Journal Name:
- İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
Author Name | University of Author | Faculty of Author |
---|---|---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Mâhiyet ve varlık arasındaki ayrım İslam düşüncesinin en temel
tezlerinden birini meydana getirir. Mâhiyet ve varlık ayrımıyla Zorunlu
ve mümkün varlık ayrımı birbiriyle yakından ilişkilidir. Mâhiyet ve
varlık arasındaki ayrımı ilk ortaya atanın Farabî olduğunu söyleyenler
olduğu gibi, bu ayrımı İbn Sînâ’ya isnat ederken onun öncüsünün
Farabî olduğunu ifade edenler de vardır.
1
İbn Sînâ, Zorunlu varlık ve Mümkün varlık arasındaki en temel
farklılığı varlık ve mâhiyet ayrımıyla ilişkilendirmekte ve bu ayrım
yoluyla temellendirmektedir. Buna göre Zorunlu Varlık “varlığından ayrı
bir mâhiyeti olmayan” varlık; mümkün varlık da “varlığından başka bir
mâhiyeti olan” varlıktır. İbn Sînâ’ya göre Zorunlu Varlığın varlığından
ayrı, varlığı gerektiren bir mâhiyeti yoktur. Çünkü ona göre varlığından
ayrı mâhiyeti olanlar sebepli varlıklardır.
2
Burada temel sorun Vâcibu’l-Vücûd’un varlığından başka bir mâhiyeti olmamak tam olarak ne
anlama gelmektedir? Bu tür bir yargı Vâcibu’l-Vücûd’un bir mâhiyetinin
olmadığını söylemekle eş değer midir? Bir varlığın mâhiyeti onun salt
varlığı olabilir mi? Bir mâhiyeti olmayan salt varlık düşüncesinin akla
sığmayan, anlaşılmayan bir şey olduğunu dile getiren Gazâlî, mâhiyetin
yadsınmasının gerçekliğin yadsınmasıyla aynı anlama geleceğini ifade
etmektedir.
3
İbn Sînâ’nın Vâcibu’l-Vücûd’a bir mâhiyet atfetmediğini düşünen
Gazalî gibi düşünürlerin yanı sıra, İbn Sînâ’nın “Vâcibu’l-Vücûd’un
varlığından ayrı bir mâhiyeti yoktur”, ifadesinin Vâcibu’l-Vücûdun bir
mâhiyeti olduğunu inkar anlamına gelmediğini ve söz konusu
mâhiyetin Vâcibu’l-Vücûd’un varlığı (hakikati, inniyeti, anity) olduğunu
ileri süren düşünürler vardır. Burada çevirisini verdiğimiz yazı yukarıda
değindiğimiz sorunu farklı bakış açılarından ele almaktadır. Bu yazı E.
M. Macierowski’nin “Does God Have A Quiddity According To Avicenna?”
adlı yazısının çevirisidir.
FULL TEXT (PDF):
- 1
190-200