You are here

Home » Content

YABANCI OKULLARDA EĞĠTĠM GÖREN OSMANLI’NIN MÜSLÜMAN ÇOCUKLARI (1865-1908)

MUSLIM STUDENTS OF THE FOREIGN SCHOOLS IN OTTOMAN EMPIRE (1865-1908)

Journal Name:

  • Diyalektolog - Ağız Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2017
DOI: 
http://dx.doi.org/10.22464/diyalektolog.133

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Foreign schools are one of the main subjects within the context of modernization of the Ottoman education system. Despite the large number of studies about the foreign schools in the Ottoman Empire, there is little independent work on the Muslim children studying in these schools. For the purpose of filling the gap in this area, the Prime Ministry Ottoman Archive summary catalogs were scanned and related documents were obtained. According to the results obtained from the documents, Muslim children attended these schools when there was little or no educational opportunity in the Ottoman provinces. Foreign schools were chosen by the children living in the port cities since they believed these schools provided better education quality than public schools. Therefore, when the Ottoman bureaucrats realized their inability to prevent this situation and believed that it could be dangerous for the future, they started to establish schools that could compete with foreign schools. This study is focused on the number of Muslim children attended in foreign schools in the second half of the 19th century and the contribution of foreign schools to the modernization of the Ottoman education system. Moreover it also investigates to what extend and why Muslim children became interested in foreign schools.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Yabancı okullar, Osmanlı eğitim modernizasyonu kapsamında gündeme gelen konuların başında gelmektedir. Bu okullara ilişkin hayli zengin bir literatür oluşmasına rağmen buralarda okuyan Müslüman çocuklara dair müstakil çalışma pek yoktur. Söz konusu boşluğu doldurmak amacıyla yapılan bu araştırma için Başbakanlık Osmanlı Arşivi özet katalogları taranarak yabancı okullarda tahsil gören Müslüman talebelerle ilgili belgeler temin edilmiştir. Bu belgelerden elde edilen bulgulara göre, Osmanlı vilayetlerindeki Müslüman çocukların eğitim imkânının hiç olmadığı ya da çok az olduğu yerlerde bu okullara gittikleri anlaşılmaktadır. Liman kentlerindeki çocukların ise resmî okullardan daha kaliteli eğitim verildiğine inandıkları için bu okullara yöneldikleri görülmektedir. Bunun gelecek açısından sakıncalı olabileceğini düşünen Osmanlı bürokratları, aldıkları tedbirlerle buna engel olamayacaklarını anlamış ve yabancı okullarla rekabet edebilecek eğitim kurumları kurmaya çalışmışlardır. Bu çalışmada, 19. yüzyılın ikinci yarısında yabancı okullarda eğitim gören Müslüman çocuklarının sayısı tespit edilerek, bu okulların Osmanlı eğitim modernleşmesine katkısı değerlendirilmiştir. Bu yönüyle çalışma, Müslüman çocukların yabancı okullara ne ölçüde ve niçin rağbet gösterdiklerinin tespitine katkıda bulunacak özelliğe sahiptir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-yabanci-okullarda-eggtgm-goren-osmanlinin-musluman-cocuklari-1865-1908.pdf
  • 14
1
29
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA):
Babıâlî Evrak Odası:
BEO. 28/2045, BEO. 28/2045, BEO. 325/24341, BEO. 327/24485, BEO.1481/111013, BEO. 1563/117166
Dahiliye Nezâreti Mektubi Kalemi:
DH.MKT.1049/29, DH.MKT.1774/103, DH.MKT.1776/5, DH.MKT.1797/68, DH.MKT.1808/23, DH.MKT.1870/9, DH.MKT.1940/68.
Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât ve Islahat Komisyonu:
DH.TMİK.M. 98/21.
İrade Dâhiliye:
İ.DAH. 38078, İ.DAH. 42205.
Maârif Nezâreti Mekâtib-i Gayrimüslime ve Ecnebiye Müfettişliği:
MF.MGM.1/63, MF.MGM. 1/81.
Maârif Nezâreti Mektubi Kalemi:
MF.MKT. 13/90, MF.MKT. 157/60, MF.MKT. 195/48, MF.MKT. 200/32, MF.MKT. 226/41, MF.MKT. 243/6, MF.MKT. 246/66, MF.MKT. 294/13, MF.MKT. 305/42, MF.MKT. 309/6, MF.MKT. 314/47, MF.MKT. 321/28, MF.MKT. 327/41, MF.MKT. 340/38, MF.MKT. 458/35, MF.MKT. 542/10, MF.MKT. 561/47, MF.MKT. 624/30, MF.MKT. 624/42, MF.MKT. 633/54, MF.MKT. 711/9, MF.MKT. 792/656.
Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı:
A.MKT.MHM. 450/53, A.MKT.MHM. 612/13, A.MKT.MHM. 700/5,
Şûrâ-yı Devlet Evrakı:
ŞD. 1960/5, ŞD. 1960/5.
Yabancı okullarda eğitim gören Osmanlı’nın DİYALEKTOLOG
Müslüman çocukları (1865-1908) ULUSAL SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ
BAHAR SPRING 2017-SAYI NUMBER 14-SAYFA PAGE 1-29
