You are here

“ONİKİ MAKAM” ADI ÜZERİNE

ON THE NAME "12 MAKAM"

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Uyghur people (Uyghur Turkish) have a masterpiece named "12 makam" (Oniki mukam). There are different opinions about the historical names of Makam/muqam, the origin of makam culture, 12 figures of Makam, and the influential relationship between 12 horoscopes and the Makam. Some researchers believe that the terms of makam belong to Farabi and Ibn-i Sina, while others hold the opinions that those terms of makam was used in the 13th Century by a great musician, Safiyudin Urmevi. In fact, the term of makam initially was used by Abdulkadir Mergali in 1418. “Edvar”, “ daire”, “ devir”, “ shudud” terms were used before the term “ makam” was used in eastern music. The strange situation is that “makam” term was recorded as “12 Makam” frequently, even though the numbers of makam consist more than 12 melody types. The main reason of this condition is that the horoscopy includes 12 types, but later researchers claimed that horoscopy may not be limited as 12, it might be more than 12 types. These researches show that the originality of the name of “makam” could be investigated with the assistance of astronomy, astrology, religion, mythology and philosophy. The main aim of this article is to investigate the historical origin of “makam”, and “12 Makam”, especially focus on the cultural origin and myths of 12 figures in “12 Makam”.
Abstract (Original Language): 
Uygur Türkleri arasında “Uygur oniki mukamı” (Uygur Oniki Makamı) adıyla meşhur bir müzik şaheseri vardır. Bu eserin adındaki “makam” (mukam) teriminin ortaya çıkış tarihi, makam kültürünün kökleri, “oniki” sayısı ve makamlarla 12 burç ilişkisi hakkında farklı görüşler söz konusudur. Kimi araştırmacılara göre “makam” terimi Farabi ve İbn Sina’ya aittir. Kimilerine göre, bu terim 13. yüzyıl musikî âlimi Safiyüddin Urmevi tarafından kullanılmıştır. Oysa araştırmalar göstermiştir ki, “makam” terimi ilk defa Abdülkadir Maragalı tarafından 1418 yılında, yani 15. yüzyılda kullanılmıştır. Doğu müziğinde “makam” terimi kullanılmadan önce, “edvar”, “dair”, “devir”, “şüdud” terimlerinin kullanıldığı görülmektedir. İlginç olan o ki, makamların sayısı 12 ile sınırlı olmadığı hâlde hep “oniki” sayısıyla ifade edilmeye çalışılmıştır. Bunun nedeninin 12 burçtan kaynaklandığı sanılmaktadır. Ancak araştırmalar burçların sayısının da 12 ile sınırlı olmadığını ortaya koymuştur. Bu durumda 12 sayısının kökleri, astronomik, astrolojik, dini-mitolojik ve felsefi boyutta kazanmış olduğu anlam ve kodlarının çok daha derinlerde aranması gerçeği söz konusudur. Bu bildiride “makam” ve “oniki makam” terimi, özellikle "12" sayısının kültürel kök ve kodları tartışılacaktır.
37
44

REFERENCES

References: 

