Buradasınız

1834 YILINDA TOKAT’TA MAHALLE YAPILANMASI VE MUHTARLIK TEŞKILÂTININ KURULMASI

STRUCTURING OF A NEIGHBORHOOD AND ESTABLISHMENT OF AUTONOMOUS VILLAGE ADMINISTRATION (MUKHTAR) IN THE YEAR 1834 IN TOKAT

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_573
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In Ottoman State, the innovation movements which had begun at the tempore of III. Selim, were continued at the tempore of II. Mahmut and in this period the important steps were not only made in military but also in administrative area. After the Sultan II. Mahmut had eliminated the Janissary at 1826, he had also assembled the Evkaf-I Hümayun Ministry to centralize the control of foundations in the same year and in February 28, 1828 he conjoined the Treasury of Amire and Mansure Treasury with the name of Ministry of Umuru-ı Maliye with an arrangement. It can be seen that, in the tempore of II. Mahmut the Mukhtarship Organization had been established in terms of local authorities while the changes on administrative area. It is known that, these attempts in the administrative area were made with the aim to strengthen the central authority by II. Mahmut. The Mukhtarship organization can be taken into account as a step to strentghten the central authority. Because, by this steps, both the demography would be controlled and efficiency of Ayans who are the important people of the area in the provinces would be restranied and controlled by government. Autonomous Village Administration (Mukhtar) has first been established in Istanbul in the year 1829 for purposes of taking population movements such as births, deaths, migrations and similar matters under control and establishing security. Following Istanbul, in the year 1833, the first rural Mukhtar`s office was opened in Kastamonu to replace the governing provided by the notables and the use of this institution spread to other cities of Anatolia. In this article the organization of the Mukhtar`s Office in Tokat starting from its establishment in the year 1834, and the changes that took place in the organization of neighborhoods in Tokat during the same year will be examined in reference to the book registered under No. 1669 in A. RSK. D. Catalogue available in the Ottoman Archives of the Prime Ministry.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devleti’nde III. Selim döneminde başlayan yenilik hareketleri II. Mahmut döneminde de devam ettirilmiş ve bu dönemde sadece askeri alanda değil idari alanda da önemli adımlar atılmıştır. Sultan II. Mahmut, 1826’da Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdıktan sonra aynı yıl, vakıfların idaresini merkezileştirmek amacıyla Evkaf-ı Hümayun Nezareti’ni kurmuş, 28 Şubat 1828’de yaptığı bir düzenleme ile Hazine-i Amire ile Mansure Hazinesi’ni Umur-ı Maliye Nezareti adı ile birleştirmiştir. II. Mahmut döneminde idari alanda yapılan bu değişikliklerin yanında yerel yönetimler bağlamında da muhtarlık teşkilatının oluşturulduğu görülmektedir. II. Mahmut’un idari alanda yaptığı bu girişimlerin merkezi otoriteyi güçlendirmek amacını taşıdığı bilinmektedir. Muhtarlık teşkilatı da yine merkezi otoriteyi güçlendirmek amacıyla atılmış bir adım niteliğindedir. Zira böylece hem nüfus hareketliliği denetlenebilecek hem de taşrada yörenin ileri gelen kişileri olan ayanların etkinliği kısıtlanarak devlet kontrolü altına alınabilecekti. Muhtarlık teşkilâtı, ilk olarak 1829 yılında İstanbul’da doğum, ölüm, göç vs. nüfus hareketlerini kontrol altına almak ve güvenliği sağlamak amacıyla kurulmuştur. Ardından taşrada 1833 yılında ilk olarak Kastamonu’da oluşturulan muhtarlık, ayanlığın yerine ikame edilmiş ve diğer Anadolu kentlerinde de yaygınlaştırılmıştır. Bu çalışmada 1834 yılında Tokat’ta da kurulduğu görülen muhtarlık teşkilâtının buradaki yapılanması ve bu yılda Tokat’ın mahalle yapılanmasındaki değişiklikler Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan A. RSK. d. kataloğundaki 1669 numarada kayıtlı deftere dayalı olarak incelenecektir.
73-90

REFERENCES

References: 

Başbakanlık Osmanlı Arşivi
Bab-ı Asafi Ruûs Defterleri:
A RSK d. Nr. 1669.
ARSK d. Nr. 1685.
Cevdet Dahiliye
C DH 147/7315, 16 Rebiülahir 1254.
Hatt-ı Hümayun
HAT 447/22313-H, 16 Zilkade 1249; HAT 336/19281, 20 Zilhicce 1249.
Yayınlanmış Arşiv Belgeleri
387 Numaralı Muhâsebe-i Vilayet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530) II (Dizin ve Tıpkı Basım), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1997.
Basılı Eser ve Makaleler
AÇIKEL, Ali, “Tanzimat Döneminde Tokat Kazasının İdari Ve Nüfus Yapısındaki Değişiklikler (1839-1880)”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C. 27, No. 2 (Aralık 2003), s. 253-265.
ADALA, Adalet Bayramoğlu, Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul 2008.
AKYILDIZ, Ali, “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilâtının Kuruluşu ve Gelişimine Genel Bir Bakış”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 14, (2006), s. 11-29.
ATAM, Şenay, “Osmanlı Devleti’nde Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması: Niğde Örneği” 1. Uluslararası Niğde Dil, Kültür Ve Tarih Sempozyumu, Basılmamış Bildiri, 3-6 Mayıs 2012.
ÇADIRCI, Musa, “Girit’te Muhtar Seçimi Düzenlemesi”, I. Uluslararası LAÜ Tarih Kongresi Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk Tarihi Bildiri Kitabı, (KKTC 2011), s. 15-23.
ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997.
EKEN, Galip, “Tanzimat Döneminde Osmanlı Toplumunda Nüfusun Mesleki Yapılanması: Tokat Örneği” Ege Üniversitesi Tarih İncelemeri Dergisi, S. 15, (İzmir 2000), s. 155-169.
EKEN, Galip, "Sivas Eyaletinde Muhtarlığın Tesisi ve Muhtarların Kimliğine Dair" Türk Yurdu, C. 19-20, S. 148-149, (Aralık 1999-Ocak 2000), s. 518-525.
89
Şenay ATAM
EKİN, Ümit, “Bir Sakk Mecmuasına Göre 17. Yüzyılda Tokat”, Karadeniz Araştırmaları, S. 20, (Kış 2009), s. 59-71.
ERLER, Mehmet Yavuz, “ Osmanlı Nüfus Kayıtlarına Dair Alternatif Bir Kaynak: Defter-i Liva-i Canik (1837)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 2, S. 8, (2009), s. 169-190.
İPŞİRLİ, Mehmet, “XVII. Asır Ortalarında Tokat Şehri”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, 2-6 Temmuz 1986, (Ankara 1987), s. 57-70.
ORTAYLI, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara 2000.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1317.
ŞİMŞİRGİL, Ahmet, “XIV-XVI. Yüzyıllarda Tokat Cami ve Mescidleri”, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XVIII, S. 1, (Temmuz 2003), 87-104.
ŞİMŞİRGİL, Ahmet, XVI. Yüzyılda Tokat Medreseleri, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, C. VII, (1992), s. 227-242

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com