You are here

Home » Content

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN İLK ON YILINDA PARLAMENTO İÇİ MUHALEFET ve BİR ÖRNEK: SERBEST CUMHURİYET FIRKASI

PARLIAMENTARY OPPOSITION in FIRST 10 YEARS of GRAND NATIONAL ASSEMBLY of TURKEY and an EXAMPLE: LIBERAL REPUBLICAN PARTY

Journal Name:

  • Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
The first serious political opposition movements in Turkey began in the middles of the XIX. Century. Parliamentary opposition in Turkey is began in Second Constituonal Period. Parliamentary opposition in Turkey has contiuned in the First 10 years of Grand National Assembly of Turkey. The first opposition movement in the Grand National Assembly of Turkey was a group, called ‘İkinci Grup’ (Second Group). Progressive Republican Party (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası), who founded in November, 1924, was the first opposition party of the Republic of Turkey. After Sheikh Sait (Şeyh Sait) Rebellion in February, 1925; Progressive Republican Party closed down in same year. After Progressive Republican Party, second opposition party of the Republic of Turkey is founded in August, 1930. Name of this party was Liberal Republican Party (Serbest Cumhuriyet Fırkası). This party founded by directly order of Atatürk. Liberal Republican Party, which taken an intense interest in a very short time, dissolved itself on November 17, 1930. Liberal Republican Party was the last multi-party system experiment on Atatürk period. After Liberal Republican Party, opposition in Grand National Assembly of Turkey has came to an end for the next 16 years.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Türkiye’de ilk ciddi siyasi muhalefet hareketleri XIX. yüzyýl ortalarýnda baþlamýþtýr. II. Meþrutiyet’le birlikte baþlayan parlamento içi muhalefet ise Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin ilk 10 yýlýnda da devam etmiþtir. “Ýkinci Grup” ile baþlayan bu muhalefet hareketini Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasý izlemiþtir. 1925 yýlýnýn Þubat ayýnda baþlayan Þeyh Sait Ýsyaný’ndan sonra kapatýlan Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasý’nýn ardýndan, 1930 yýlýnýn Aðustos ayýnda Cumhuriyet’in ikinci muhalefet partisi olan Serbest Cumhuriyet Fýrkasý kurulmuþtur. Doðrudan Atatürk’ün talimatýyla kurulan ve kýsa süre içerisinde yoðun ilgi gören bu parti de, 17 Kasým 1930 tarihinde, kurucusu Ali Fethi Bey’in kararýyla kendisini feshetmiþtir. Böylece, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 10 yýldýr süren parlamento içi muhalefet de gelecek 16 yýl için sona ermiþtir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-turkiye-buyuk-millet-meclisinin-ilk-yilinda-parlamento-ici-muhalefet-bir-ornek-serbest-cumhuriyet-firkasi.pdf
  • 2
345
362
  • Turkish

REFERENCES

References: 