 AĞBAL Davut, “Kur’an’da Burçlar Mahiyeti ve İnsana Etkisi Bağlamında”, Atatürk
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı. 38, Erzurum 2012, s. 249-276.
 AKBAŞ Hüseyin, “XX. Yüzyıl Harezm Makam Müziğinde Terminoloji Sorunları”, Rast
Müzikoloji Dergisi, Rast Müzikoloji Dergisi, 2 (1), 2014, s. 128-146.
 ALPAY Gönül, “Çengname’de Musiki Terimleri (Perde, Nağme, Makam, Seyir, Şube,
Terkip, Avaz)”, http: //dergiler. ankara. edu. tr/dergiler/34/970/11939. pdf (7. 11.
2014).
 ARSLAN Fazlı, “Türk Mûsikîsi Yazmalarında/Edvârlarda ‘Akustik’ Konusu”, C. Ü.
İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI/1-2007, s. 263-278.
 ARSLAN Fazlı, “Musiki Nazariyeci ve Efsanevi Kişilik Olarak Urumiyeli Safiyüddin”,
C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/1-2009, s. 99-113.
 ARSLAN Ahmet, İlkçağ Felsefe Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4. Baskı,
İstanbul 2011.
 BARDAKÇI Murat, Maragalı Abdülkadir, Pan Yayıncılık, İstanbul 1986.
 BAYRAM Evren, Müziğin Kadim Yolculuğu, Mayakitap, İstanbul 2014.
 CAMPBELL Joseph, Doğu Mitolojisi Tanrının Maskeleri, Çeviren: Kudret Emiroğlu, 2.
Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 1998.
 CAN Neşe, “Osmanlı Dönemi Türkçe Müzik Yazmalarında Ünlü Türk Bilgini Farabi”, G.
Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı. 2, s. 203-215.
 CAN M. Cihat-Nazife Oya LEVENDOĞLU, “Geleneksel Türk Sanat Müziği
Terminolojisinde Çok Kültürlü Unsurlar”, G. Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 22,
Sayı: 3 (2002), s. 239-245.
 CEVHER M. Hakan, Ruh-perver İnceleme-Günümüz Türkçesi Çeviri Yazım-Esas
Metin, Sade Matbaacılık Ltd. Şti, İzmir 2004.
 Cihai, Shanghai Cishu Chubanshe, Shangay 1989.
 ÇORUHLU Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahtarları, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2002.
 Dia, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 27, İslam Tarih, Sanat ve Kültür
Araştırma Merkezi (IRCICA), İstanbul 2003.
 Dia, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 43, İslam Tarih, Sanat ve Kültür
Araştırma Merkezi (IRCICA), İstanbul 2013.
 İbn Sina, Musiki, Çeviri: Ahmet Hakkı Turabi, Litera Yayıncılık, İstanbul 2013.
 İHSANOĞLU Ekmelettin (Editör), Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, 2. Cilt,
İstanbul 1998.
 GÜRAY Cenk, Bin Yılın Mirası Makamı Var Eden Döngü: Edvar Geleneği, Pan
Yayıncılık, İstanbul 2011.
 KALENDER Ruhi, “Türk Musiki’nde Kullanılan Makamların Tesirleri”, Ankara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XXIX, Ankara 1987, s. 361-375
 KOLUKIRIK Kubilay, “İbni Sinâ’nın Mûsikînin Temel Konularına Yaklaşımı Ve Onun
Mûsikî Anlayışında Fârâbî’nin Etkisi”, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/ 2-2009,
371-383.
ALİMCAN İNAYET 
44
 KY: Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir III, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları,
Ankara 2007.
 KUTLUĞ Yakup Fikret, Türk Musikisinde Makamlar (Notlar, İncelemeler,
Düzeltiler), YKY, İstanbul 2000.
 MCCLAİN, Ernest G., Değişmezlik Miti, CBN Yayıncılık, İstanbul 2014.
 MUHEMMTİMİN Abduşükür, Uyğur Mukam Hezinisi (Uygur Makam Hazinesi),
Şincang Daşösi Neşriyatı, Ürümçi 1997.
 MUHEMMETİMİN Abduşükür, Uyğur Helk Klassik Muzikisi “On İkki Mukam”
Hekkide, Milletler Neşriyati, Pekin 1992.
 LEVENDOĞLU Oya, “ XIII. Yüzyıldan Bugüne Uzanan Makamlar ve Değişim
Çizgileri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 17 Yıl: 2004/2, s. 131-138.
 ÖNER N., Oya LEVENDOĞLU, “Osmanlı Dönemi 15. Yüzyıl Müzik Yazmalarında
Makam Tanımları, Sınıflamaları ve Bir Geçiş Dönemi Kuramcısı: Ladikli Mehmet
Çelebi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi (ISSN: 1303-5134), Cilt: 8, Sayı: 2, 2011.
 ÖZTÜRK Okan Murat, “Makam, Avaze, Şube ve Terkib: Osmanlı Musiki Nazariyatında
Pisagorcu ‘Kürelerin Uyumu/Musikisi’ Anlayışının Temsili”, Rast Müzikoloji Dergisi, 2
(1), 2014.
 RAHMAN Abdurekim, Mukam Peşivaliri (Makam Ustaları), Şincang Helk Neşiryatı,
Ürümçi 1995.
 SAYIT Nurmuhemmet, Uyğur On İkki Mukamınıng Milodiyilik Alahidiliki, Şincang
Helk Neşriyatı, Ürümçi 1995.
 SCHİMMEL Annemarie, Sayıların Gizemi, 2. Basım, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2000.
 ŞAVDUN Turgan, Mukam Hekkıde Mulahize, Şincang Helk Neşriyatı, Ürümçi 1995.
 TANRIKORUR Cinuçen, Biraz da MÜZİK, (ISBN: 975-8578-01-4), Zaman Kitap,
İstanbul 2001.
 TEKLİMAKANİY Abdureup, Esliy Yezilişi Bilen Uyğur On İkki Mukamı Tekstliri
(Asli Yazılışıyla Uygur On İki Makam Metinleri), Milletler Neşriyatı, 2005.
 TOHUMCU Ahmet, “Türk Müziğinde XIII-XV. Yüzyıl Ses Sistemi ve Makam Teorisi
Çalışmalarının Geçmişten Günümüze Uzanan Etkileri”, Müzik Dergisi, http: //www.
musikidergisi. net/?p=2583 (7. 11. 2014)
 TURAN Osman, Oniki Hayvanlı Türk Takvimi, Ötüken Neşriyatı, İstanbul 2009.
 UYGUN Nuri, Safiyüdin Abdülmü’min Urmevi ve Kitabü’l-Edvarı, Kubbealtı
Neşriyatı, İstanbul 1999.
 YARMAN Ozan-S. Şehver Beşiroğlu, “Türk Makam Müziği’nde Nazariyat-İcra
Örtüşmezliğine Bir Çözüm: 79-Sesli Düzen”, İTÜ Dergisi/b Sosyal Bilimler, Cilt: 5,
Sayı: 2, s. 23-34, 2008.
 ZHOU Ji, Uyğur Mukamliri, Tercime Kılğuçı: Mes’ud Halid, Şincang Helk Neşriyatı,
Ürümçi 2011.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com