Buradasınız

Anasayfa » Content

Modernleşen Osmanlı Taşrasında Maârif: Uşak Kasabası’nda Açılan Özel Okullar

Journal Name:

  • Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
This study analyses the private schools opened in Usak town at the turn of the century (19th to 20th). To this extent, first of all non-Muslim Greek and Armenian schools are going to be touched. Afterwards, information would be given on the Frer School of the French missionaries. Finally, schools entitled Gülsen-i rfan and Numune-i Edeb are going to be told. It would be given an emphasis on the Numune-i Edeb School, and its founder Hüseyin Remzi. In consequence, it is argued that private schools were opened in Usak town by non-Muslim Greeks, Armenians,missionaries and Muslim-Turks. It is understood that muslim-Turks also actively took part in education. It is also determined that possible research in the history of education as a part of the local history would make crucial contribution to the concerning current literature. This study is based on various documents of the Ottoman Archives of the Prime Ministry, particularly on educational and provincial yearbooks called “salname”.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu çalısmada, 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl baslarında Usak Kasabası’nda faaliyete geçen özel okullar ele alınmaktadır. Bu baglamda; öncelikle Gayrimüslim Rumlar ve Ermeniler tarafından kurulan okullar incelenmektedir. Akabinde misyonerlik faaliyetleri kapsamında açılan Fransız Frer Mektebi hakkında bilgiler verilmektedir. Son olarak da Müslüman-Türk ahali tarafından açılan Gülsen-i rfan ve Nümûne-i Edeb mektepleri ele alınmaktadır. Çalısmada, özellikle Nümûne-i Edeb Mektebi üzerinde ayrıntılı olarak durulmakta, mektebin kurucusu Hüseyin Remzi hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Neticede, Usak Kasabası’nda Rumlar, Ermeniler, misyonerler ve Müslüman-Türkler tarafından özel okulların açıldıgı görülmekte; bu konuda Müslüman-Türk ahalinin de aktif oldugu anlasılmaktadır. Mahallî düzeyde yapılacak maârif tarihiyle ilgili arastırmaların mevcut bilgilerimize yenilerini ekleyecegi tespiti yapılmaktadır. Çalısma, Basbakanlık Osmanlı Arsivi’nin çesitli tasniflerinde yer alan belgelerdeki, vilâyet ve maârif salnâmelerindeki bilgiler üzerine insa edilmektedir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-modernlesen-osmanli-tasrasinda-maarif-usak-kasabasinda-acilan-ozel-okullar.pdf
  • 14
40-64
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Arsivler ve Süreli Yayınlar
Vilâyet Salnâmeleri
1875-1876/1292 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1876-1877/1293 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1878-1879/1295 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1883-1884/1301 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi
1884-1885/1302 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1885-1886/1303 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1889-1890/1307 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1893-1894/1311 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1894-1895/1312 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1895-1896/1313 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1896-1897/1314 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1897-1898/1315 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1898-1899/1316 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1900-1901/1318 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1901-1902/1319 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1902-1903/1320 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1903-1904/1321 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1904-1905/1322 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1905-1906/1323 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
1906-1907/1324 Hüdavendigâr Vilâyeti Salnâmesi.
Maârif Salnâmeleri
Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye, 1317 Sene-i Hicriyyesine Mahsûsdur, Darü’l-
Hilafeti’l-Aliye, Matbaa-ı Amire, 1317.
Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye, 1318 Sene-i Hicriyyesine Mahsûsdur, Darü’l-
Hilafeti’l-Aliyye, Matbaa-ı Amire, 1318.
Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye, 1319 Sene-i Hicriyyesine Mahsûsdur, Darü’l-
Hilafeti’l-Aliyye, Matbaa-ı Amire, 1319.
Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiye, 1321 Sene-i Hicriyyesine Mahsûsdur, Darü’l-
Hilafeti’l-Aliyye, Asr Matbaası, 1321.
Nizamnâmeler
22 Subat 1893/5 S 1310 tarihli “zmir-Kasaba Demiryolu ile Temdîdi mtiyaz Mukavele
ve Sartnamesi”, Düstur, I. Tertib, Cilt 6, Basvekâlet Devlet Matbaası, Ankara, 1939, s.
1340-1366.
Biray ÇAKMAK, Modernlesen Osmanlı Tasrasında Maârif 59
Ma’ârif-i Umûmiye Nizâmnâmesidir, Düstur, I. Tertib, Cilt 2, Matbaa-ı Amire,
Dersaadet, 1289, s. 184-219.
Basbakanlık Osmanlı Arsivi
Maârif Nezâreti, Mektûbî Kalemi
MF. MKT. 1060/12, 16 Haziran 1908/16 Ca 1326; MF. MKT. 489/46, 2 Mart 1900/29
L 1317; MF. MKT. 6/20, 12 Ekim 1872/9 S 1289.
