You are here

KAZAK TÜRKÇESİNDE MAKAL-METELLER VE “DİL” ORGAN ADIYLA KURULMUŞ MAKALLAR

MAKAL-METELLER IN KAZAKH TURKISH AND “TONGUE” WITH ORGAN NAMES ESTABLISHED PROVERBS

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The utterances which emphasize customs, tradition and culture as a jurisdiction which comes from the life experiences of communities, and the teaching and leading utterances which repeats oftenly in metaphorically systematized type is called proverb. Proverbs, are the utterances / words which lived with its own time people, and come with them as a heritage, and contently, which have lessons and advices. Kazakh proverbs are one of the most important aspects of the language which Kazakh people, show their practical intelligences in particular situations they experience in social and natural life.Makal, nakıl and makal-metelder which is in the topic whose name is the frazeologizm (<Grek phrasis - logos) ekuals to the words which are sab-sav in Divan-ı Lügâti’t Türk and darb-ı mesel and mesel tabir in Ottoman Turkish, and atasözü and sav in Present Turkey Turkish. In Kazakh Turkish, the makal, with its scopes, is wider than the atasözü (~proverb) in Present Turkish. The utterances which are said by writes and poets in Present Turkish, apart from proverb, they are counted as a different kind under the topic ‘kuotes and terse utterances’. But in Kazakh Turkish, the type, makal (~proverb) has been used widely, and ‘kuotes’ are counted under the type makal (~proverb). In this artice, like these kuestions what is makal? What is the difference(s) between makal and metel? What is the role of makal in frazeologizm? were answered. Then, the makal (~proverb) which are related to the basic sense organs which tongue were examined by the perspective of its meaning.
Abstract (Original Language): 
Toplumların yaşam deneyimlerinden doğan örf, âdet, gelenek ve göreneklerini bilgece bir yargı olarak belirten, çoğu zaman mecazlı kalıplaşmış biçimleriyle tekrarlanan öğretici ve yol gösterici sözlere atasözü denir. Atasözleri, yüzyıllar boyunca halkın kendisiyle beraber yaşayan onlarla birlikte miras olarak gelen muhteva yönüyle ibret ve nasihat gibi samimi hikmetleri içerisinde barındıran sözlerdir. Kazak Türklerinin atasözleri de Kazak halkının sosyal ve doğal hayatta karşılaştığı özel durumlarda pratik zekâsını dâhiyane bir şekilde, imgelik yoluyla gösterdiği en önemli dil malzemelerinden biridir. Divan-ı Lügâti’t Türk’te sab-sav, Osmanlı Türkçesinde darb-ı mesel ve mesel tabir, Türkiye Türkçesinde atasözü ve sav sözcükleriyle karşılanan atasözü terimi için Kazak Türkçesinde frazeologizm (<Grek phrasis (söylem) + logos (söz)) başlığı altında makal, nakıl ve makal-metelder terimleri kullanılmaktadır. Kazak Türkçesinde makal (~atasözü) türü, kapsam bakımından Türkiye Türkçesindeki atasözü türünden biraz daha geniştir. Türkiye Türkçesinde yazar ve şairlerin söylediği sözler, atasözlerinden farklı olarak ‘özlü söz/ler~vecize sözler’ başlığı altında ayrı bir tür olarak ele alınıp incelenir. Kazak Türkçesinde ise makal (~atasözü) türü geniş anlamda kullanılmış, metel (özlü söz/ler~) de makal türü içerisinde verilmiştir. Bu makalede, ilk olarak makal nedir? makal ve metel arasındaki farklılık/lar nelerdir?, Frazeologizm içerisinde makal’ın yeri nedir? gibi sorulara cevaplar verilmiştir. Daha sonra da Kazak Türkçesinde insanın temel duyu organlarından biri olan dille kurulmuş makallar anlam açısından ele alınmıştır
20-48

REFERENCES

References: 

