You are here

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA YAŞANAN GIDA SIKINTISI VE EKMEK KARNESİ UYGULAMASI

FOOD SHORTAGE AND PASS IN BREAD DURING THE WORLD WAR II

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4783
Author Name
Abstract (2. Language): 
During the World War II, Turkey has managed to stay out of the war although it was difficult. However, the country has suffered from economic difficulties. Application of war period had difficult situations for people and the level of production decreased since young people were enlisted. The people, who lived in poverty in the big cities, could not get their own necessities. The people, who did not see the war, saw severely hunger and poverty. The application of pass in bread was applied within the framework of the national conservation law convicted citizens to be able to live with only bread. The bread distribution application, which did not influence the rich people, influenced badly the poor people. The government tried to protect its officers and soldiers on the subject of food supply. Jobbery showed itself at the top level, and the easy way of making Money often used. The government did not success on the precautions of difficulties. Although the difficulties decreased after the end of war was seen, shortage of food supply went on after the period of war. The people saw Republican People’s Party as a reason of the difficulties and they powered to the party in selections, which were made in 1950. The justification of pass in bread application, which was in effect in 1942 and 1946, modes of administration, vicissitudes which occured in the enforcement process and rationing system, are interpreted in this work.
Abstract (Original Language): 
İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye, zor da olsa savaş dışında kalmayı başarmıştır. Fakat ülke, ekonomik anlamda büyük sıkıntılar çekmiştir. Savaş dönemine ait uygulamalar halkı zor duruma sokmuş, genç nüfusun askere alınmasıyla da üretim durma seviyesine gerilemiştir. Büyük şehirlerde yaşayan halk, temel gıda ihtiyaçlarını gideremez hale gelmiştir. Savaşı görmeyen halk, açlığı ve yokluğu en şiddetli şekilde yaşamıştır. Dönem içerisinde uygulanma imkânı bulan Milli Korunma Kanunu çerçevesinde yürürlüğe giren ekmek karnesi uygulaması, vatandaşı çok az miktarda bir ekmekle yaşayabilmeye mahkûm etmiştir. Maddi durumu iyi olanların pek de etkilenmediği karne ile ekmek dağıtımı uygulaması, daha çok dar gelirlileri zorlamıştır. Devlet, memurunu ve askerini gıda temini konusunda olabildiğince korumaya çalışmıştır. Karaborsacılık en üst seviyelerde kendini göstermiş, kolay yoldan para kazanabilme yolları sıkça kullanılmıştır. Devlet, sıkıntılar karşısında almaya çalıştığı tedbirlerde beklenen başarıyı sağlayamamıştır. Yaşanan sıkıntılar savaşın sona ereceğinin anlaşılmasıyla birlikte bir miktar azalış gösterse de, gıda temini sıkıntısı savaş sonrası dönemde de devam etmiştir. Halk, çektiği yoklukların temel nedeni olarak iktidarda bulunan Cumhuriyet Halk Partisi’ni görmüş ve 1950 yılında yapılan seçimlerle bu partiyi iktidardan uzaklaştırmıştır. Bu çalışma içerisinde; 1942–1946 yılları arasında yürürlükte olan ekmek karnesi uygulamasının gerekçeleri, uygulama şekilleri, yürürlük sürecinde gerçekleşen değişiklikler ve karne sisteminin etkileri değerlendirilmiştir.
193-210

REFERENCES

References: 

1.
Resm
i Yayınlar ve Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi(BCA), Dosya:?, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 29.167..1
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMMZC), 30 Ocak 1942, 6. Dönem, Cilt 23.
TBMMZC, 2 Şubat 1942, 6. Dönem, Cilt 23. TBMMZC, 10 Nisan 1942, 6. Dönem, Cilt 24. TBMMZC, 11 Kasım 1942, 6. Dönem, Cilt 28. TBMMZC, 21 Mayıs 1945, 7. Dönem, Cilt 17.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 21 Mayıs 1948, 8. Dönem, Cilt 11.
Resmi Gazete, 14 Şubat 1941.
Resmi Gazete, 21 Şubat 1941.
Resmi Gazete, 27 Kasım 1941.
Resmi Gazete, 27 Ekim 1942.
Resmi Gazete, 28 Ocak 1943.
2.
Sürel
i Yayınlar Akşam Gazetesi, 22 Ocak 1945. Akşam Gazetesi, 27 Şubat 1945. Akşam Gazetesi, 24 Mart 1945. Akşam Gazetesi, 20 Nisan 1945. Akşam Gazetesi, 29 Haziran 1946. Akşam Gazetesi, 10 Nisan 1948. Akşam Gazetesi, 18 Nisan 1948. Cumhuriyet Gazetesi, 12 Ocak 1942. Cumhuriyet Gazetesi, 14 Ocak 1942. Cumhuriyet Gazetesi, 15 Ocak 1942. Son Telgraf Gazetesi, 3 Haziran 1942. Tanin Gazetesi, 9 Eylül 1946.
Ulus Gazetesi, 17 Ocak 1942.
Ulus Gazetesi, 28 Şubat 1942.
Vatan Gazetesi, 6 Eylül 1940. Vatan Gazetesi, 9 Eylül 1940.
Turkish Studies
International
Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/5 Spring 2013