Divan (Beylikçi) Kalemi, Gayr-i Müslim Cemaatlere Ait Defterler, Kilise
Defterleri
A. DVNS. KLS. d.03, s. 190, 483 nolu kayıt.
Bâb-ı ‘Âlî Evrâk Odası, Vilâyet Gelen-Giden Defterleri Belgeleri
BEO. 138722, 20 Mayıs 1902/11 S 1320; BEO. 64029, 13 Ca 1314/20 Ekim 1896;
BEO. 99596, 23 Haziran 1899/13 S 1317; BEO. VGG. 58899.
Dâhiliye Nezâreti, Mektûbî Kalemi Belgeleri
DH. MKT. 17/1, 22 Nisan 1893/5 L 1310; DH. MKT. 1772/30, 16 Ekim 1890/2 Ra
1308; DH. MKT. 2211/156, 18 Haziran 1899/8 S 1317.
Dâhiliye Nezâreti, Emniyet-i ‘Umûmiye Müdiriyeti Belgeleri
DH. EUM. 5. Sb. 23/12, 12 Nisan 1916/8 C 1334.
Dâhiliye Nezâreti, dâre-i ‘Umûmiye-i Vilâyet Belgeleri
DH. .UM. 85/1-9; DH. UM. E-24/75, 30 Kasım 1916/4 S 1335; DH. -UM. 20-
26/14-9, 27 Aralık 1920/15 R 1339.
Hâriciye Nezâreti, Hukûk Kısmı Belgeleri
HR. H. 438/24, 13 Mart 1896; HR. H. 542/5, 29 Mayıs 1896.
Hâriciye Nezâreti, Hukûk Müsavirligi, stisâre Odası Belgeleri
HR. HMS. SO. 126/2, 9 Aralık 1916/13 S 1335.
rade, Husûsî
rade, Husûsî, 23, 31 Ekim 1892/9 R 1310.
rade, Meclis-i Mahsûs
rade, Meclis-i Mahsûs, 5328, 22 Eylül 1891/17 S 1309.
rade, Adliye ve Mezâhib
rade, Adliye ve Mezâhib, 11, 21 R 1314/29 Eylül 1896.
Bâb- Âlî, Meclis-i Vükelâ Mazbataları
MV. 67/46, 17 Eylül 1891/12 S 1309.
Bâb- Âlî, Meclis-i Vâlâ Riyâseti Belgeleri
MVL. 249/48, 27 Nisan 1852/7 B 1268.
Maârif Nezâreti, Tedrîsât-ı Husûsiye Kalemi
MF. HUS. 15/100, 1329/1911; MF. HUS. 15/105, 1329/1911.
Bâb-ı ‘Âlî, Sûrâ-yı Devlet Belgeleri
SD. 1567/13, Hüdavendigâr 3/260, 9 R 1314/17 Eylül 1896; SD. 2757/1, Dersaadet
23/600, 19 Temmuz 1906/27 Ca 1324.
Cumhuriyet Tarihi Arastırmaları Dergisi Yıl 7 Sayı 14 (Güz 2011)
60
Yıldız, Sadâret Husûsî Ma’rûzât Evrâkı
Y. A. HUS. 376/32, 7 Eylül 1897/9 R 1315; Y. A. HUS. 378/16, 3 Kasım 1897/7 C
1315; Y. A. HUS. 379/35, 5 Aralık 1897/10 B 1315.
Yıldız, Perâkende Evrâkı, Ticâret ve Nafı’a Nezâreti Ma’rûzâtı
Y. PRK. TNF. 3/2, 28 Ekim 1890/14 Ra 1308.
Kitap ve Makaleler
AHMED CEVDET PASA (1309) Tarih-i Cevdet, Cilt 5, Dersaadet.
AKYÜZ Yahya (2009) Türk Egitim Tarihi, PegemA Yayıncılık, Ankara.
AUTHEMAN Andre (2002) Bank-ı Osmani-i Sahane, Ali Berktay (Çev.), Osmanlı
Bankası Arsiv ve Arastırma Merkezi, stanbul.
CLAY Christopher (1994) The Origins of Modern Banking in the Levant: The Branch
Network of the Imperial Ottoman Bank, 1890-1914, International Journal of Middle
East Studies, 26, pp. 589-614.
ÇAKMAK Biray (2008) Osmanlı Modernlesmesi Baglamında Bir Batı Anadolu Kazasında
Sosyo-ekonomik Yapı: Usak (1876-1908), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamıs Doktora Tezi, Ankara.
ÇAKMAK Biray (2011) Geç Dönem Osmanlı mparatorlugu’nda Afet Yönetimi: 1894
Büyük Usak Yangını, Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Arastırmaları Dergisi (HUTAD),
Sayı 15, Ankara, s. 63-90.
