You are here

Arap Dilinde Tenâzu

Al-Tanāzu‘ in The Arabic Language

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
This article has been prepared to show the place of the tenāzu subject in the Arab language, the way of the linguists handle the subject, it’s processing from the first sources, the sides subject to the criticism and the part of the “tenāzu” subject concerning the meaning. “Tenāzu” is the situation in which two or more preceding verbs/verbals act in getting possession of the communal element or elements (al-mutanâza‘fih) itself. Our study have examined which preceding werbs/werbals take priority in acting in getting possession of the communal element or elements (al-mutanâza‘fih) itself/themselves. There are two elements in the tanāzu‘. The first is an active element consisting of two verbs/verbals, and the second is visible noun. As is seen in the following example there are two verbs in this sentence, and both of them want to be active in zeyd being a subject or an object position in the sentence. According to Basrian linguists zeyd is an object of the second verb because the second verb has priority in active element. however according to Kufan linguists zeyd is an subject of the first verb because the first verb has priority in active element. There isn’t any different meaning in both situations. This subject has been discussed much in the gramer books. In this study, the problematic sides of the subject has been analyzed and tried to submit to the reader as a whole.
Abstract (Original Language): 
Bu makale, “Tenâzu‘” konusunun Arap Dili’ndeki yerini, dilbilimcilerin konuyu ele alış şeklini, ilk kaynaklarda işlenişini, tartışma konusu olan yönlerini ve “Tenâzu‘” konusunun anlama bakan yönünü açıklamaktadır. Tenâzu‘, önce gelen iki veya daha fazla âmilin sonra gelen bir veya daha fazla açık (görünen) mamûlde amel etme durumudur. Çalışmamız önce gelen âmillerden hangisinin sonra gelen mamûlde amel etme önceliğini incelemiştir. Tenâzu‘da iki rükün vardır, biri en az iki fiil veya fiilimsiden oluşan âmiller, diğer rükünde, açık gelen isimdir. örnekte görüldüğü gibi fiil cümlesinin her iki yüklemi olan ve fiilleri (yüklemleri), özne veya nesne konumunda olan kelimesinde amel etmek istemektedirler. Basralı dilcilere göre ikinci fiil olan nun amel etme önceliği olduğundan kelimesi, ikinci fiilin nesnesidir. Kûfeli dilcilere göre amel etme önceliği birinci fiile ait olduğundan kelimesi, birinci fiilin öznesi hükmündedir. Her iki durumda da cümlenin anlamı değişmemektedir. Bu konu, gramer kitaplarında çok fazla tartışılmıştır. Burada konunun tartışmalı yönleri tahlil edilmiş ve okuyucuya konu bir bütün olarak sunulmaya çalışılmıştır.
261
287

REFERENCES

References: 

