You are here

“TUHFETÜ’L-ERÎBİ’N- NÂFİA Lİ’R-RÛHÂNÎ VE’T-TABÎB”İN SES, ŞEKİL VE İML ÖZELLİKLERİ İLE SÖZ VARLIĞI

PHONETIC, MORPHOLOGICAL, LINGUISTIC CHARACTERISTICS and VOCABULARY of “TUHFETU’L- ERIBI’N-NAFIA LI’R’-RUHANI VE’T-’TABIB”

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4427
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Every work arises from a society and it naturally reflects the characteristics of the standard language that is the cultural language spoken and written on the basis of a specific cultural dialect of a society. However, each literal work also has an author or a scribal. A work bears the stamp of its author’s or scribal’s art, language and style, philosophy of life, intellectual level and even the way of life. Studies that identify and demonstrate the different aspects of the author’s or scribal’s work from counterparts and contemporaries, without repeating the known general characteristics of the literary or historical period that the work belong to, has a special place since they reveal unknowns. The book on of the historians of the Sultan IV. Mehmet period, Hezarfen Huseyin Efendi’s “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nafia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” (Useful and Skilful Gift for Doctors and All Creatures), is a medical manuscript committed to paper at the 17th century. The Ottoman Language has a settled standard language at the 17th century during the rise of the Ottoman Empire. The language of the Ottoman Empire spreading to a wide area has become a cultural language by taking many elements of Arabic and Persian. Even written in standard language from the 17th century Classic Ottoman Turkish, there are elements in “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nafia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” that Huseyin Efendi preferred different from the standard language. Therefore, in this study, by emphasizing the differences of “Tuhfetu’l- Eribi’n-Nâfia li’r-Ruhani ve’t-Tabib” from Standard Ottoman Turkish in terms of phonology, morphology, spelling and vocabulary, it is aimed to help to overcome the difficulties encountered in manuscripts of that period.
Abstract (Original Language): 
Her eserin içinden çıktığı bir toplum vardır ve eser doğal olarak o toplumun belli bir ağzının temel alınarak konuşulduğu ve yazıldığı kültür dili olan standart dilinin özelliklerini yansıtır. Ancak her eserin bir de müellifi/müstensihi vardır. Eser müellifinin/müstensihinin sanatına, dil ve üslubuna, dünyaya bakışına, bilgi seviyesine, hatta yaşamına dair izler taşır. Eserin ait olduğu edebî veya tarihî dönemin bilinen genel özelliklerini tekrar etmeyip müellifin/müstensihin eserinin benzerlerinden ve çağdaşlarından farklı yönlerini ortaya koyan çalışmalar, bilinmeyenleri ortaya çıkarması bakımından ayrı bir yere sahiptir. Sultan IV. Mehmet dönemi tarihçilerinden Hezârfen Hüseyin Efendi’nin “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb’i (Tabibler ve Canlılar İçin Faydalı Mahir Bir Hediye) adlı eseri, 17. yüzyılda kaleme alınmış bir tıp eseridir. Osmanlı Devletinin yükselme döneminde olduğu 17. yüzyılda Osmanlı Türkçesinin oturmuş standart bir dili vardır. Çok geniş alanlara yayılan Osmanlı İmparatorluğunun dili, Arapça ve Farsçadan birçok unsuru alarak bir kültür dili durumuna gelmiştir. 17. yüzyıl Klasik Osmanlı Türkçesinin standart diliyle kaleme alınmış olsa da “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”de Hezârfen Hüseyin Efendi’nin standart dilden farklı olarak tercih ettiği unsurlar bulunmaktadır. Bu sebeple bu çalışmada “Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”in standart Osmanlı Türkçesinden ses, şekil ve imlâ özellikleri ile ve söz varlığı bakımından farklılıkları üzerinde durularak, bu döneme ait metinlerde karşılaşılan güçlükleri aşmakta faydalı olmak amaçlanılmıştır.
2605-2615

REFERENCES

References: 