ACAR, İ. (2009). Kazak Türkçesinde Göz, Kulak, Burun ve Dil Organ İsimleriyle
Kurulmuş Atasözleri ve Anlam Özellikleri. Yayımlanmamış Lisans Tezi,
Kazakistan: Kızılorda Korkut Ata Üniversitesi.
AKSAN, D. (2006). Türkçenin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
AKSOY, Ö. A. (1991). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Atasözleri Sözlüğü 1. İstanbul:
İnkılâp Yayınları.
ALBAYRAK, N. (2009). Türkiye Türkçesinde Atasözleri. İstanbul: Kapı Yayınları.
47 Emine ATMACA
______________________________________________
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/1 2013 s. 20-48, TÜRKİYE
International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/1 2013 p. 20-48, TURKEY
ALKAYA, E. (2001). Tatar Türkçesindeki Dil ve Söz ile İlgili Atasözleri Üzerine Bir
Değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Journal
of Social Science, C. 11 S. 2, 55-76.
ALKAYA, E. (2006). Dil ve Söz Bağlamında Kırım Karay Türklerinin Atasözleri.
Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 20, s. 90.
ALTAYLI, S. (2010). Atasözü ve Deyimler Arasındaki Farklar. Karadeniz
Araştırmaları, Bahar S. 25, Ankara, 125-134.
АMАNJОLОV, S. А. (1997). Kаzаk Edebiy Tilinin Jene Diyаlektоlоgiyasının
Meseleleri. Аlmаtı: Gılım Baspası.
ATMACA, E. (2009). Kazak Türkçesinde “Göz” Organ İsmiyle Kurulmuş Deyimlerin
Yapı ve Anlam Özellikleri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, /Journal of Turkish
World Studies, C. XI, S. 2, 19-35.
BALAKAYEV, M., JANPAYİSOV, E., TOMANOV, M. ve MANASBAEV, B.
(2005). Kazak Tilinin Stilistikası. Almatı.
BEGALİN, S. (1950). Kazaktın Makal-Metelderi. Almatı: Kazaktın Memlekettik
Körkem Edebiyet Baspası.
BURAN, A. ve E. ALKAYA, (1999). Çağdaş Türk Lehçeleri. Elazığ.
ÇELİK, Ü. (1998). Kırgız Atasözleri ve Manas. Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı.
Ankara: Pars Yılı.
ÇINAR, A. A. (1997). Türk Dünyası Halk Kültürü Üzerine Araştırma ve İncelemeler.
Muğla.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: Atatürk
Kültür Merkezi Yayınları: 301, Kaynak Eserler Dizisi:7.
DOĞAN, L. (2001). Türk Dünyası Atasözleri. Türk Kültürü, S. 458, 326-340.
ERGAN, N. G. (1999). Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Aile ve Akrabalık Anlayışı.
Uluslararası III. Türk Kültürü Kongresi, Ankara.
EYÜBOĞLU, E. K. (1973). On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk
Dilinde Atasözeri ve Deyişler. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A. Ş.
GÖZAYDIN, N. (1998) Türk Dünyasının Atasözleri, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat
Dergisi, S. 6, 708-719.
GÜLENSOY, T. (1975). Türk Dünyası Atasözlerinin Anlam Yönünden Benzerlikleri
Üzerine Notlar. TDAY-Belleten, Ankara.
GÜRGEN, İ. (2007). Türkiye Türkçesinde ve Kazak Türkçesinde Atasözlerinde Ortak
Temalar, Kazakistan ve Türkiye’nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslar Arası
Sempozyumu 21-23 Mayıs, Almatı.
GÜRSU, U. (2009). Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki Atasözlerinin
Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul:
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim
Dalı.
İSMAİL, Z. ve GÜMÜŞ, M. (1995). Türkçe Açıklamalı Kazak Atasözleri. İstanbul:
Engin Yayınları.
KALİYEV, G. ve BOLGANBAYEV, E. (2006). Kazırkı Kazak Tilinin Leksıkologiyası
men Frazeologiyası. Almatı: Sözdik Slovar Baspası.
48 Emine ATMACA
______________________________________________
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/1 2013 s. 20-48, TÜRKİYE
International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2/1 2013 p. 20-48, TURKEY
KALİYEV, G. ve SARIBAYEV, Ş. (1991). Kazak Diyalektologiyası. Аlmаtı: Ana Tili.
KARAAĞAÇ, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü. (1991). Ankara: TDK Yayınları.
KENESBAYEV, I. (1977). Kаzаk Tilinin Frаzeоlоgiyalık Sözdigi. Аlmаtı: Gılım
Baspası.
KENESBAYEV, I. ve MUSABAYEV, G. (1962). Kazırkı Kazak Tili (Leksika,
Fonetika). Almatı.
KOÇ, K., BAYNİYAZOV, A. ve BAŞKAPAN, V. (2003). Kazak Türkçesi-Türkiye
Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
MERT, O. (2007). Kazak Türkçesi'nde Hayvan Adlarıyla Kurulan Atasözleri.
Kazakistan ve Türkiye'nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslar Arası Sempozyumu,
Almatı, 21-23.
NASKALİ, E. G. (1997). Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu. Ankara: TDK.
Yayınları.
OY, A. (1991). Ata Sözü. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. IV, 44-46.
SİNAN, A. T. (2001). Türkçenin Deyim Varlığı. İstanbul: Kubbealtı Yayıncılık.
SİS, N. (2005). Türkmen Atasözleri Üzrine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Türk Dünyası
İncelemeleri Dergisi i Journal of Turkish World Studies, C. V, S. 2, 257-266.
ŞAHİN, H. (1999). Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki Atasözleri Üzerine Bir
Karşılaştırma Denemesi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: TDK
Yayınları.
TURMANJANOV, Ö. (1957). Kazakktın Makaldarı men Metelderi. Almatı: Kazaktın
Memlekettik Körkem Edebiyet Baspası.
TURMANJANOV, Ö. (1997). Kazak Makal- Metelderi. Almatı: Ana Tili.
YURTBAŞI, M. (1993). A Dictionary of Turkish Proverbs (Türk Atasözleri Sözlügü).
Turkish Daily News, Michigan Üniversitesi.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-83263/h/atasozlerivedeyimler.pdf
http://kz-en.ru/publ
http://kz-en.ru/publ/kazakhskij_jazyk/poslovicy_skazki/10
http://www.ijors.net/issue5_2_2012/articles/jusupov.html
http://www.iudergi.com/tr/index.php/turkdili/article/view/18730/17923

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com