AN OLD TURKIC WORD ABOUT WOMAN: URAGUT
Journal Name:
- Turkish Studies
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Abstract (2. Language):
Many researchers have tried to explain the origin and structure of
the word uragut which can be traced back to Karakhanid period but is
stil used commonly to name woman. Several studies have been conducted which focus on the relationship between the words uragut and urugin terms of their meanings; however they could not come to a precise conclusion about both the origin and the morhological structure of the word. In this study, the word uragut, which attracts attention due to its distinctive feature and thought to be associated with such words like urdır- "to pull off", urgaçı~ urkaçı~ urğaaçı "female, woman", urık "seed", urug "1. seed, off spring 2. ancestor, family, generation, race", urugdaş "agnatic",urluk "seed, off spring" andurum "off spring" appearing in the historical and modern periods of the Turkish language, will be explained. The word uragut is assumed to have become a word refering to woman by passing through several stages. As a matter of fact, the root of the word must be ur- which is a verb meaning "to pour water etc." and "to spread sperm, to scatter seed" in figurative language. Derivation alaffixes -a-, -gu+and +t, which has lost its function as the plural suffix and appears in words indicating social rank, are attached respectively to the root that results in a noun meaning "someone on whom sperm is spread, someone who continues one's blood line".
Another controversial issue about the word uragut, which was last seen throughout Ottoman lands in the XV. century, that whether it has discarded nowadays. Some researchers state that the word avrat "woman, wife" used in today's literary language is derived from the Arabic word 'avret "private parts" while some others claim that the word uragut might have been exposed to sound change in time (uragut>uravut>uravat>urvat>arvat)and turned into ~ avrat. This issue will also be clarified in the study.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Karahanlı dönemi metinlerinden itibaren takip edebildiğimiz, yine
bu dönemde kadını adlandırmak için yaygın bir şekilde kullanılan
uragut kelimesinin kökenini ve yapısını pek çok araştırmacı açıklamaya
çalışmıştır. Çeşitli çalışmalarda uragut ve urug kelimeleri arasındaki
anlam ilişkisine dikkat çekilmiş fakat hem kelimenin kökeni hem de
morfolojik yapısı hakkında kesin bir sonuca varılamamıştır. Bu
çalışmada, farklı yapısıyla dikkat çeken, Türkçenin tarihî ve çağdaş
dönemlerinde karşımıza çıkan urdır- "döktürmek', urgaçı ~ urkaçı ~
urğaaçı "dişi, kadın",urık "tohum",urluk "tohum, döl",urug "1. tohum,
döl 2. soy, sülale, nesil, kavim", urugdaş "soydaş", urum "zürriyet"
gibikelimelerle örülü zengin bir kavram alanının içerisinde
değerlendirilmesi gerektiğini düşündüğümüz uragut kelimesinin
yapısını açıklamaya çalışacağız. Bize göre uragut kelimesi ur- "su vb.
dökmek, saçmak, mec. döl serpmek, tohum saçmak" fiiline -a-fiilden fiil
ve -gu+fiilden isim yapım eki ile çokluk işlevini kaybetmiş, genellikle
sosyal statü bildiren kelimelerin yapısında görülen+t eki genişletilip"döl
serpilen, soyu devam ettiren" anlamını kazanarak kadını karşılayan bir
kelime hâline gelmiş olmalıdır (<ur-a-gu+t).
Son örneklerine XV. yüzyıl Osmanlı sahasında rastlanan uragut
kelimesinin kullanımdan düşüp düşmediği de konuyla ilgili bir başka
tartışmadır. Kimi araştırmacılar günümüz yazı dillerinde kullanılan
avrat "kadın, eş" kelimesinin Arapça 'avret kelimesine dayandığını ifade
ederken kimi araştırmacılar da uragut kelimesinin zaman içinde ses
değişikliğine uğrayarak (uragut>uravut>uravat>urvat>arvat) ~ avrat
şekline gelmiş olabileceğini ileri sürmektedirler. Çalışmamızda konunun
bu yönüyle ilgili tartışmalara da açıklık getirilmeye çalışılacaktır.
FULL TEXT (PDF):
- 9