AKTAY Göknur (2011). İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
ATALAY Besim (1999). Divanü Lûgat-it-Türk Dizini, Ankara:
CLAUSON S. G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish,
“Tuhfetü’l-Erîbi’n- Nâfia Li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”in… 2614
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
Oxford: Oxford University Press.
Derleme Sözlüğü (1993). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
DEVELİ Hayati (1995). Evliya Çelebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyıl Osmanlı Türkçesinde Ses Benzeşmeleri ve Uyumlar, Ankara: TDK Yayınları.
DEVELLİOĞLU Ferit (1997). Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
DİLÇİN Cem (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
DOĞAN Şaban (2009). Terceme-i Akrabâdīn Sabuncuoğlu Şerefeddin Giriş- İnceleme- Metin- Dizinler, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
DOĞAN Şaban (2009). “15. Yüzyıla Ait Bir Tıp Terimleri Sözlüğü: Terceme-i Akrabâdîn Istılah Lügatı”, Turkish Studies, Volume 4/4 Summer, s. 250-316.
DUMAN Musa (1995). Evliya Celebi Seyahatnamesine Göre 17. Yüzyılda Ses Değişimleri, Ankara: TDK Yayınları.
GÜVEN Meriç (2005). Abdulvehhâb bin Yusuf’un Müntehab-ı Fi’t-Tıbb’ı, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
HEZÂRFEN HÜSEYİN EFENDİ, Tuhfetü’l- Erîbi’n- Nâfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb, Bosna Hersek Gazi Hüsrev Kütüphanesi, No: R. 986.
KAYA Emel (2008). Muyîddīn Mehî’nin Müfîd (Nazmü’t-Teshîl) Adlı Eseri (İnceleme- Metin- Dizin) ve Bu Eserin XV. Yüzyıl Türk Tıp Dilinin Oluşmasındaki Yeri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
KIRKKILIÇ Ahmet (1999). Lehçetü’l Lugat, Ankara: TDK Yayınları.
KORKMAZ Zeynep (2005). Eski Anadolu Türkçesinde İmlâ- Fonoloji Bağlantısı Üzerine Notlar, Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, Ankara: TDK Yayınları, s. 491-505.
MENINSKI Mesgnien (2000). Turcıcae- Arabıace- Persıcae Lexıcon I-II-III-IV, Haz.: Mehmet Ölmez, İstanbul: Simurg Yayınları.
ÖNLER Zafer (1998). “XIV-XV. Yüzyıl Türkçe Tıp Metinlerinin Dili ve Söz Varlığı”, Kebikeç, S 6, s.157-168.
KANAR Mehmet (2000). Farsça- Türkçe Sözlük, İstanbul: Deniz Kitabevi.
Mütercim Asım Efendi (2000). Burhân-ı Katı. Haz.: Mürsel Öztürk, Derya Örs , Ankara: TDK Yayınları.
PARLATIR İsmail (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.
REDHOUSE Sir James (2006). Turkish and English Lexicon, İstanbul: Çağrı Yayınları.
STEINGASS Francis (2005). Arabic–English Dictionary, Beirut.
STEINGASS Francis (2005). Persian– English Dictionary, İstanbul: Çağrı Yayınları.
ŞEMSEDDİN SAMİ (1996). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
TIETZE Andreas (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, Cilt 1 (A-E), İstanbul- Wien: Simurg Yayınları.
TOKAT Feyza (2012). Hezârfen Hüseyin Efendi’nin “Tuhfetü’l-Erîbi’n- Nāfia li’r-Rûhânî ve’t-Tabîb”i (İnceleme-Metin-Dizin), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
2615 Feyza TOKAT – Ceyhun Vedat UYGUR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/1 Winter 2013
Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
TOKAT Feyza ve UYGUR C. Vedat (2012). “Hezârfen Hüseyin Efendi’nin ‘Tuhfetü’l- Erîbi’n-Nâfia Li’r-Rûhânî ve’t Tabîb’i”. Turkish Studies, Volume 7/3, Summer 2012, p. 2445-2454.
TUĞLACI Pars (1980). Okyanus Ansiklopedik Sözlük, Cem Yayınları.
TULUM Mertol (2011). 17.Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Ankara: TDK Yayınları.
Türkçe-Osmanlıca-İngilizce Redhouse Sözlüğü (1999). İstanbul: Sev Matbaacılık.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara: TDK Yayınları.
Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (1993). Ankara: TDK Yayınları.
TÜRKMEN SEYFULLAH (2006). Eski Anadolu Türkçesinde Tıp Terimleri, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale.
UÇAR İlhan (2009). Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb Cerrah Mes’ûd Giriş- İnceleme- Metin- Dizinler, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
UNAT Ekrem Kadri, İHSANOĞLU Ekmeleddin ve VURAL Suat (2004). Osmanlıca Tıp Terimleri Sözlüğü, Ankara: TTK Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com