Buradasınız

Anasayfa » Content

OSMANLI ve AVRUPA'NIN İKTİSAT POLİTİKALARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ (XIV. ve XV. ASIRLAR)

A COMPARATIVE ANALYSIS on the OTTOMAN and the EUROPEAN ECONOMIC POLICIES (XIV and XV CENTURIES)

Journal Name:

  • İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi

Publication Year:

  • 2009

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
This article focuses on the Ottoman and the European economic (fiscal and monetary) policies in the XIV and XV centuries by means of a comparative analysis. The lack of comparative analysis on this topic in the literature of Turkish Economic History has been the incentive factor for this study. According to the analysis, the Ottoman land policy differed from the Europeans by state ownership and state intervention. Until the reign of the Mehmet II, Ottomans did not intervene to the economy, especially on the field of finance and granted exemptions too. In the Ottoman Empire, a major part of the government expenditures were committed by awqaf while the similarly organized waqf establisments were not in place in Europe. As a sign of this policy, Ottoman Sultans did not become indebted to the loanable markets as the European Kings did. Contrary to Europe, only the Sultans had the prerogative of coining money in the Ottoman empire. In the XIV and XV centuries, differences between the economic policies of these two economies, are based on the systemic and structural features like political system, land regime and property structure as well as the economic development phases. Both societies introduced political similarities like defining the coverage of taxation and the regularity/irregularity of tax collection according to the traditions because of going through the similar economic contidions, structures and difficulties. The tax system in both societies differed from one region to another and a great of many taxes of these two economies were pretty much alike also. Besides, debasement policies and price ceilings and floors were common in either economy.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı ve Avrupa’nın XIV. ve XV. asırlardaki iktisat (maliye ve para) politikalarını konu edinen bu makalede, günümüz iktisat politikası araçları dikkate alınarak karşılaştırmalı analiz yöntemi benimsenmiştir. Türk İktisat Tarihi literatüründe direkt olarak bu konuya odaklanan mukayeseli analizlerin yeterince yapılmamış olması, bu çalışma için teşvik edici bir unsur olmuştur. Analiz sonuçlarına göre, Osmanlı’da toprak politikası -Avrupa’nın aksine- devlet mülkiyetine ve müdahalesine dayanmaktadır. Osmanlılar Mehmet II dönemine kadar vergi konusunda fazlaca müdahaleci davranmamış; birçok vergi muafiyetleri sağlamışlardır. Osmanlı’da kamu harcamalarının önemli bir kısmı vakıflar tarafından yapılmıştır. Avrupa’da ise Osmanlı’daki gibi teşkilatlı bir vakıf sistemi yoktur. Osmanlı Padişahları, piyasanın en riskli borçluları olan Krallar gibi sürekli biçimde bu yola başvurmamışlardır. Osmanlı’da para basma yetkisi -Avrupa’daki çok başlılığının aksine- sadece Padişaha aittir. XIV. ve XV. asırlarda iktisat politikalarına ilişkin farklılıkların daha çok siyasi sistem, toprak rejimi ve mülkiyet yapısı gibi sistemik ve yapısal özelliklerden ve ekonomilerin gelişme evrelerinden kaynaklandığı gözlenmiştir. Her iki toplumun benzer ekonomik şartlar, yapılar ve sorunlarla karşılaşmaları sebebiyle ortaya çıkan politika benzerlikleri ise şunlardır: Osmanlı’da vergilemenin kapsamı ve vergi tahsilâtının düzenliliği/düzensizliği Avrupa’da olduğu gibi büyük oranda geleneğe göre belirlenmiştir. Osmanlı ve Avrupa vergi sistemi, bölgeden bölgeye farklılıklar göstermiş ve Osmanlı vergilerinin birçoğunun Avrupa’da alınanlarla nitelik olarak benzeştiği görülmüştür. Ayrıca her iki ekonomide tağşiş yoluyla hazineye ek gelir sağlama yöntemi kullanılmış ve iaşe kaygısıyla taban ve tavan fiyat politikaları uygulanmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-osmanli-avrupanin-iktisat-politikalari-uzerine-karsilastirmali-bir-analiz-xiv.xv.asirlar.pdf
