You are here

“KAVRAM-ÇAĞRIŞIM-KELİME” BAĞLAMINDA BİTKİ ADLARINA ANLAM BİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

A SEMANTIC APPROACH TO THE SIGNIFICANCE OF PLANT NAMES IN THE CONTEXT OF "CONCEPT-CONNOTATION-WORD"

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4218

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Human beings have made various markings after their own genus to distinguish the animals and plants that are located in the nearest place in the nature. The emergence of plant names in Turkish is a process that begins with the existence of language and continues until present day. The method that is used in Turkish plant naming overlaps with many languages. The concept areas that form word transfers especially in translation works, the limited connotation ranges reveals many parallels in the language of plant naming. The formation of plant names that are used in Turkish should be evaluated in terms of semantic and many classifications should be made at this point. The markings of some concepts in the so-called language system brings meaning to a variety of events. These meaning events raise solidifying the concept and concerns of conversion. While examing the connotation range of plant namings,they should be considered as multi-faceted.While plants are termed, marking features such as; organ names, animal names, numbers, names of persons, names of various diseases, mining ( ore ) names, names of smell, astronomy terms, geography where they grow up/come or ethnic/religious factors are taken into consideration. Experiment, experience and observation is important in these markings. Human beings, who began to recognize the various characteristics of animals and plants, have marked the useful ones in a separate account and contract and the harmful ones in a separate account and contract both in animals and plants. The namings of plants with various objects by using analogy aspect have obtained the use of the word as more than one name. In this article, " fields of meaning " and " connotation ranges " that came out from word transition concept in plant namings are taken into consideration and it is focused on methods of plant markings.
Abstract (Original Language): 
İnsan, tabiatta kendi cinsinden sonra en yakınında bulunan hayvanları ve bitkileri birbirinden ayırmak için çeşitli işaretleme yollarına gitmiştir. Türkçede bitki adlarının ortaya çıkışı dilin ilk varlığıyla başlayan ve günümüze kadar devam eden bir süreçtir. Türkçede bitki adlandırmalarında kullanılan metot, birçok dille örtüşmektedir. Özellikle çeviri eserlerde kelime aktarmalarının oluşturduğu kavram alanlarının, sınırlı çağrışım aralıklarını oluşturması birçok dildeki bitki adlandırmalarında paralellikler ortaya çıkarmaktadır. Türkçede kullanılan bitki adlarının oluşturulması, anlam bilimi açısından değerlendirilmeli ve bu noktada çeşitli sınıflandırmalar yapılmalıdır. Dil denen sistem içerisinde bir takım kavramların işaretlenmesi çeşitli anlam olaylarını da beraberinde getirmektedir. Bu anlam olayları kavramı somutlaştırarak ifade etme, kelimeye dönüştürme endişesinin de ortaya çıkarmaktadır. Bitkilerin adlandırılmasındaki çağrışım aralığı incelenirken çok yönlü olarak ele alınmalıdır. Bitkiler adlandırılırken organ adları, hayvan adları, sayılar, şahıs adları, çeşitli hastalık adları, maden (cevher) adları, koku adları, astronomi terimleri, yetiştiği/geldiği coğrafya veya etnik/dini unsurlar vb. özelliklerden yararlanılarak işaretleme yoluna gidilmiştir. Bu işaretlemelerde deneme, tecrübe etme ve gözlem yapma da önem taşımaktadır. Hayvanı ve bitkiyi çeşitli özellikleriyle tanımaya başlayan insan, gerek hayvanlarda gerekse bitkilerde olsun kendisine yararlı olanları ayrı bir göz ve sözle işaretlerken, zararlı olanları ise ayrı bir göz ve sözle işaretlemiştir. Bitkilerin çeşitli nesnelerden hareketle benzetme yönü kullanılarak adlandırılmaları, birden fazla kelimenin ad karşılığı olarak kullanılmasını sağlamıştır. Bu makalede bitki adlandırmalarında kavramdan kelimeye geçişte ortaya çıkan “anlam alanları” ve “çağrışım aralıkları” göz önünde bulundurularak, bitkileri işaretleme metotları üzerinde durulmuştur.
2671-2683

REFERENCES

References: 

