Avrupa'da ve Türkiye'de sağlık politikaları Reformlar, sorunlar, tartışmalar

1970 Terdeki ekonomik kriz ve Bretton Woods uluslararası para ve finans sisteminin ' ' çöküşü, II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan refah devletlerini ve refah devletinin önemli bir ayağını oluşturan sağlık ve sosyal güvenlik sistemlerinin altın devrini sona erdirdi. Sermaye hareketliliği ve üretim piyasa¬larında rekabet hızla arttı. Öte yandan genel olarak "liberalleşme" başlığı altında toplanan piyasa ilişkileri her alanda yaygınlaşmaya başladı. Küresel ekonomik koşullar altında rekabet güçlerini kaybetmeyi göze alamayan büyük refah devletleri bir çeşit 'dibe doğru yarış' (race-to-the-bottom) sürecine girdiler. Bu yarış, devletlerin yabancı sermayeyi kaçırmak korkusuyla ciddi ekonomik tedbirler alarak harcamaları azaltmalarını gerektiriyordu. Bu ortamda sosyal programlar, uluslararası rekabeti azalttıkları ölçüde kısıntıların hedefi oldular. Sanayisizleşme ya da post-endüstrileşme olarak adlandı¬rılan bu dönemde endüstriyel istihdam azalırken düzensiz ve esnek istihdam biçimleri yaygınlaşmaya başladı. Bu gelişmeler, temel gelirleri formel sektörde çalışanlar tarafından ödenen sosyal sigorta primleri ve vergilerden oluşan sosyal güvenlik sistemleri için ciddi bir tehlikenin habercisiydi. Refah devletinin bütçesinde önemli bir yer tutan sağlık bütçesi bu süreçten - doğal olarak - olumsuz yönde etkilendi. Gelişmekte olan ülkeler de, 1980'lerden itibaren ekonomik krizle mücadele etmek zorunda kaldılar. Gayri safi milli hasılanın düşmesi, işsizliğin artması, vergi ve prim topla¬mada zorluklar, sağlık sistemlerini olumsuz yönde etkiledi- ği gibi IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarının müdahalesine uygun bir ortam sağladı. Dolayısıyla, IMF kredileri ve bunlar çerçevesinde uygulanan Yapısal Uyum Programları sağlık reformu girişimlerini etkileyen temel etmenlerden biri olarak ortaya çıktı. Bu çerçevenin sağlık sektöründeki etkileri Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu'nun 2004'te başlattığı projede ele alınmış, Projenin sonuçları ise 17-18 Haziran 2005'te Boğaziçi Üniversitesi'nde düzenlenen çalıştayda tartışılmış. Kitap çalıştayda yapılan sunumları içeriyor. "Giriş" (Çağlar Keyder), ve "Sağlıkta Reform Salgını" (Tuba Ağartan) konunun anahatlarını ortaya koyuyor. "Türkiye'de Sağlık Sisteminin Dönüşümü; Bir Devlet Et-nografisi" (Nazan Üstündağ - Çağrı Yoltar) reformu sağlık hizmetinin tüketicileri açısından ele alıyor, "Sağlık Refor¬munun Tarihçesi" (Ayşen Bulut) ise sağlık geçmişimize satır başlarıyla değiniyor. "Piyasa ile Politika Arasında Sağlık Hizmetlerinin Konumu" (Colin Heys) ingiltere'yi, "Doğu Avrupa'da Sağlık Reformu" (Peter P. Groenegewegen) Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Macaristan, Slovenya, Es-tonya, Letonya, Litvanya, Bulgaristan ve Romanya'yı, "Güney Avrupa'da Sağlık Reformu (Anna Marta Guillen) ise Portekiz, ispanya, italya ve Yunanistan'ı ele alıyor. "Yuna¬nistan'da Sağlık Reformu" (Ioannis Yfantopoulos), "Sağlık Reformlarında Bir Akdeniz Paradigması Oluşturalabilir mi?" (Guido Giarelli), "Sağlık Politikaları Sürecinde Öğrenme" (Richard Freeman) kitabın diğer makalelerini oluş¬turuyor.