  • 1
107-140
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Kronikler
1- Osmanlı Kronikleri
Anonim Osmanlı Kroniği- 1299-1512 (2000), Haz.: Öztürk, Necdet, Türk Dünyası
Araştırmaları Vakfı, İstanbul.
Aşıkpaşaoğlu Tarihi (1985), Haz.: Atsız, Nihal, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.,
Ankara.
Aşıkpaşazade Tarihi (1332), Tevarih-i Ali Osman, Haz.: Ali Bey, Matbaa-I Amire,
İstanbul.
Giese, Friedrich (1992), Anonim Tevârih-i Âl-i Osman, Hazırlayan: Azamat, Nihat,
Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul.Hadidi (1991), Tevahir-i Ali Osman- 1299-1523, Haz.: Öztürk, Necdet, Marmara
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul.
Mehmed Neşri (1987), Kitab-ı Cihan-nüma, Neşri Tarihi, II. Cilt, Haz: Unat, Faik Reşit
ve Mehmed A. Köymen, 2. Baskı, TTK, Ankara.
---------------- (1983), Neşri Tarihi I, Haz.: Köymen, Mehmet Altay, 1. Baskı, Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
M. Nuri Paşa (1979), Netayic ül- Vukuat, C I-II, Haz: Çağatay, Neşet, TTK, Ankara.
Oruç Bey Tarihi (2007), Osmanlı Tarihi- 1288-1502, Haz.: Öztürk, Necdet, Çamlıca
Basım Yayın, İstanbul.
2- Avrupa Kronikleri
An English Chronicle of the Reigns of Richard II, Henry IV, Henry V and Henry VI
(1856), Edit.: Davies, John Silvester, Council of the Camden Society Pub.,
London.
An English Chronicle, 1377-1461 (2003), Edit.: Marx, C. William, Edited from
Aberystwyth, National Library of Wales MS 21608 and Oxford Bodleian Library
MS Lyell 34, Boydell Press.
The Chronicle of John Hardyng: Containing an Account of Public Transactions (1812),
Edit.: Hardyng, John, Henry Ellis, Richard Grafton, Printed for F. C. And J.
Rivington, London.
Yayınlanmış Belgeler
English Historical Documents (EHD)- 1327-1485 (1996), Haz.: A. R. Myers &
Douglas, David Charles, Routledge, London&New York.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri:
-Ali Emiri Tasnifi
AE. SMRD II, Nr: 12 (Tarihsiz).
AE. SMMD II, Nr: 54, H. 855/M.1451-52.
AE. SMMD II, Nr: 5, H. 859/M.1454-55
AE. SMMD II, Nr: 60, H. 880/M.1475-76.
-Maliyeden Müdevver Tasnifi
MAD Nr:14, H. 859/M.1454-55
MAD Nr:9, H. 867/M.1462-63.
MAD Nr: 232, H. 871/M.1466-67
MAD Nr: 5, H. 872/M.1467-68.
MAD Nr: 13579, H. 1281/M.1864-65.
- Dahiliye Tasnifi DH.UMUM 131/22, H. 1331/M.1912-13.
Diğer Kaynaklar
Akdağ, Mustafa (1979a), Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 1243-1453, Tekin
Yayınevi, C: I, 3. Basım, Ankara.
---------------- (1979b), Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 1453–1559, Tekin
Yayınevi, C: II, 2. Basım, Ankara.
Akgündüz, Ahmet (1990), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, Osmanlı
Hukukuna Giriş ve Fatih Devri Kanunnameleri, Cilt I, İstanbul.
Arslan, Ali (2003), “Yahudilerin Gabele Vergisi”, İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih
Araştırmaları Merkezi Osmanlı Öncesi ile Cumhuriyet Dönemi Esnaf ve
Ekonomi Semineri (9-10 Mayıs 2002) Bildirileri, II, Globus Dünya Basımevi,
İstanbul, ss. 391-403.
Bailey, Mark (2002), The English Manor, C. 1200-1500, Manchester University Press.
Barkan, Ömer L. (1980a), “Timar”, Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1,
Gözlem Yay., İstanbul.
---------------- (1980b), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kuruluş Devrinin Toprak
Meseleleri”, Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler 1, Gözlem Yay.,
İstanbul.
---------------- (1943a), “Hüdavendigar Livası Kanunnamesi”, XV. ve XVI. Asırlarda
Osmanlı İmparatorluğu’nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları,
Kanunlar I, İstanbul Üniv. Yay.
---------------- (1943b),“Kanun-i Sultan Mehmet Han”, XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı
İmparatorluğu’nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları, Kanunlar I,
İstanbul Üniv. Yay.
---------------- (1942a), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu
Olarak Vakıflar ve Temlikler I”, Vakıflar Dergisi, S: 2, ss. 279-387.