ÇAKMAK Biray (2011) Mahallî Tarihî Demografi Arastırmalarında Vilâyet
Salnâmelerinin Veri Degeri: Usak Kazası Örneginde Kısmî Zamanlı Bir nceleme
(1897-1898/1906-1907), CIEPO Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi
Arastırmaları 6. Ara Dönem Sempozyum Bildirileri, 14-16 Nisan 2011, Usak, Prof. Dr.
Adnan Sisman, Prof. Dr. Tuncer Baykara, Doç. Dr. Mehmet Karayaman (Eds), Cilt
I, Usak li Kalkınma Vakfı Yayını, zmir, 2011, s. 359-394.
ÇAKMAK Biray (2012) Geç Dönem Osmanlı Tasra Toplumunda Esrâfın Mahallî
slevleri Üzerine: Usaklı Tirîdzâde Mehmed Pasa, Hacettepe Üniversitesi, Cumhuriyet
Tarihi Arastırmaları Dergisi (CTAD), Yıl: 7, Sayı 13, 2012, s. 3-29.
ELDEM Edhem (1999) Osmanlı Bankası Tarihi, Ayse Berktay (Çev.), Osmanlı Bankası
Tarihi Arastırma Merkezi, stanbul.
KOÇAK Cemil (1985) Tanzimat’tan Sonra Özel ve Yabancı Okullar, Tanzimat’tan
Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 2, stanbul, s. 485-494.
MUTLU Samil (2005) Osmanlı Devleti’nde Misyoner Okulları, Gökkubbe, stanbul.
ÖNTUG Mustafa Murat (2001) Osmanlı Dönemi Usak Medreseleri, Türk Dünyası
Arastırmaları, Sayı 133, Agustos, s. 53-68.
ÖZYÜKSEL Murat (1988) Anadolu ve Bagdat Demiryolları, Arba Yayınları, stanbul.
PECH Edgar (1908) Manuel des Sociétés Anonymes Fonctionnant en Turquie, 4 edition,
Constantinople.
SOLAK Erdogan (2003) Osmanlı Dönemi Usak Mektepleri, lmî Arastırmalar, Sayı 15, s.
113-130.
SOMEL Selçuk Aksin (2003) The Religious Community Schools and Foreign
Missionary Schools, Ottoman Civilization, Volume 2, Halil nacık and Gülsen Renda
(Eds), Republic of Turkey, Ministry of Culture, Istanbul, pp. 387-401.
SOMEL Selçuk Aksin (2010) II. Abdülhamid stanbul’unda Müslüman Özel
Okulları/Private Muslim Schools in Istanbul During the Reign of Abdülhamid II,
Biray ÇAKMAK, Modernlesen Osmanlı Tasrasında Maârif 61
II. Abdülhamid Modernlesme Sürecinde stanbul/Istanbul During the Modernization Process,
Coskun Yılmaz (Ed.), stanbul, pp. 320-334.
SSMAN Adnan; TUTSAK, Sadiye; ÇAKMAK, Biray (2002) XX. Yüzyıl Baslarında
Usak’taki Fransız Müesseseleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt
IV, Sayı 1, s. 103-116.
Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernlesme Sürecinde Egitim statistikleri 1839-1924, T. C.
Basbakanlık Devlet statistik Enstitüsü, Tarihi statistikler Dizisi, Cilt 6, Mehmet Ö.
Alkan (Yayına Hazırlayan), Ankara, 2000.
TEKEL lhan (1985) Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Egitim Sistemindeki Gelismeler,
Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 2, stanbul, s. 456-475.
TUTSAK Sadiye (2001) Osmanlı Devletinin Son Devirlerinde Usak Kazası, Tarih
ncelemeleri Dergisi, XVI, zmir, s. 175-191.
TUTSAK Sadiye (2006) Usak’ta Rumlara Ait Bir Kilise ve Mektebin Yeniden nsasına
Dair, Dogumunun 65. Yılında Prof. Dr. Ahmet Özgiray’a Armagan, Erdogru, Mehmet
Akif (Ed.), stanbul: IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, s. 598-606.
TÜMER Hasim (1971) Usak Tarihi, Usak Halk Egitimine Yardım Dernegi Kültür
Yayınları, stanbul.
UYGUN Selçuk (2003) Türkiye’de Dünden Bugüne Özel Okullara Bir Bakıs (Gelisim
ve Etkileri), Ankara Üniversitesi, Egitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Yıl 2003, Cilt 36,
Sayı 1-2, s. 107-120.
ÜNAL Ugur (2008) Meclis-i Kebir-i Maârif, 1869-1922, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara.
YORULMAZ Serife (2000) Osmanlı-Fransız liskileri Çerçevesinde Osmanlı
Topraklarında Açılan Fransız Kültür Kurumları ve Bunların Mesruiyet Kazanmaları
(19.-20. Yüzyıl Basları), OTAM, Sayı 11, Ankara, s. 697-768.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com