c
İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sıkıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması
209
Vatan Gazetesi, 6 Aralık 1940.
Vatan Gazetesi, 9 Eylül 1946.
3.
Hatıralar
, Telif ve Tetkik Eserler
AKANDERE, Osman, Milli Şef Dönemi Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler(1938-1945), İz Yayıncılık, İstanbul 1998.
AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam(1938-1950), Cilt II., Remzi Kitabevi, İstanbul
2011.
BORATAV, Korkut, 100 Soruda Türkiye'de Devletçilik, Gerçek Yayınevi, İstanbul
1974.
BORATAV, Korkut, "İktisat Tarihi(1908-1980)", Türkiye Tarihi-Çağdaş Türkiye 1908¬1980, Cilt 4, Cem Yayınevi, İstanbul 2005. (Sayfa aralığı: 297-380).
COŞAR, Nevin, Kriz, Savaş ve Bütçe Politikası(1926-1950), Bağlam Yayınları, İstanbul
2004.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi(1900-1960), İmge Kitabevi, Ankara
2003.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye'nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Kitabevi Yayınları,
Ankara 1999.
ÇINAR, Tayfun, "1942: A'dan Z'ye Bozuk Devletin Yeniden Yapılanması Girişimlerinin Yükselişi ve Düşüşü", Açıklamalı Yönetim Zaman Dizini(1940-1949), (Editör: Birgül Ayman Güler), AÜSBF Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2008. (Sayfa aralığı: 226-357).
DURMUŞ, Yalçın, Yaşar Akbıyık, Yücel Özkaya vd., Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Cilt
2, ATAM Yayınları, Ankara 2008.
EKZEN, Nazif, 1946-1958-1970 Devalüasyonları, Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayınları, Ankara 1980.
GÜNEŞ, Günver, "Türkiye'de Savaş Ekonomisi Uygulamaları ve Toplumsal Yaşama Etkileri", Türkler Ansiklopedisi, Cilt 17, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002. (Sayfa aralığı: 615-621).
İNÖNÜ, İsmet, Defterler(1919-1973), Cilt 1, (Hazırlayan: Ahmet Demirel), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2008.
KARABEKİR, Kazım, Günlükler(1906-1948), Cilt 2, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
KAYRA, Cahit, Savaş-Türkiye-Varlık Vergisi, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2011. MAKAL, Ahmet, Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri(1920-1946), İmge
Kitabevi, Ankara 1999.
METİNSOY, Murat, İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye, Homer Kitabevi, İstanbul 2007.
METİNTAŞ, Mustafa Yahya ve Mehmet Kayıran, "Refik Saydam Hükümetleri Döneminde Türkiye'nin Ekonomi Politikası (1939-1942)", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 9, Sayı 2. (Sayfa aralığı: 155-183).
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/5 Spring 2013
tro**§S

c
210
Sabit DOKUYAN
ÖYMEN, Altan, Bir Dönem Bir Çocuk, Doğan Kitap, İstanbul 2003.
ÖZER, Sevilay, "II. Dünya Savası Yıllarında Ekim Seferberliği", CTAD, Yıl 8, Sayı 15,
Bahar 2012. (Sayfa aralığı: 31 -49).
ÖZKAN, M. Selçuk ve Abidin Temizer, "İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Karaborsacılık", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2/9 Fall 2009. (Sayfa aralığı: 319-325).
PARASIZ,
İlker
, Türkiye Ekonomisi (1923'ten Günümüze Türkiye'de İktisat ve İstikrar Politikaları Uygulamaları), Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa 1998.
PEKTAŞ, Şerafettin, Milli Şef Döneminde(1938-1950) Cumhuriyet Gazetesi, Fırat
Yayınları, İstanbul 2003.
ROZALİYEV, Yuriy Nikolayeviç, Türkiye'de Kapitalizmin Gelişme Özellikleri(1923-1960), Onur Yayınları, Ankara 1978.
SEVİM, Fuat, Dünya Uygarlığı ve Türk Sosyo-Ekonomik Tarihi, İpek Yayınevi, İstanbul
1978.
SÖNMEZ, Şinasi,"İkinci Dünya Savaşı'nda Türk Hükümetlerinin Temel Gıda Maddelerinin Temini Konusunda Aldığı Tedbirler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 47, Bahar 2011. (Sayfa
aralığı: 599-629).
ŞENŞEKERCİ, Erkan, Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960), Alfa Yayıncılık, İstanbul 2000.
TALAS, Cahit, Ekonomik Sistemler, Sevinç Matbaası, Ankara 1969.
TOKER, Metin, Demokrasimizin İsmet Paşa'lı Yılları-Tek Partiden Çok Partiye (1944¬1950;, Bilgi Yayınevi, Ankara 1998.
TUĞLUOĞLU,Fatih, "Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanışması", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 27-28, Mayıs-Kasım 2001. (Sayfa aralığı: 353-373).
TUNÇAY, Mete, Cemil Koçak, Hikmet Özdemir vd, Çağdaş Türkiye(1908-1980), Cilt 4, Cem Yayınevi, İstanbul 1995.
ÜNAL, Oğuz, Türkiye'de Demokrasi'nin Doğuşu, Milliyet Yayınları, İstanbul 1994.
4.
Tezle
r
KAYIRAN, Mehmet, "Türk Tarımında Modernleşme Çabaları (1923-1950)", Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 1995, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
YETİM, Gül, "1939-1950 Arasında Türkiye'deki Sosyo-Ekonomik Durumun Çok Partili Hayata Etkileri", İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Turkish Studies

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com