You are here

İKİ TARİHSEL “ESKİ” KAVRAM, BİR SOSYO-KÜLTÜREL “YENİ” KİMLİK: MÜBADELE NEDİR, MÜBADİLLER KİMLERDİR?

TWO HISTORICAL “OLD” CONCEPTS, A SOCIO-CULTURAL “NEW” IDENTITY: WHAT IS THE POPULATION EXCHANGE, WHO ARE THE “EXCHANGEEES”?

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
Especially from the 19th Century to the Republican period, ex- Ottoman territories have witnessed various population movements and kinds of migrations, one of which is the Obligatory Population Exchange that played an important role to shape the social structure in modern Turkey. This treaty signed on 30th January, 1923 by both Turkish and Greek delegations during the Lausanne Negotiations, is the greatest one as a kind of migration that Turkey and Greece have ever experienced just in a little time in history and due to this agreement, hundred thousands of people had to leave their country behind where they were born and grown up and thanks to it, both countries were more homogenized on a national basis. Even though the adaptation process of 1923 immigrants to their new environments is coming to an end, there are some problems in exact and proper identification of “the population exchange” and its immigrants that are “exchangees” as two - historical- concepts. For instance “exchangees” are not a homogenous group in terms of culture, ethnicity, linguistic, daily life, etc. In this study, the concepts of “population exchange”, “immigrant”, “refugee” and “exchangee” are trying to be explored, and “late-discovered exchangee identity” is evaluated.
Abstract (Original Language): 
Eski Osmanlı toprakları, özellikle 19. yüzyıldan Cumhuriyet Dönemine değin, birçok nüfus hareketine ve göç çeşitlerine tanıklık etmiş, bunlardan biri olan Zorunlu Nüfus Mübadelesi ise modern Türkiye’nin toplum yapısını şekillendirmede büyük rol oynamıştır. 30 Ocak 1923 tarihinde, Lozan Görüşmeleri sürerken Türk ve Yunan temsilcilerince imzalanan bu Anlaşma, Türkiye ve Yunanistan’ın tarihleri boyunca çok kısa bir sürede maruz kaldıkları en büyük göç olayına sebebiyet vermiş ve bu karar uyarınca Türkiye ve Yunanistan’da doğup büyümüş yüz binlerce insan anayurtlarına veda etmiş, bu sayede de her iki ülke ulusal bazda daha fazla türdeş bir yapıya bürünmüştür. Mübadele göçmenlerinin yeni yerleşim yerlerine uyum süreci tamamlanmak üzere olmasına karşın, iki -tarihsel- kavram olarak Mübadele ve onun göçmenlerinin (mübadiller), düzgün ve net bir biçimde tanımlanmasına dair bir takım sorunlar bulunmaktadır. Mübadiller örneğin, kültür, etniklik, dil, günlük yaşam uygulamaları gibi konularda türdeş bir grup değillerdir. Bu makalede, “mübadele”, “göçmen”, “mülteci” ve “mübadil” kavramları irdelenmeye çalışılmış, “çok geç keşfedilen mübadil kimliği”ne dair değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir.
49
84

REFERENCES

References: 

