You are here

Home » Content

KIRGIZLARIN İLK MODERN TARİHÇİSİ OSMONAALI SIDIKUULU

THE FIRST MODERN HISTORIAN OF KYRGYZ OSMONAALI SIDIKUULU

Journal Name:

  • Türkiyat Mecmuası

Publication Year:

  • 2015

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Osmonaalı Sıdıkuulu (1875- 1940-42) was born in Kızıl-töbö village in the region of Koçkor, Kyrgyzstan. He learned to read and write at a early age with the help of a teacher (molla) and also a relative named Çarkımbay. Then he went to Bukhara for madrasa education. After his training at madrasa he worked as a teacher in Kyrgyzstan for a while and then he went to Ufa for further education by being influenced from the Jadidists. At that time he published his works Muhtasar Tarih-i Kırgıziya (1913) and Tarih-i Kırgız ġadmaniye (1914) which were to make him the first historian of Kyrgyzstan. He was arrested by the Soviet administration in 1930 but he escaped from the prison with the help of his friends and went to Eastern Turkistan. The exact date of his death is unknown. Sıdıkuulu’s Tarih-i Kırgız ġadmaniye was a work dedicated to ġabdan Bahadır, the Bey of SarıbagıĢ Uruğ, and it was the extended edition of Muhtasar Tarih-i Kırgıziye. The Work is a kind the Kyrgyz Genealogy by concerning the information in it related to the Kyrgyz tribes. Sıdıkuulu also widely mentioned about the events of the time and about the matters regarding education and culture. Moreover the Work was one of the first published samples of Kyrgyz language and this peculiarity increases its importance for the researches on the Kyrgyz printed language before the Soviet Era.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmonaalı Sıdıkuulu (1875 – 1942) Kırgızistan’nın Koçkor bölgesinde bulunan Kızıl-töbö köyünde dünyaya geldi. Akrabalarından Carkımbay adındaki bir mollanın yardımı ile küçük yaĢta okuma – yazmayı öğrenmiĢ, arkasından Buhara’da medrese eğitimi almıĢtır. Medrese eğitiminden sonra bir süre Kırgızistan’da öğretmenlik yapmıĢ ve Ceditçilerden etkilenerek dönemin önemli merkezlerinden Ufa’ya eğitimini devam ettirmeye gitmiĢtir. Bu sırada onu Kırgızların ilk tarihçisi yapan Muhtasar Tarih-i Kırgıziya (1913) ve Tarih-i Kırgız ġadmaniye (1914) adlı kitaplarını yayınlamıĢtır. 1930 yılında Sovyet yönetimi tarafından tutuklanmıĢ, ancak arkadaĢlarının yardımı ile hapisten kaçarak Doğu Türkistan’a gitmiĢtir. Ölüm tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Sıdıkuluulu’nun Tarih-i Kırgız ġadmaniye adlı eseri Kırgızların SarıbagıĢ Uruğunun beyi ġabdan Bahadıra ithaf edilmiĢ olup, Muhtasar Tarih-i Kırgıziye adlı çalıĢmasının geniĢletilmiĢ baskısıdır. Eser, Kırgız boyları hakkında verdiği bilgilerle bir Kırgız ġeceresi özelliği taĢımaktadır. Bunun yanı sıra Sıdıkuulu bu eserde döneminin olaylarına ve Kırgızların eğitim-kültür konularına da geniĢ yer vermiĢtir. Ayrıca eserin Kırgızca yayınlanan ilk matbuu örneklerden olması, Sovyet öncesi Kırgız matbu yazı dili üzerinde yapılan araĢtırmalar için önemli bir ana kaynak özelliğini artırmaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-kirgizlarin-ilk-modern-tarihcisi-osmonaali-sidikuulu.pdf
  • 2
237
254
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKMATALĠEV, A. A., Tandalgan Çıgarmalardın Cıynagı, Adabiyat Taanu, c. 2, BiĢkek, 1998.