Abbas Hasan, en-Nahvu’l-Vâfî, Dâru’-Me‘arif, I-IV, 3. Baskı, Mısır 1974.
Abdurrahman Câmî, Molla Câmî Şerhu’l-Kafiye, Salah Bilici Yayınevi, İstanbul,
tsz.
Akçakoca, Yusuf, Basra ve Kûfe Ekollerinin Terminolojik Tartışmaları, -Mansûb
Cümle Elemanları Örneğinde- Yüksek Lisans Tezi, danışman: İbrahim Yılmaz,
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2014.
Buhârî, ebu Abdillah Muhammed b. İsmaîl, Sahîhu’l-Buhârî, tahk.: Mustafa Dîybu’l-
Buğâ, Kitâbu’l-Ezan, Babu’z-Zikr Be’de’s-Salât, Dâru’l ‘Ulûmu’l-İnsân,
Dimeşk 1993.
el-Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-
Arabiyye, tahk., Muhammed Muhammed Tamir, Dâru’l-Hadis, Kâhire 2009.
Corc Mitrî Abdulmesih, Hâni Corc Tâbirî, el-Halîl Mu’cem Mustalahatı’n-Nahvu’l-
Arabî, Mektebetu Lübnan 1990.
Çuhadar, Mustafa, “İbn Yaîş, Ebü’l-Bekā”, DİA, İstanbul 1999.
Danâvî Sâdî, Mâlik Cûzif, Mu‘cemi’l-Müterâdifâti ve’l-Ezdâd, el Muessesetu’l-
Hedîseti li’l-Kitâb, Trablus, Lübnan 2013.
Ebu Saîd Muhammed Abdulmecîd, Kadiyetu’t-Tenâzu‘ fi’l-İsti‘mâli’l-Luğavî, Uluslararası
İslam Üniversitesi, Malezya trsz.
el-Ezherî, Halid b. Abdullah, Şerhu’t-Tasrîh ale’t-Tavdîh, tahk., Muhammed Bâsıl
Uyunu’s-Sûr, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
Fîruz Âbâdî, Mecmu’d-Dîn Muhammed b. Yakup, el-Kâmûsu’l-Muhît, (6. Baskı),
tahk.: Mektebu Tahkîki’t-Turâs fî Muessesetu’r-Risâle, Muessesetu’r-Risâle,
Beyrut 1998
ARAP DİLİNDE TENÂZU‘ 285
Galâyînî, Mustafa, Câmiu’d-Durûsu’l-Arabiyye, Dâru’ş-Şarki’l-Arabi, Halep 2006.
İbn Akil, Abdullah b. Abdurrahman el-‘ukaylî Behâu’d-Dîn, el-Müsâ‘id ‘ala Teshîlu’l-
Fevâid, tahk., Muhammed Kâmil Berakât, Dâru’l-Fikr, Dimaşk 1980.
______, Şerhu elfiyeti ibn Malik, tahk.: Muhammed Muhyiddin Abdulhamit, Dâru’t-
Turâsi’l-‘Arabî, Kâhire 1980.
İbnü’l-Enbârî, Nuzhetu’l-Elibba fî Tabakatu’l-Udebâ, tahk.: Muhammed Ebu’l-
Fadl İbrahim, Mektebetu’l-‘Asriyye, Beyrut 2003.
______, el-İnsâf fî Mesâil ‘l-Hilâf beyne ‘l-Basriyyîn ve ‘l-Kûfiyyîn, tahk.: Cevdet
Mebrûk Muhammed, Mektebetu ‘l-Hancı, Kahire 2002.
İbn Hişâm el-Ensari, Şerh-i Katri’n-Nedâ ve Beli’s-Sadâ, el-Mektebetu’l- ‘Asriyye,
Beyrut 2011.
______,Şerhu Şuzuri’ z-Zeheb, el-Mektebetu’l-‘Asriyye. Beyrut 2004.
______,Evdahu’l-Mesâlik ilâ Elfiyeti ibn Mâlik, Mektebetu’l-’Asriyye, I-IV, Beyrut
2014.
İbn Mâlik, Cemaleddin Muhammed b. Abdullah b. Abdullah et-Tâî el-Ceyyânî
el-Endelûsî, Şerhu’t-Teshîl, tahk.: Abdurrahman es-Seyyîd-Muhammed Bedevî
el-Mahtûm, Hicr, Suudi Arabistan 1990.
İbn Medâ, ebu’l-Abbas Ahmed b. Abdurrahman ed-Dahmî el-Kurtubî, er-Reddu
ala’n-Nuhât, Dâru’l-İ’tisam, Beyrut 1979.
İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Muhammed b.
İshâk, el-Fihrist, haz.: Yusuf Ali Tavîl, Dâru’l-Kutub’l-Îlmiyye, Beyrut 2010.
İbn ‘Usfûr el-İşbîli, Şerhu Cumeli’z-Zeccâcî, Sâhi Ebu Cenah, Kâhire 1971.
İbn Ya‘îş, Muvaffaku’d-Dîn, Şerhu’l-Mufassal, Mektebetu’l-Mütenebbi, Kâhire,
tsz.
İmruülkays Divân’ı, tahk.: Mustafa Abdu’ş-Şafiî, Dâru‘l-Kutubi‘l-İlmiyye, 5. Baskı,
Beyrut 2004.