1. Resmi Belgeler
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMMZC), Devre II, Cilt 14
TBMMZC, Devre 2, İçtima 1, Cilt 7, 3.3.1340 (1924)
TBMMZC, Devre 3, İçtima 4, Cilt 22, 15.11.1930
TBMMZC, Devre 7, İçtima 3, Cilt 20, 1.11.1945
2. Kitap ve Makaleler
AĞAOĞLU, A. (1994), Serbest Fırka Hatıraları, İstanbul: İletişim, (3.bsk.)
AKŞİN, S. (1992), “Atatürk Döneminde Demokrasi”, Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 47, Sayı 1-2 Ocak-Haziran (Gündüz Ökçün’e
Armağan Sayısı), s.245-252
AYDEMİR, Ş. S. (1969), Menderes’in Dramı, İstanbul: Remzi
12 II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği’nin Türkiye’den toprak talepleri ve
Türkiye’nin ABD’ye yakınlaşması süreciyle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Barış Ertem,
“Türkiye Üzerindeki Sovyet Talepleri ve Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1947)”, Uluslararası
Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 11, Haziran 2010, s.252-273
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN İLK ON YILINDA PARLAMENTO İÇİ MUHALEFET…
TSA / Yıl: 17 S: 2, Ağustos 2013 361
AYDEMİR, Ş. S. (1986-1988), Tek Adam, Cilt 2 (1919-1922), Cilt 3 (1922-1938),
İstanbul: Remzi Kitabevi, (10.bsk.)
CEBESOY, A. F. (1960), Siyasi Hatıralar, Cilt 2, İstanbul
CEMAL, B. (1955), Şeyh Sait İsyanı, İstanbul: Sel
DEMİREL, A. (2003), Birinci Meclis’te Muhalefet: İkinci Grup, İstanbul: İletişim,
(3.bsk.)
DEMİREL Y., KONUR O. Z. (haz.), (2002), CHP Grup Tutanakları: 1923-1924, İstanbul:
İstanbul Bilgi Üniversitesi
DOĞAN, A. (1964), Kurtuluş, Kuruluş ve Sonrası, İstanbul: Dünya
ERER, T. (1963), Türkiye’de Parti Kavgaları, İstanbul
GOLOĞLU, M. (2007), Devrimler ve Tepkileri: 1924-1930, İstanbul: İş Bankası
GREW, J.C. (2005), Gazi ve İsmet Paşa: Çalkantılı Dönem (1922-1932), (çev.) M.
Aşkın, N. Uğurlu, İstanbul: Örgün
HALLI, R. (1972), Türkiye Cumhuriyeti’nde Ayaklanmalar: 1923-1938, Ankara:
Genelkurmay Başkanlığı
İnönü’nün Söylev ve Demeçleri 1: TBMM’de ve CHP Kurultaylarında (1919-1946),
(1946), Ankara: MEB Türk Devrim Tarihi Enstitüsü
İPEKÇİ, A. (1968), İnönü Atatürk’ü Anlatıyor, İstanbul: Cem
KANDEMİR, F. (1955), Siyasi Dargınlıklar 4: Serbest Fırka Nasıl Kuruldu, Nasıl
Kapatıldı?, İstanbul: Ekicigil
KANDEMİR, F. (1965), Yakın Tarihimiz 4: Hatıraları ve Söyleyemedikleri ile Rauf
Orbay, İstanbul
KARPAT, K. (1967), Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller,
İstanbul
KOÇAK, C. (2006), Belgelerle İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, İstanbul: İletişim
LEWIS, B. (1991), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu, (4.bs)
Lord Kinross (2007), Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu, İstanbul: Altın Kitaplar,
(19.bs.)
MARDİN, Ş. (1997), Türk Modernleşmesi: Makaleler 4, İstanbul: İletişim, (5.bs.)
MAZICI, N. (1984), Belgelerle Atatürk Döneminde Muhalefet (1919-1926), İstanbul:
Dilmen
OKYAR O., SEYİTDANLIOĞLU M. (1997), Fethi Okyar’ın Anıları: Atatürk, Okyar
ve Çok Partili Türkiye, Ankara: İş Bankası
ORBAY, R. (2004), Cehennem Değirmeni, İstanbul: Truva, (2.bs.)
ÖZ, E. (1992), Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım: 1923-1945, Ankara: Gündoğan
Serbest Cumhuriyet Fırkasının Prensipleri, (1930), İstanbul: Cumhuriyet Matbaası
SOYAK, H. R. (1973), Atatürk’ten Hatıralar, Cilt 2, İstanbul: Yapı Kredi Bankası
TÖKİN, F. H. (1965), Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi, İstanbul:
Elif
TUNAYA, T. Z. (1952), Türkiye’de Siyasi Partiler: 1859-1952, İstanbul: İstanbul Üniversitesi
Barış ERTEM
362 TSA / YIL: 17 S: 2, Ağustos 2013
TUNÇAY, M. (2005), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması
(1923-1931), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (4.bs.)
TURGUT, N. (1984), Siyasal Muhalefet: Batı Demokrasileri-Sosyalist Ülkeler-Türkiye,
Ankara: Birey ve Toplum
Türkiye’de Siyasi Dernekler II, (1950), Ankara: T.C. İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel
Müdürlüğü
UYAR, H. (1991), “Serbest Cumhuriyet Gazetesi”, Tarih ve Toplum, sayı 95, s.46-51
UYAR, H. (1992), “Serbest Cumhuriyet Gazetesi Üzerine Bazı Düşünceler ve Tek Parti
Yönetiminin Kurulması”, Tarih ve Toplum, sayı 102, s.50-52
YEŞİL, A. (2002), Türkiye Cumhuriyeti’nde İlk Teşkilatlı Muhalefet Hareketi:
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Ankara: Cedit
YETKİN, Ç. (2004), SCF Olayı, İstanbul: Otopsi, (4.bs.)
ZURCHER, E. J. (2007), Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Siyasal Muhalefet: Terakkiperver
Cumhuriyet Fırkası (1924-1925), (Çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul: İletişim,
(2.bs.)

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com