You are here

SÖZLÜ KÜLTÜRDEN YAZILI KÜLTÜRE BİR METİN AKTARIMI ÖRNEĞİ: MUĞLA’DAN DERLENMİŞ BİR EFSANE İLE KURUMUŞ AĞAÇLAR HİKÂYESİNİN MUKAYESELİ İNCELEMESİ

AN EXAMPLE TRANSFERRING TEXT FROM ORAL TO WRITTEN CULTURE: A COMPARATIVE STUDY OF A LEGEND COMPILED FROM MUĞLA AND THE STORY OF KURUMUŞ AĞAÇLAR (THE DRIED TREES)

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5041
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Exactly like works of art, literature, which is a branch of art, and its works, cannot be considered separately from people, society, and therefore from the culture it is fed in. Even the starting point of the most abstract work, is a part of the culture. In this context, literature, which incorporates cultural elements, has two arms such as oral and written literature; both of which is away from the other regarding the style, but closely related to it in the sense of content; eventually they both are nourished by the same source, this common source is the human. Starting from all these, the subject of this study is decided to be the comparative studies of two narratives in the sense of intertextuality; one of which is written, and the other is still kept alive in the oral tradition. One of the texts belongs to Ömer Seyfettin, a story named Kurumuş Ağaçlar (The Dried Trees), for which Ömer Seyfettin would said that he heard the story from Ali Canip’s mother in the year 1920. And the other is a legend which is similar to Ömer Seyfettin’s story with regards to the story line, and is compiled in November 2007 by us, and ascertained that it was heard from the source person’s father by him. In the study, factors such as the elements are brought to forefront and are maintained while the oral narrative, which is natural, is transferred into the written narrative, which is an artificial one based on the personal conception of language; the attitude of the author and narrator regarding the texts; and the common messages that both texts seek to convey; are discussed with regards to intertextuality. In fact, after studying both texts, one of which belongs to the oral and the other to the written literature, in accordance with the aforementioned method; it is indicated that both of them converge on the proverb “Every cloud has a silver lining.”, which is one of the cultural codes.
Abstract (Original Language): 
Tıpkı sanat eserleri gibi, sanatın bir kolu olan edebiyat ve onun eserleri de insandan, toplumdan dolayısıyla içinde beslendiği kültürden ayrı düşünülemez. Hatta en soyut eserin bile çıkış noktası kültürün bir parçasıdır. Bu bağlamda kültürel unsurları bünyesinde barındıran edebiyatın sözlü ve yazılı olmak üzere birbirinden üslupça uzak, ama içerikçe birbirine yakın iki kolu vardır, nihayetinde beslenilen kaynak ortaktır, bu ortak kaynak insandır. Tüm bunlardan hareketle bu çalışmanın konusu, biri yazıya geçirilen diğeri de hala sözlü gelenekte yaşatılan iki anlatının metinler arası geçiş bağlamında mukayeseli tahlili olarak belirlenmiştir. Metinlerden biri Ömer Seyfettin’e ait olup 1920’de Ali Canip’in annesinden duyup yazdığını söylediği Kurumuş Ağaçlar adlı hikâyedir. Diğeri ise; Ömer Seyfettin’in hikâyesine olay örgüsü bakımından benzerlik taşıyan, Kasım 2007’de tarafımızdan derlenen ve kaynak kişinin babasından dinlediği tespit edilen bir efsanedir. Çalışmada, doğal olan sözlü anlatımın, dilin ferdî tasavvuru ile yapay olan yazılı anlatıma dönüşürken hangi unsurların ön plana alındığı, muhafaza edildiği, yazarın ve anlatıcının metinler bağlamında tavrı, her iki metinde iletilmek istenen ortak mesaj gibi unsurlar metinler arasılık bağlamında karşılaştırmalı tematik yöntemle ele alınmıştır. Nitekim, biri sözlü edebiyata diğeri de yazılı edebiyata ait iki metnin söz konusu yöntem dahililinde ele alınması sonucunda kültürel kodlardan biri olan “Her işte bir hayır vardır” atasözünde birleştiği belirlenmiştir.
1347
1361