Kılıç Hulusi, “İbn Madâ”, DİA, İstanbul 1999.
_________, “İbnü’l-Enbârî”, DİA, İstanbul 1995,
Yıl: 2016/1 | Sayı: 45 | Arş. Gör. 286 Yusuf AKÇAKOCA
Kur’ân’ı-Kerim, Hayrat Neşriyat, Isparta 2012.
Muhammed Enes Nâcî, el-İştiğal ve et-Tenâzu‘ fî Davi’l Kur’âni’l-Kerîmi ve
Kırâatihî, Yüksek Lisans Tezi, Dünya Şehir Üniversitesi, Malezya 2013.
Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid, ‘Uddetu’s-Sâlik ilâ Tahkîki evdehi’l-Mesâlik,
Mektebetu’l-Asriyye, I-IV, Beyrut 2014.
Mustafa Abdulkadir ‘Atâ, Taberânî ebu ‘l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyub
Mutîr el-Lahmî eş-Şamî “ed-Du‘a li’t-Taberânî” Bâbu’l-Kavl fî Kunûti’l-Vitir,
Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1993.
el-Müberrid, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr el-
Müberrid, el-Ezdî, es-Sümâlî, “el-Mukdadâb” tahk., Hasan Hamed, Dâru’l-
Kutubi’l-Îlmiyye, 1. Baskı, I-V, Beyrut 1999.
Özbalıkçı, M. Raşit, “İbn Hişâm en-Nahvî”, DİA, İstanbul 1999.
Özdemir, Abdurrahman, “Arapçada İki veya Daha Fazla Yüklemin Bir Öğeyi Sahiplenme
Mücadelesi: Tenâzu‘” Dini Araştırmalar, c. 8, sy. 22, s.297-312.
er-Radî, Muhammed b. Hasan el-İsterâbâzî es-Simnâî, Şerhu‘r-Radî, li Kâfiyeti
ibn Hâcib, tahk.: Hasan b. Muhammed b. İbrahim Hifzı, Hicr, Suudi Arabistan
1993.
Semîr, Muhammed Necib en-Nebdî, Mu‘cemu’l-Mustalahatu’n-Nahviyyeti ve ‘s-
Sarfiyyeti, Muessetu’r-Risâle, Dâru’l-Furkân, Beyrut 1985.
Sîbeveyh, el-Kitâb, tahk., Abdusselam Muhammed Harun, Mektebetu’l-Hancı, 3.
Baskı, Kâhire 1988.
es-Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celâlu’d-Dîn Abdurrahman, Behcetu’l-Merdiyye fî şerhi’l-
Elfiyye, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2000.
_____, Hem‘ul-Hevâmi‘ Şerhu Cem‘ il-Cevâmi‘, tahk., Serbînî Serîde, Dâru’l-
Hadîs, 1. Baskı, Kâhire 2013.
_____, Buğyetu’l-Vu‘ât, tahk.: Ali Muhammed Ömer, I-II, Mektebetu’l-Hancı, 1.
Baskı, Kâhire 2005.
Şevki Dayf, Teysîrü’n-nahvi’t-ta‘lîmî Kadîmen ve Hadîsen ma‘a nehci tecdîdih, Dâru’l-
Me‘arif, 2. Baskı, Beyrut 1986.
ARAP DİLİNDE TENÂZU‘ 287
Tanç, Halil İbrahim, el-Kisâî Hayatı Şahsiyeti Eserleri Dil ve Gramerle İlgili
Görüşleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Erzurum 1993.
Tural, Hüseyin, Arapça Gramer ve İ‘rab Teknikleri,M. Ü. İlahiyat Fakültesi Yay., 1.
Baskı, İstanbul 2016.
Turan, Abdulbaki, “İbn Mâlik et-Tâî”, DİA, İstanbul 1999.
Yılmaz, İbrahim, Arap Edebiyatında Aruz, Araştırma Yay., Ankara 2009.
______, “Ömer Efendi’nin Arap Dilciliği”, Erzurum İspirli Kadızâde Mehmet Arif
Efendi ve Ömer Efendi Sempozyumu (2-4 Mayıs 2014 Erzurum), Tebliğ ve Müzakereler,
Atatürk Üniversitesi Yay., ss.549-555.
Zeccâcî, ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. İshâk, el-Cümel fi’n-Nahv, tahk.: Ali Tevfik
el-Hamed, Muessetu‘r-Risâle, Ürdün 1984.
Zemahşerî, Muhammed b. Ömer, el-Mufassal fî San‘ati’l-İ‘rab, tahk., Şerbîni
Şerîde, Dâru’l-Hadîs, Kâhire2013.
http://www.almaany.com/ar/thes/ar-ar.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com