AKAR, Ali (2009). "Ağız Sözlükleri: Yöntem ve Sorunlar II", Turkish Studies - Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Volume 4/8, s.216-224.
AKSAN, Doğan (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: AÜDTCF Yayınları.
AKSAN, Doğan (1989). “Kavram Alanı-Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin Eskiliği Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1971, Ankara: TDK Yayınları: 338, TTK Basım evi.
AKSAN, Doğan (1998). Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim), I. Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
ALKAYIŞ, M. Fatih (2007). Türkiye Türkçesinde Bitki Adları, Basılmamış Doktora Tezi, Kayseri: T.C. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AYDIN, M. Bedizel Zülfikar (2011). İbn Avvâm Terceme-i Kitabü’l-Filâha, (Ziraat Kısmı) İnceleme-Çevirimetin-Sözlük, Mütercim Muhammed b. Mustafa b. Lutfullah, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
AYDIN, M. Bedizel Zülfikar (2012). İbn Avvâm Terceme-i Kitabü’l-Filâha, (Zootekni Kısmı) İnceleme-Çevirimetin-Sözlük, Mütercim Muhammed b. Mustafa b. Lutfullah, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
AYSEVER, R. Levent (2001). “Kratylos: Adların Doğruluğu ve Bilgi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19 l ( 2 ), s.153-166.
BAYTOP, Turhan (1994). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
BOZKAPLAN, Şerif Ali. (1992). “Türkiye Türkçesi Ağızlarında Kuş İsimleri ve Onların Sistematiği”, TDAY-Belleten, 1987, s. 43-79.
ERDEN, Nazife Burcu (2011). “Anlambilim Çerçevesinde Kelime ve Çağrışım İlişkisi”, 1st International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistics, May 5-7 Sarajevo, s. 987-993.
GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü 1-2 Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
GÜVEN, Meriç (2009). “Eski Anadolu Türkçesiyle Yazılmış Tıp Yazmalarındaki Türkçe Organ Adları Üzerine Bir İnceleme”, TÜBAR-XXVI, s.109-141.
HAUENSCHİLD, Ingeborg (1989). Türksprachige Volksnamen für Kräuter und Stauden mit den deutschen, englischen und russischen Bezeichnungen, Wiesbaden.
KARAAĞAÇ Günay (2008). Dil, Tarih ve İnsan, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
KAROL Sevinç, SULUDERE Zekiye, AYVALI Cevat (2010). Biyoloji Terimleri Sözlüğü (5.baskı), Ankara: TDK Yayınları.
KÜÇÜKER, Paki (2010). “Lügat-i Müşkilât-ı Eczâ’da Türkçe Bitki Adları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume 3 / 11, s.401-415.
MERT, Osman (2007). “Kazak Türkçesi'nde Hayvan Adlarıyla Kurulan Atasözleri”, Kazakistan ve Türkiye'nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslararası Sempozyumu, 21-23 Mayıs,
“Kavram-Çağrışım-Kelime” Bağlamında Bitki Adlarına Anlam Bilimsel Bir Yaklaşım 2683
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
Bildiriler (Editör: Doç. Dr. Sebahattin ŞİMŞİR-Yrd. Doç. Dr. Bedri AYDOGAN), Almatı, s.297-312.
Osmanlıca-Türkçe Bahçe ve Bitki Sözlük Denemesi
http://www.middleeastgarden.com/garden/english/? (Erişim tarihi: 14.5.2012).
OTURAKÇI, Nigar (2012). “Divanü Lûgati’t Türk’teki Botanik Terimlerinin Kazak Türkçesinde ve Türkiye Türkçesinde Görünümleri”, Karadeniz, Yıl 4, S. 13, s.195-212.
ÖNLER, Zafer (1990). “14 ve 15. Yüzyıl Anadolu Türkçesi Botanik Terimleri”, Journal Of Turkish Studies, Volume 14, (Fahir İz Armağanı), Harvard, s.357-392.
ÖNLER, Zafer (1998). “XIV-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinin Dili ve Söz Varlığı”, Kebikeç, Ankara, s.157-168.
ÖNLER, Zafer (2000). Revnak-ı Bustan, Ankara: TDK Yayınları.
ROUX Jean-Paul (2005). Orta Asya 'da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Çev.: Aykut Kazancıgil-Lale Arslan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi,
ŞAHİN, Hatice (2007). “Câmi‘ü’l-Fürs Örneğinde XVI. Yüzyıl Bitki İsimleri”, Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Volume 2/2 Spring, 570-602.
TEKİN, Erdoğan (2005). Türkiye'nin En Güzel Yaban Çiçekleri - The Most Beautiful Wild Flowers of Turkey, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük http://tdkterim.gov.tr/bts/ (Erişim tarihi: 28.2.2011).
Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük,
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts (Erişim tarihi: 17.6.2011).
Türk Dil Kurumu, Türkiye Türkçesi Ağızlar Sözlüğü, http://tdkterim.gov.tr/ttas/ (Erişim tarihi: 28.7.2011). TÜRKMEN, Seyfullah (2006). Eski Anadolu Türkçesinde Tıp Terimleri, Basılmamış Doktora Tezi, Kırıkkale: T.C. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. UÇAR, İlhan (2012). “Türkiye Türkçesinde Organ Adlarıyla Oluşturulmuş Bitki Adları”, Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), Sayı 32. s.307-330. UÇAR, İlhan (2013). “Türkiye Türkçesinde Hayvan Adlarından Türetilmiş Bitki Adları”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), Sayı 2/1. s.1-19.
ZÜLFİKAR, Hamza (1991). Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Ankara: TDK Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com