REFERENCES

References: 

AÇA, Mehmet (2013), “Kent Kültüründe Deliler ve Delilerle İlgili Anlatılar: Giresun Örneği”, Milli Folklor, S: 97, Y: 25, C: 12, Geleneksel Yay., Ankara.
AKTAŞ, Şerif (2007), Yazılı ve Sözlü Edebiyat, 8. Baskı, Akçağ yayınları, Ankara.
_____(1991), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, 2.baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
AKTULUM, Kubilay (2007), Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, 3.basım, İstanbul.
ALPARSLAN, Gonca Gökalp (2002), XIX.yy. Yazılı Anlatımlarda Sözlü Kültür Etkileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
BAŞGÖZ, İlhan (1998), “Dede Korkut Destanında Epitetler”. Çev. Nebi Özdemir. Millî Folklor 37.
BORATAV, Pertev Naili (1974), “Türk Efsaneleri”, Folklora Doğru, S. 35.
19 Bu motif aynı zamanda, uluslar arası bir motif olup Motif İndex of Folk – Literature adlı altı ciltlik eserde de tespit edilmiştir. Buna göre, motif numaraları şu şekilde verilebilir: F811. Olağanüstü ağaç; F811.2. Olağanüstü Yapraklı Ağaç (Thompson,1955-1958/ F Maddesi)
20 Bk: Açıklamalı Atasözleri Sözlüğü, Yayına hazırlayanlar: Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. Yayım kurulu, Dergah Yay., İstanbul, 1983, ss: 216.
1360 Sibel TURHAN TUNA
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013
CASSIRER, Ernst (2005), Sembolik Formlar Felsefesi II. Cilt- Mitik Düşünme, Çev: Milay Köktürk, Hece Yay., Ankara.
CUNBUR, Müjgan (1992), “Ömer Seyfettin’in Hayatı ve Eserleri”, Doğumunun 100. yılında Ömer Seyfettin, 2. Baskı, TTK Yayınları, Ankara.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2005), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, 3. Baskı, Akçağ Yay., Ankara.
DUNDES, Alan (2007), “Antropolog ve Folkorda Karşılaştırmalı Metot” Çev: Seval Kasımoğlu, Feryal Çalış, Milli Folklor, yıl 19, sayı 73, Ankara.
GÜNAY, Doğan (2003), Metin Bilgisi, Multılıngual Birinci Basım, İstanbul.
ELÇİN, Şükrü (1993), Halk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yay., Ankara.
EKİCİ, Metin (1998), “Halk Bilimi Çalışmalarında Metin (Text), Doku (Texture), Sosyal Çevre ve Şartlar (Konteks) İlişkisinin Önemi”, Milli Folklor, Güz -39.
ENGİNÜN, İnci (1992), “Ömer Seyfettin’in Hikâyeleri”, Doğumunun 100. yılında Ömer Seyfettin, 2. Baskı, TTK Yayınları., Ankara.
ERGÜN, Muharrem (1989), Dede Korkut Kitabı I, (Giriş, Metin, Faksimile) 2. baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
_____ (1991), Orhun Abideleri, 14. Baskı, Boğaziçi Yay., İstanbul.
ERGUN, Pervin (2004), Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara.
ISSI, Cüneyt (2007), “Başlık Altı Bazı Notlar Bakımından Ömer Seyfettin Hikâyeleri”, 1. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu, 09- 11 Mart 2007, Gönen Belediyesi Yayınları – İstanbul.
İNAN, Abdülkadir (1991), Makaleler ve İncelemeler II. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
JUNG, Carl Gustav (2009), Dört Arketip, Çev: Zehra Aksu Yılmazer, 3. baskı, Metis Ötekini Dinlemek Yay., İstanbul.