---------------- (1942b), “XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek
Fiyatlarının Tesbit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar I”, Tarih
Vesikaları, C: 1, Sayı: 5.
---------------- (1942c), “XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek
Fiyatlarının Tesbit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar II”, Tarih
Vesikaları, C: 2, Sayı: 7.
Baştav, Şerif (1988), “14. ve 15. Yüzyıllarda Osmanlı Fetihleri Sırasında Avrupa’nın
Siyasi ve İktisadi Durumu”, Belleten, C: LII, Sayı: 202, ss. 101-114.
Beldiceanu, Nicoara (1985), XIV. Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devleti’nde Tımar,
(Çev.: Kılıçbay, Mehmet Ali), Teori Yay., 1. Baskı, Ankara.Braudel, Fernand (1990), Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, (Çev.: Kılıçbay, M. Ali), CII,
Eren Yay., İstanbul.
---------------- (1989), Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, (Çev.: Kılıçbay, M. Ali), C I, Eren
Yay.
Britnell, Richard H. (2004), Britan and Ireland 1050-1530: Economy and Society,
Oxford Univ. Press.
Chown, John F. (1996), A History of Money: From AD 800, London and Nex York:
Routledge.
Cipolla, Carlo M. (1993), Akdeniz Dünyasında Para, Fiyatlar ve Medeniyet, (Çev:
Karacan, Ali İhsan), Bağlam Yay., İstanbul.
--------------- (1963), “Currency Depreciation in Medieval Europe”, The Economic
History Review, Vol: 15, No: 3, pp. 413-422.
Coulton, George Gordon (1989), The Medieval Village, Courier Dover Publication.
Cvetkova, Bistra (1977), “Osmanlı Feodal Düzeni üzerine Bazı Ortaçağ ve Bizans
Kurumlarının Etkileri”, Osmanlı Tarih Arşivi, C: 1, Sayı: 1.
Çağatay, Neşet (1978), “Sultan Murad Hüdavendigâr Adına Düzenlenmiş Bir Vakfiye”,
Vakıflar Dergisi, S: XII, ss. 7-12.
Çakır, Coşkun (2001), Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi, Küre Yay., İstanbul.
Davis, Ralph Henry Carless & Moore, Robert Ian & Huntington, Joanna (2006), A
History of Medieval Europe: From Constantine to Saint Louis, Longman.
Dobson, Richard B. (1983), The Peasants’ Revolt of 1381, Macmillan, London.
Düstur (1289), 1. Tertip, C: 1.
Dwyer, Gerald P. & Lothian, James R. (2003), “International Money and Common
Currencies in Historical Perspective”, CEIS Tor Vergata - Research Paper
Series, Vol 3, No. 9, March, pp. 1-27.
Fenwick, Carolyn (2001), The Poll Taxes of 1377, 1379 and 1381, Oxford Univ. Press.
Genç, Mehmet (2003), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken
Neşriyat, İstanbul.
Gransden, Antonia (1996), Historical Writing in England II, c. 1307 to the Early
Sixteenth Century, Routledge.
Güran, Tevfik (2003), İktisat Tarihi, Acar Basım, İstanbul.
Heaton, Herbert (1985), Avrupa İktisat Tarihi, (Çev: Kılıçbay, M. Ali & Osman
Aydoğuş), Teori Yay., Ankara.
Heiser, Richard R. (1997), “Richard I and His Appointments to English Shrievalties”,
English Historical Review, pp. 1-19.
Holmes, George (2001), The Oxford History of Medieval Europe, Oxford Uni. Press.Hunt, Edwin S. & James M. Murray (1999), A History of Business in Medieval Europe,
1200-1550, Cambridge University Press.
İnalcık, Halil (2001–2002), “Osmanlı Para ve Ekonomi Tarihine Toplu Bir Bakış”,
Doğu-Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 17, ss. 9-34.
-------------- (2000), Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1300–
1600), (Çev: Berktay, Halil), C: 1, Eren Yay., İstanbul.
-------------- (1993), Osmanlı İmparatorluğu, Toplum Ekonomi, Eren Yay., İstanbul.
-------------- (1987), Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, TTK Basımevi,
2. Baskı, Ankara.
-------------- (1960), “Bursa I, XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar”,
Belleten, C: XXIV, Sayı: 93-96, ss. 45-102.
-------------- (1955), “XV. Asır Osmanlı Maliyesine Dair Kaynaklar”, Tarih Vesikaları,
Yeni Seri, C: I, S: 1(16), ss. 128-134.
-------------- (1954), “15. Asır Türkiye İktisadi ve İçtimai Tarihi Kaynakları”, İstanbul
Üniv., İFM, XV/1-4, ss. 51-67.
Kal’a, Ahmet (1998), İstanbul Esnaf Birlikleri ve Nizamları I, İstanbul Araştırmaları
Merkezi.
