered in Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi with number 19 Hk 2141. The only known copy of this literary work was written in the beginning of the 16 th century and duplicated by hand in the middle of the 17 th century. In Guvâhî’s Tazarru‛-nâme, there are sections related to the existence and unity of God, Hz. Muhammed, six big prophets, four great caliphs, Hz. Hasan and Hz. Huseyin. Additionally, there are parts named “el-mev‛ize, şi‛r-i hakîkat, and ilâhî”. In his work, Guvâhî writes about the mortality of the world, preparation for the hereafter, and praying to God for forgiveness of sins. Though this work was written in the beginning of the classic Ottoman Turkish period, what is remarkable is that it shows characteristics of both the old Turkish language and the newer vocabulary and affixes. Reading the entire text shows that Arabic and Persian words are in density compared to Turkish words. In this work, we studied the transcribed text, language features and word indices of Guvâhî’s Tazarru-nâme.
Abstract (Original Language): 
Türklerin İslam dinini kabul etmelerinden sonra yazdıkları eserlerin konularından biri de Allah’a yakarıştır. Allah’a yakarışın anlatıldığı eserler “münacat”, “tazarru” veya “tazarru-nâme” adlarıyla anılmıştır. Tazarru-nâmeler manzum veya mensur biçimde yazılmıştır. Türk edebiyatındaki tazarru-nâmelerin en önemlisi XV. yy.ın ikinci yarısında Sinan Paşa tarafından manzum ve mensur karışık biçimde yazılmıştır. Sinan Paşa’nın Tazarru‛-nâme’si dışında Türk edebiyatında bu konuyla ilgili yazılan eserlerden birisi de Güvâhî’nin manzum Tazarru‛-nâme’sidir. Güvâhî’nin Tazarru‛-nâme’si Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesi 19 Hk 2141 numarada kayıtlı bulunan 555 beyitlik manzum bir eserdir. Tespit edilebilen bu tek nüshalık eser XVI. yy.ın başında yazılmış, XVII. yy.ın ortalarında da istinsah edilmiştir. Muhteva bakımından dinî içerikli olan Güvâhî’nin Tazarru‛-nâme’sinde Allah’ın varlığının ve birliğinin, Hz. Muhammed’in, altı büyük peygamberin, dört büyük halifenin, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in anlatıldığı bölümler ile “el-mev‛ize, şi‛r-i hakîkat, ilâhî” başlığı taşıyan bölümler yer almaktadır. Güvâhî eserinde dünyanın fani oluşundan, ahiret için hazırlık yapılması gerektiğinden ve günahların bağışlanması için Allah’a yalvarılması gerektiğinden bahseder. Klasik Osmanlı Türkçesi döneminin başında yazılan bu eserde Eski Türkiye Türkçesinin dil özellikleri görülmekle beraber kelime ve eklerdeki değişiklikler dikkat çekicidir. Metnin tamamına bakıldığında Türkçe kelimelere oranla Arapça ve Farsça kelimelerin yoğunlukta olduğu görülür. Bu çalışmada Güvâhî’nin Tazarru‛-nâme’sinin çeviri yazılı metni, eserin dil özellikleri ve eserde geçen kelimelerin dizini verilmiştir.
2351-2500

REFERENCES

References: 

ADAMOVIC, Milan, Floransalı Filippo Agenti’nin Notlarına Göre (1533) 16. Yüzyıl Türkçesi, (çev.: Aziz Merhan), TDK, Ankara, 2009.
ALKIM, B.-ANTEL, N.-AVERY, R.-ECKMANN, J.-HURİ, S.-İZ, F.-MANSUROĞLU, M.-TİETZE, A., Redhouse Türkçe/Osmanlıca-İngilizce Sözlük, 18. baskı, İstanbul, 2000.
ÂŞIK ÇELEBİ, Meşâ‛irü’ş-şu‛arâ (haz.: Filiz Kılıç), C 2, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2010.
Güvâhî’nin Tazarru‛-Nâme’si ve Dil Özellikleri 2499
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
AYVERDİ, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, 3 cilt, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2005.