KAPLAN, Mehmet (1996), Kültür ve Dil, Dergah Yayınları, İstanbul.
______( 1992), Hikâye Tahlilleri, Dergah Yayınları, 4.Baskı, İstanbul.
KILINÇ, Aziz (2007), “Ömer Seyfettin’in Halk Anlatı Kaynaklı Hikâyeleri”, 1. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu, 09- 11 Mart 2007, Gönen Belediyesi Yayınları – İstanbul.
KOLCU, Ali İhsan (2007), Milli Edebiyat II – Nesir, II. Meşrutiyet Sonrası Türk Edebiyatı, Salkım Söğüt Yayınevi, Konya.
KÖPRÜLÜ, Fuad (1988), Osmanlı Devletinin Kuruluşu, 3. baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
______, (2005) Anadolu’da İslamiyet, Akçağ Yay.., Ankara.
KUDRET,Cevdet (2004), Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman 2- 1911/1922 Meşrutiyetten Cumhuriyete Kadar, Dünya Yayıncılık, İstanbul.
LEVENT, Agâh Sırrı (1988), “Kıyaslamalı Edebiyat” Türk Edebiyatı Tarihi Giriş, TTK Yay., C.I., Ankara.
Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Bir Metin Aktarımı Örneği… 1361
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013
PROPP, Vladimir (1998), Folklor, Teori ve Tarih, Avesta Yay., İstanbul.
SAKAOĞLU, Saim (1992), Efsane Araştırmaları, Selçuk Üni., Yay., Konya.
______, (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınları, Ankara.
_______, (2004), 101 Anadolu Efsanesi, 4. Baskı, Akçağ Yay., Ankara.
SANDERS, Baryy (1999), Öküzün A’sı (Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi) Çeviren: Şehnaz Tahir.) Ayrıntı Yay., İstanbul.
SEYFETTİN, Ömer (1980), Falaka, “Bütün Eserleri 1”, Yağmur Yayınları, İstanbul.
SEYİDOĞLU, Bilge (1998), “Efsane”, Türk Dünyası El Kitabı Edebiyat (Türkiye), 3b., TKAE Yay., Ankara.
ŞEMSEDDİN Sami, Kamûs-ı Türkî, Dersaadet, 1317, s.1288.
OCAK, Ahmet Yaşar ( 2007), İslam – Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır – İlyas Kültü, Kabalcı Yay., İstanbul.
OĞUZ, Öcal (2002), Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi, Akçağ Yay., Ankara.
ONG, J. Walter (1995), Sözlü ve Yazılı Kültür -Sözün Teknolojileşmesi- Çeviren: Sema Postacıoğlu Banon, Metis Yay., İstanbul.
ÖGEL, Bahaeddin (1995), Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları İle Destanlar) II. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.
ÖNAL, Mehmet Naci (2005) Muğla Efsaneleri, 2. baskı, Muğla Üni. Yay., Muğla.
______, (2006), “Masallardaki Engeller Üzerine Bir Araştırma”, Mitten Meddaha Halk Anlatıları Uluslar arası Sempozyum Bildirileri, Gazi Üniversitesi THBMER Yayını, Ankara.
TABERÎ (1991), Milletler ve Hükümdarlar Tarihi I, Ahmet Temir; Zakîr Kadirî Ugan, MEB yay., İstanbul.
TATÇI, Mustafa (1991), Yunus Emre Divanı, Akçağ Yay., Ankara.
THOMPSON, Stith (1955-1958), Motif İndex of Folk – Literatüre, 6 Cilt, Indiana Üniversity, USA.
Türkçe Sözlük, (1988), Türk Dil Kurumu, Yeni Baskı, 2- K/Z, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
YAZIR, Elmalılı M. Hamdi (2006), Hak Dini Kur’ân Dili Meâli, Sadeleştirenler: Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Akçağ Yay, Ankara.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com