Kirmanoğlu, Hülya (2007), Kamu Ekonomisi, Beta Yay., İstanbul.
Köprülü, Fuad (1988), Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, TTK Yay., Ankara.
-------------- (1942), “Vakıf Müessesesinin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekamülü”,
Vakıflar Dergisi, Sayı: 2, ss. 1-35.
Kurt, İsmail (1996), Para Vakıfları: Nazariyat ve Tatbikat, Ensar Neşriyat, İstanbul.
Lybyer, Albert Howe (1987), “Osmanlı Türkleri ve Doğu Ticaret Yolları”, (Çev.: Ülker,
Necmi), Ege Üniv., Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: 3, ss. 141-157.
Majer, Hans George (1987), “Fatih Sultan Mehmet Zamanında Bir Osmanlı Bütçesi”,
Çev: Samira Kortantamer, Ege Üniv., Edb. Fak., Tarih İncelemeleri Dergisi,
Sayı: 3, ss. 115-140.
Munro, John H., “Money and Coinage in Late-Medieval and Early Modern Europe”,
http://eh.net/coursesyllabi/syllabi/munro/MONEYLEC2.pdf., S.E.T: 10.06.09.
-------------- (2003), “Wage-Stickiness, Monetary Changes and Real Incomes in Late-
Medieval England and the Low Countries, 1300–1500: Did Money Matter?”,
Research in Economic History, Volume 21, ss. 185-297.
Öz, Mehmet (1999), “Osmanlı Klasik Döneminde Tarım“, Osmanlı-III İktisat, Yeni
Türkiye Yayınları, Edt.; Eren, Güler; Çiçek, Kemal; Oğuz, Cem, C: III, ss. 66-73.
Özcan, Tahsin (2003), Osmanlı Para Vakıfları: Kanuni Dönemi Üsküdar Örneği, TTK
Yay., Ankara.Özcan, Abdülkadir (2007), Fatih Sultan Mehmed, Kanunname-i Ali Osman (Tahlil ve
Karşılaştırmalı Metin), Kitabevi, İstanbul.
Palamut, Mehmet E. (1987), “Aşar ve Düşündürdükleri”, İstanbul Üniversitesi, İFM,
Prof. Dr. Sabri F. Ülgener’e Armağan Özel Sayısı, C: 43, 1-4, ss. 69-78.
Pamuk, Şevket (2000), Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt
Yay., 2. Baskı, İstanbul.
Parmaksızoğlu, İsmet (1986), İbn Batuta Seyahanamesinden Seçmeler, Mili Eğitim
Basımevi, İstanbul.
Pirenne, Henri (2007), Ortaçağ Avrupasının Ekonomik ve Sosyal Tarihi, (Çev.:
Kocabaşoğlu, Uygur), İletişim Yay., İstanbul.
-------------- (1990), Ortaçağ Kentleri, Kökenleri ve Ticaretin Canlanması, (Çev:
Karadeniz, Şadan), İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
Postan, Michael Moïssey (1973), Medieval Trade and Finance, Cambridge University
Press.
Pounds, Norman John Greville (1974), An Economic History of Medieval Europe,
Longman.
Prestwich, Michael (1979), “Early Fourteenth-Century Exchange Rates”, The Economic
History Review, New Series, Vol. 32, No. 4, ss. 470-82.
Razi, Zvi & Smith, Richard (1996), Medieval Society and the Manor Court, Oxford
Üniversity Press.
Sahillioğlu, Halil (1978), “Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden
Hareketlerinin Yeri (1300–1750), ODTÜ, Gelişme Dergisi Özel Sayı, ss. 1-38.
Sayın, Abdurrahman Vefik (2000), Tarih-i Mali, MB, APKKB Yay., Çev: Özkan, F.
Hakan, Yayın No: 2000/356, Ankara.
-------------- (1999), Tekâlif Kavaidi (Osmanlı Vergi Sistemi), (Çev.: Özkan, F. Hakan),
Maliye Bakanlığı APKK Başkanlığı Yayın No: 1999/352, Ankara.
See, Henri (2000), Modern Kapitalizmin Doğuşu, (Çev.: Erim, Turgut), Yöneliş Yay.,
İstanbul.
Şener, Abdüllatif (1990), Tanzimat dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İşaret Yay., İstanbul.
Tabakoğlu, Ahmet (1998), Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yay., İstanbul.
-------------- (1987), “Osmanlı Ekonomisinde Fiyat Denetimi”, İstanbul Üniversitesi
İFM, Prof. Dr. Sabri F. Ülgener’e Armağan Özel Sayısı, C: 43, S: 1-4, ss. 111-
150.
Tout, T. F. & Broome, Dorothy M. (1924), “A National Balance Sheet for 1362-3, with
Documents Subsidiary Thereto”, The English Historical Review, Vol. 39, No.
155, pp. 404-419.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1978), “Osmanlı Devleti Maliyesinin Kuruluşu ve Osmanlı
Devleti İç Hazinesi”, Belleten, Cilt: 42, Sayı: 165, Ocak, ss. 67-93.
139 http://www2.scc.rutgers.edu/memdb/result_spuf.php?start=900, S.E.T: 10.06.2009
(Rutgers Üniversitesi Medieval and Early Modern Data Bank projesi
kapsamındaki Currency Exchanges (Spufford) Programı).

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com