BOA. HAT.39905-913 (03.Ca.1238)
BOA. C.DH.64-3183 (10.Za.1249)
BOA. HAT.531-26191 (25.Za.1250)
TBMM. Zabıt Ceridesi, Cilt: 9, Devre: 2, İçtima: 49, (30.10.1340 /
1924), Meclis Matbaası: Ankara.
AĞANOĞLU, H. Y. (2001) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanlar’ın
Makûs Tarihi Göç, Kum Saati Yayınları: İstanbul.
AKÇAM, T. (1995) Siyasi Kültürümüzde Zulüm ve İşkence, İletişim
Yayınları, İstanbul.
AKGÜN, S.K. (1986) “Birkaç Amerikan Kaynağından Türk-Yunan
Mübadelesi Sorunu”, III. Askeri Tarih Semineri-Bildiriler, Tarih Boyunca
Türk-Yunan İlişkileri (20 Temmuz 1974’de Kadar), Genelkurmay Basımevi:
Ankara, s.244-257.
AKKAYAN, T. (1979), Göç ve Değişme, İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Yayınları: İstanbul.
AKTAR, A. (2005/1) Türk Milliyetçiliği, Gayrimüslimler ve Ekonomik
Dönüşüm, İletişim Yayınları: İstanbul.
Tuncay Erkan SEPETÇİOĞLU
TSA / YIL: 18 ÖZEL SAYI S: 3, Ocak/January 2014
78
__________ (2005/2) “Nüfusun Homojenleştirilmesi ve Ekonominin
Türkleştirilmesi Sürecinde Bir Aşama: Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi,
1923-1924”, Ege’yi Geçerken - 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi,
Der. Renee Hirschoon, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul,
s.111-160.
ALADAĞ, E. (1995), Andonia - Küçük Asya’dan Göç, Belge Yayınları:
İstanbul.
ARI, K. (2000) Büyük Mübadele - Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925),
Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul.
__________ (2008/1), “Göçmen ve Sığınmacı Eylemlerinin
Kavramsal Tanımı Tarihsel Yönden Analizi”, Yalvaç Gelişim Dergisi, Yıl:
1, Sayı:1-2, Haziran 2008/Aralık 2008, s.39-50.
__________ (2008/2), Türk Ticaret-i Bahriyesi ve Mübadele Gemileri,
Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları: İzmir.
ARMUTÇU, E. (2004) “Yeni Giritliler”, Hürriyet/Pazar, 28.11.2004.
ARSLAN, İ. (2013) Balkan Savaşlarının 100. Yılı Anısına - Elveda
Rumeli Merhaba Rumeli, Kitap Yayınevi: İstanbul.
AYDIN, M. (1988) “Türk-Yunan Sınırı ve Karasuları”, Ankara Üniversitesi
Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:9, s.1-
77.
AYTAŞ, S. (2007), Bitmeyen Muhacirlik, Lozan Mübadilleri Vakfı
Yayınları: İstanbul.
BALTA, E. - MİLAS, H. (1996), “1923 Mübadelesinin Tarihsel Sorunları
Üzerine Düşünceler - Bir Destan ve Sözlü Tarih”, Tarih ve Toplum,
Cilt:25, Sayı:149, s.261-271.
BALTSİOTİS, L. (2008) “Dilin Sınırı: Dil-Kültür Grupları ve Trakya’daki
Azınlık Diller” (Çev.Seda Kostik), Meriç’in İki Yakası (Ed. Müfide
Pekin-Konstantinos Tsitselikis), Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları: İstanbul,
s.78-83.
BARKAN, Ö. L. (1950), “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve
Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, İstanbul Üniversitesi İktisat
Fakültesi Mecmuası, Cilt: XI, İstanbul Üniversitesi: İstanbul, s.524-569.
BAYRAKTAR, B. (1991) Mütareke’de ve Savaş Yıllarında Ayvalık
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri
ve İnkılap Tarihi Enstitüsü: İzmir.
İKİ TARİHSEL “ESKİ” KAVRAM, BİR SOSYO-KÜLTÜREL” YENİ” KİMLİK: MÜBADELE…
TSA / YIL: 18 ÖZEL SAYI S: 3, Ocak/January 2014 79
BELLİ, M. (2006), Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi - Ekonomik
Açıdan Bir Bakış (Çev. Müfide Pekin), Belge Yayınları: İstanbul.
BERKTAY, H. (2005) “Kabahatin Çoğu Senin, Canım Kardeşim…”,
Yeniden Kurulan Yaşamlar - 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi,
İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul, s.13-26.
CEMAL PAŞA (1996), Hatırat (Yay.Haz. Metin Martı), Arma Yayınları:
İstanbul.
CLARK, B. (2008) İki Kere Yabancı - Kitlesel İnsan İhracı Modern Türkiye’yi
ve Yunanistan’ı Nasıl Biçimlendirdi? (Çev. Müfide Pekin), İstanbul
Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
ÇAKMAK, Z. (2007) İzmir ve Çevresinde Yunan İşgali ve Rum Mezalimi,
Yeditepe Yayınevi: İstanbul.
DEVELLİOĞLU, F. (1988) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat,
Aydın Kitabevi: Ankara.
DÜNDAR, F. (2008) Modern Türkiye’nin Şifresi-İttihat ve Terakki’nin
Etnisite Mühendisliği (1913-1918), İletişim Yayınları: İstanbul.
EMGİLİ, F. (2006) “Cumhuriyet Döneminde Balkanlardan Anadolu’ya
Yönelik Göçler ve Bu göçlerin Toplumsal, Ekonomik ve Siyasal
Yönden Etkileri”, IX. Askeri Tarih Seminer Bildirileri (22-24 Ekim 2003),
Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları: Ankara,
s.501-525.
ERGİR, E.E. (2000) Giritli Mustafa, y.e.y.: İzmir.
ERDAL, İ. (2006) Mübadele-Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve
Yunanistan (1923-1925), IQ Kültür Sanat Yayıncılık: İstanbul.
ERDEN, M.S. (2004), “The Exchange of Greek and Turkish
Populations in 1920s and Its Socio-economic Impacts on Life in
Anatolia”, Crime, Law and Social Change, 41, 3, April 2004, the
Netherlands, pp.261-282.
ERTÜRK, L. (2005) Girit’ten Anadolu’ya Anılarım, Etki Yayınları:
İzmir.
GÖKBEL, A. (1964) Milli Mücadelede Aydın, Coşkun Matbaası:
Aydın.
GÜLCAN, H.İ. (2010) Mübadil İnsanlar, Lozan Mübadele Vakfı
İnsanları: İstanbul.
Tuncay Erkan SEPETÇİOĞLU
TSA / YIL: 18 ÖZEL SAYI S: 3, Ocak/January 2014
80
GÜNER, Z. (2006), “Millî Mücadele Başlarken Samsun ve
Havalisinde Pontus Faaliyetleri”, I. Ulusal Geçmişten Geleceğe Samsun
Sempozyumu Bildiri Kitabı (4-6.05.2006), Samsun Büyükşehir Belediyesi
Yayınları: Samsun, s.135-148.
HACIR, G. (2006) Efe Başvekil-Şükrü Saracoğlu’nun Romanı, Remzi
Kitabevi: İstanbul.
HALAÇOĞLU, A. (1995) Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk
Göçleri (1912-1913), TTK Yayınları: Ankara.
HALAÇOĞLU, Y. (2004), Ermeni Tehciri, Babıali Kültür Yayıncılığı:
İstanbul.
HATİPLER, M.M. (2003), Selanik’ten Edirne’ye İnsan Ziyanlığı, Assos
Yayınları: İstanbul.
HATİPOĞLU, M.M. (1988) Yunanistan’daki Gelişmeler Işığında
Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922), Türk Kültürünü Araştırma
Enstitüsü Yayınları: Ankara.
__________ (1997) Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan (1923-1954),
Siyasal Kitabevi: Ankara.
HIRSCHON, R. (2005), “Neler Yitirdik, Neler Öğrenebiliriz? Lozan
Anlaşması’nın Geriye Doğru İncelenmesi”, Yeniden Kurulan Yaşamlar
- 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi
Yayınları: İstanbul, s.1-12.
KİTROMİLİDES, P.M. (2005), “Küçük Asya Araştırmaları Merkezi
ve Küçük Asya’da Yunan Kültür Geleneği”, Yeniden Kurulan Yaşamlar -
1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi (Der. Müfide Pekin), İstanbul
Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
İPEK, N. (2000) Mübadele ve Samsun, TTK Yayınları: Ankara.
__________ (2008) “Mübadil Deyimine Dair”, Mübadele ve Balkan
Türk Kültürü Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı (Samsun, 2007), Samsun
Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği Yayınları:
Samsun, s.157-160.
KAPLANOĞLU, R. (1999), Bursa’da Mübadele, Avrasya Etnografya
Vakfı Yayınları: İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com