BANGUOĞLU, Tahsin, Türk Grameri, Ses Bilgisi, TDK, Ankara, 1959.
BANGUOĞLU, Tahsin, Türkçenin Grameri, 6. baskı, TDK, Ankara, 2000.
BEYÂNÎ, Tezkiretü’ş-şuarâ (haz.: İbrahim Kutluk), TTK, Ankara, 1997.
BURSALI MEHMED TAHİR, Osmanlı Müellifleri, (haz. F. Yavuz, İ. Özen), C II, İstanbul, 1972.
Büyük Türk Klâsikleri, “Güvâhî”, C 3, İstanbul, 1986.
DEVELİ, Hayati, Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmeleri ve Uyumlar, TDK, Ankara, 1995.
DEVELİ, Hayati, “-sA Eki Nedir? Kip mi, Zarf-Fiil mi?”, İlmî Araştırmalar, S. 1, İstanbul, 1995, s. 91-94,
DEVELİ, Hayati, “18. Yüzyıl Türkiye Türkçesi Üzerine”, Doğu Akdeniz Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S 1, Gazimağusa, 1998, s. 27-36.
DEVELİ, Hayati, Risâle-i Garîbe, İstanbul, 2001.
DEVELİ, Hayati, “Eski Türkiye Türkçesi Ağızlarının Sınıflandırılması”, Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 3/3, Spring 2008, s.212-230.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 17. baskı, Aydın Kitabevi, Ankara, 2000.
DOĞAN, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, 15. baskı, Vadi Yayınları, Ankara, 2001.
DUMAN, Musa, Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyılda Ses Değişmeleri, TDK, Ankara, 1995.
ERASLAN, Kemal, “-sar/-ser İsim-fiil Ekinin Yapısı ve Fonksiyonları”, Hasan Eren Armağanı, Ankara, 2000, s. 92-127.
ERCİLASUN, Ahmet B., “Türkçede Emir ve İstek Kipi Üzerine”, Türk Dili, S 505, Ocak 1994, s. 3-9.
ERGİN, Muharrem, Türk Dil Bilgisi, 19. baskı, İstanbul, 1992.
ERSOYLU, Halil, “Eski Türkiye Türkçesi Metinlerinde Kullanılan Elifli Vav”, Türk Dili Hasan Eren Özel Sayısı, Ankara, 2000, s. 135-139.
GELİBOLULU MUSTAFA ÂLİ EFENDİ, Kitâbü’t-târîh-i Künhü’l-ahbâr (haz.: Prof. Dr. Ahmet Uğur, Dr. Ahmet Gül, Dr. Mustafa Çuhadar, Dr. İbrahim Hakkı Çuhadar) , C I, Kayseri, 1997.
GÜLSEVİN, Gürer, “Türkçede -sa Şart Gerundiumu Üzerine”, Türk Dili, S 467, s. 276-279.
GÜLSEVİN, Gürer, Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, TDK, Ankara, 1997.
GÜLSEVİN, Gürer, “Eski Anadolu Türkçesinin İmlası Üzerine Notlar”, Yaşayan ve Tarihî Türkiye Türkçesi Ağızları”, Özel Kitaplar Yayınları, İstanbul, 2010.
HENGİRMEN, Mehmet, Güvâhî, Pend-nâme, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
KANAR, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük, İstanbul, 2000.
KANAR, Mehmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, 2 cilt, İstanbul, 2009.
KANAR, Mehmet, Arapça Türkçe Sözlük, İstanbul, 2009.
KARAHAN, Leylâ, “ -sa/-se Eki Hakkında”, Türk Dili, S 516, Aralık 1994, s.471-474.
KARAHAN, Leylâ, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK, Ankara, 1996.
2500 Sezer ÖZYAŞAMIŞ ŞAKAR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
KARAHAN, Leylâ, “Eski Anadolu Türkçesinin Kuruluşunda Yazı-Dili Ağız İlişkisi”, Turkish Studies, Türkoloji Dergisi, S 1, 2006, s. 9-18.
KARTALLIOĞLU, Yavuz, Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni, TDK, Ankara, 2011.