ALTIMIġOVA, Zuhra, 1920 – 1930 CC. Kırgızstanda Sovet Rejiminin Kulaktardı Tap Katarı Coyuu Sayasatı, Kırgız – Türk Manas Üniversitesi (Doktora Tezi), BiĢkek, 2010.
ARABAYEV, E. - SARSAKEYEV, H., Alifba Yaki Töte Oku, ġark Matbaası, Ufa, 1911.
ARABAYUULU, E., Kırgız Alipbesi, Orta Asya Mamleket Basması, TaĢkent, 1924.
ASANKANOV, Abılabek, “Moldo Kılıç”, Kırgız Tarihi: Entsiklopediya, BiĢkek, 2003. s. 294-295.
ATTOKUROV, Sabır, “Ata Manas Ülgüleri”, Ala Too Dergisi, BiĢkek, 1997, s. 1, 6.
BIYALIYEV, A., Kırgız Adabiy Tili Cana Anın Adabiy Norması, BiĢkek, 2002.
ÇUKUBAEV, A., Klassovaya Borba i Obşestvennaya Mısl v Kirgizii (1900 - 1917), Frunze, 1967.
DOSALĠEV, Asılbek, “Kırgız Tarıhının Atası Osmonalı Sıdıkuulu”, İz Kaldırgan İnsandar 1, BiĢkek, 2011, s. 108-113.
EGEMBERDIYEV, C., “Karlıgaç Tarıhçı”, Kırgız Tuusu, S. 172, 24. Haziran 1993, s. 3.
ERġAHIN, Seyfettin; “Kırgızların ĠslâmlaĢması Üzerine Bazı Mülahazalar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 39, 1999, s. 393 – 438.
Gornaya Tsaritsa Kurmancan i Yeyo Vremya, Haz.: B. Abıtov, C. DjaldoĢova, D. Djunus Aliyev v.d., BiĢkek, 2002.
GÖMEÇ, Saadettin, Kırgız Türkleri Tarihi, Berikan Yay., Ankara, 2009.
BATMANOV, Ġ. A., Kratkie Vvedenie v İzuçenie Kırgızskogo Yazıka, Frunze, 1947.
KADIROVA, Asel, XIX. Kılımdın Ayagı XX. Kılımdın Başındagı Kırgızdar Koldongon Dokumentterdin Tili, (Kırgız – Türk Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi), BiĢkek, 2008.
SIDIKOVA, Kalen, Kırgız Tarıhı, BiĢkek, 2003.
KALKAN, Mustafa; Kırgızlar ve Kazaklar, Selenge Yay., Ġstanbul, 2006.
KARASAEV, Kuseyin, “ZamandaĢtarım Cönündö”, Bişkek Şaamı, No: 117, 21 – 26 Haziran 1992, s. 4.
254
Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, 2015
KARASAYEV, H., ”Kırgız Orfografiyasının Tarıhınan”, Turkologiçeskoe İssledovaniya Sbornik Statey 80 Letiyu K. K. Yudahina, Frunze, 1970, s. 76 – 81.
KOCOBEKOV, M., “Osmonaalı Sıdıkuulunun Ömür Bayanına Ayrım Toktoolor”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 14, BiĢkek, 2005, s. 13 – 28.
KOYLUBAEV, K. K., Cazgıç Akındardın Çıkarmaçılıgı, Karakol, 2010.
OMOROV, Timurlan, Kırgız Secerelerine Göre Türk Boyları, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2008.
OSMONAALIKIZI, BübüĢ, “Atamdın Ömür Bayanı”, Alatoo, S. 11, BiĢkek, 1991, 128 – 136.
PLOSKĠH, S. V., Repressirovannaya Kultura Kırgızstana Maloizuçennıe Stranitsı İstorii, Ġlim, BiĢkek, 2002.
PLOSKĠH, Svetlana, “Kirgizskiy Raznoçinets”, KP v Kirgizii, S. 266, 16 Temmuz 1999, s. 3.
SADIKOVA, ġarifa, Sıdıkov Osmonalı Tuulgan Kününün 130 Cıldıgına Karata, BiĢkek, 2008.
SAKTANOV, Köçkön, “Algaçkı Kırgız OkumuĢtuusu”, Kızıktar, No: 35 (188), 27.09.2007 s. 14.
SAPARBAYEV, A., Kırgız Tilinin Leksikologiyası Cana Frazeologiyası, BiĢkek, 1997.
SIDIKOF, Osman Ali, Tarih-i Kırgız Şadmaniye, ġark Matbaası, Ufa, 1914.
SIDIKOGLU, Mola Osmanali; Muhtasar Tarih-i Kırgıziye, ġark Matbaası, Ufa, 1913.
TAġAĞIL, Ahmet, Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, TTK Yay., Ankara, 2004.
TENIġEV, E., ”Uluttuk Doorgo Çeyinki Kırgız Adabiy Tili Cönündö”, Kırgızdar, c. 2, BiĢkek, 1993.
TOKONBAYUULU, Aalı, “Esep Kısap”, Kırgız Keneş Adabiyatı Dergisi, No: 2, 1934. s. 4 – 22.
TÖREKIL, Molla Kılıç, Kıssa-i Zelzele, Haz. ĠĢanalı Arabayef, Kazan, 1911.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com