KAPLAN, Mahmut, “Tazarru‛nâme’den Münacat’a Yakarış Üslubu, Köprü, Bahar, S 102, İstanbul, 2008.
KESTELLİ, Raif Necdet, Resimli Türkçe Kamus, (haz.: R. Toparlı, B. Tezcan Aksu, C. Kanoğlu, S. Türkmen, TDK, Ankara, 2004.
KINALIZÂDE HASAN ÇELEBİ, Tezkiretü’ş-şu‛arâ (haz.: Aysun Sungurhan-Eyduran), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2009.
KORKMAZ, Zeynep, Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK, Ankara, 2003.
KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, genişletilmiş 2. baskı, TDK, Ankara, 2003.
LATÎFÎ, Latîfî Tezkiresi (haz.: Mustafa İsen), Akçağ Yayınları, Ankara, 1999.
LOKMÂNÎ DEDE, Menâkıb-ı Mevlâna (haz.: Halil Ersoylu), TDK, Ankara, 2001.
MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî (haz.: Nuri Akbayar), C 2, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996.
MENİNSKİ, F.M, Thesaurus Linguarum Orientalium, Turcicae, Arabicae, Persicae, Viennae, 1680.
MERMER, A., ALICI, L., MUVAFFAK, E., BAYRAM, Y., KOÇ KESKİN, N., Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara, 2009.
MÜTERCİM ÂSIM EFENDİ, Burhân-ı Katı, (haz.: Mürsel Öztürk, Derya Örs), TDK, Ankara, 2000.
ÖZKAN, Mustafa, Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2000.
ÖZKAN, Mustafa, “Tarihî Türkiye Türkçesi Metinlerinde İstek Eki -A/-E’nin Kullanılışı Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C XXX, İstanbul, 2003, s. 359-385.
ÖZMEN, Mehmet, “Türkçe’de Değil Kelimesi ve Kullanımları”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C XXIX, İstanbul, 2000, s. 189-244.
ÖZMEN, Mehmet, “Gerek Gerekmek ve Gereklilik Çekimleri Üzerine”, Türk Dili Üzerine Makaleler, Akçağ Yayınları, Ankara, 2010, s.459-473.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C III, MEB, İstanbul, 1983.
REDHOUSE, Sir James W., A Turkish and English Lexicon, 2. baskı, Çağrı Yayınları, İstanbul, 2001.
REDHOUSE, James W., Müntahabât-ı Lügât-ı Osmâniyye, TDK, Ankara, 2009.
STEİNGASS, F., Persian- English Dictionary, two impression, London, 1930.
ŞEMŞEDDİN SAMİ, Kamûs-ı Türkî, 5. baskı, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1995.
TAYŞİ, Mehmed Serhan, “Pend-nâme-i Güvâhî: Bir Atasözleri Hazinesi”, Dil ve Edebiyat Dergisi, S 6, İstanbul, 2009, s. 59-61.
TDK, Yeni Tarama Sözlüğü, (drl.: Cem Dilçin), Ankara, 1983.
TDK, Tarama Sözlüğü, I-VIII, 3. baskı, Ankara, 1995.
TDK, Derleme Sözlüğü, I-XII, 2. baskı, Ankara, 1993.
Güvâhî’nin Tazarru‛-Nâme’si ve Dil Özellikleri 2501
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
TDK, Türkçe Sözlük, 10. baskı, Ankara, 2005.
TDK, Yazım Kılavuzu, Ankara, 2005.
TİMURTAŞ, Faruk Kadri, Eski Türkiye Türkçesi, İstanbul, 1994.
TİMURTAŞ, Faruk Kadri, Osmanlı Türkçesi Grameri, Alfa Yayınları, İstanbul, 1997.
TULUM, A. Mertol, Tazarru‛nâme, MEB, Ankara, 2001.
TULUM, Mertol, 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, TDK, Ankara, 2011.
ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2001.
YILMAZ, Mehmet, Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1992.
ZİYA ŞÜKÛN, Gencîne-i Güftâr (Ferheng-i Ziyâ), C I-III, MEB, İstanbul, 1996.
ZÜLFİKAR, Hamza, Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, TDK, Ankara, 1991.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com