20
Yıldız Esas Evrakı:
Y.EE. 91/29.
Yıldız Mütenevvi Maruzât:
Y.MTV. 32/45, Y.MTV. 185/80, Y.MTV. 260/200.
Yıldız Perakende Evrakı-Arzuhâller ve Jurnaller:
Y.PRK.AZJ. 52/28.
Yıldız Perakende Evrakı-Maârif Nezâreti Maruzâtı:
Y.PRK.MF. 3/10, Y.PRK.MF. 3/13, Y.PRK.MF. 3/29.
Yıldız Perakende Evrakı-Mâbeyn Başkitâbeti:
Y.PRK.BŞK. 12/85, Y.PRK.BŞK. 5/37, Y.PRK.BŞK. 62/64.
Yıldız Perakende Evrakı-Tahrirât-ı Ecnebiye ve Mâbeyn Mütercimliği:
Y.PRK.TKM. 45/5.
Yıldız Perakende Evrakı-Umum Vilayetler Tahrirâtı:
Y.PRK.UM. 44/96, Y.PRK.UM. 53/12.
Yıldız Sadâret Hususî Maruzât Evrakı:
Y.A.HUS. 223/8, Y.A.HUS. 415/29.
Yıldız Sadâret Resmî Maruzât Evrakı:
Y.A.RES. 101/309.
Zabtiye Nezâreti Belgeleri: ZB. 591/7.
Araştırma-Ġnceleme Eserler, Makaleler
Acun, F. (2015). Robert kolej mezunları ve meşhurları. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, CIV(2), 136-164.
Adıvar, H. E. (2011). Mor salkımlı ev. İstanbul: Can Yayınları.
Ağıldere, S. T. (2008). Kültürlerarası iletişimde eylem odaklı yaklaşım: İstanbul Saint Joseph Lisesinin Türk öğrencileri (1870-1905). Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 125-134.
Akyüz, Y. (1970). Abdülhamit devrinde Protestan okulları ile ilgili orijinal iki belge. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, CIII(1), 121-130.
Akyüz, Y. (1992). Cevdet Paşa'nın özel öğretim ve Tanzimat eğitimine ilişkin bir lâyihası. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (3), 85-114.
Alkan, M. Ö. (2003). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Selânik’ten İstanbul’a Terakki Vakfı ve Terakki Okulları. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
Balcı, S. (2008). Osmanlı Devleti'nde modernleşme girişimlerine bir örnek: Lisan Mektebi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, ( 44), 77-98.
Barton, James L. (1908). Daybreak in Turkey. Boston: Pilgrim Press.
Berker, A. (1945). Türkiye’de ilköğrenim I (1839-1908). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
DİYALEKTOLOG
ULUSAL SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ ERCAN UYANIK
BAHAR SPRING 2017-SAYI NUMBER 14-SAYFA PAGE 1-29
21
Cox, S. S. (2010). Bir Amerikan diplomatının İstanbul anıları (1885-1887). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Çetin, A. (1983). Maarif Nazırı Ahmed Zühdü Paşa’nın Osmanlı İmparatorluğu'ndaki yabancı okullar hakkında raporu. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (10-11), 189-217.
Çetin, A. (1984). II. Abdülhamid’e sunulmuş Beyrut Vilayetindeki yabancı okullara dair bir rapor. Türk Kültürü, C22(253), 316-324.
Deringil, S. (2002). İktidarın sembolleri ve ideoloji. (Çev. Gül Çağalı Güven). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Deringil, S. (2013). Simgeden millete: II. Abdülhamid’den Mustafa Kemal’e devlet ve millet. İstanbul: İletişim Yayınları.
Durmuş, İ. (2001). Abdülkâdir b. Mustafa Kabbânî. DİA, C(24), 13-14.
Düstur, I. Tertip, Cilt 5, ss. 759-760.
Düstur, I. Tertip, Cilt 6, ss. 1456-1457.
Eken, G. (2013). 19. Yüzyıl sonlarında Çankırı’da eğitime dair. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C37(1), 107-116.
Fesch, P. (1999). Abdülhamid’in son günlerinde ″İstanbul″ (Erol Üyepazarcı, çev.). İstanbul: Pera Yayınları.
Findley, C. V. (1996). Kalemiyeden mülkiyeye: Osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Fortna, B. C. (2005). Mektebi Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde İslam, devlet ve eğitim. İstanbul: İletişim Yayınları.
Haydaroğlu, İ. P. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda yabancı okullar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kocabaşoğlu, U. (1985), Amerikan okulları. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, CII, 495-500.
Koçak, C. (1985). Tanzimat’tan sonra özel ve yabancı okullar. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, CII, 485-494.
Kodaman, B. (1980). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Kurt, S. Keçeci (2008). Yabancı okullara karşı Osmanlı refleksi: özel İslam mektepleri. İstanbul: Yitik Hazine Yayınları. M. Cemal, (1911). Vesâik-i siyasîye. İstanbul: Metin Matbaası.
Mutlu, Ş. (2005). Osmanlı Devleti’nde misyoner okulları. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
Oğuz, M. (2007). II. Abdülhamid’e sunulan layihalar. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Ortaylı, İ. (1979). Türkiye idare tarihi. Ankara: TODAİE Yayınları.
Önen N. ve Reyhan C. (2011). Mülkten ülkeye: Türkiye’de taşra idaresinin dönüşümü (1839-1929). İstanbul: İletişim Yayınları.
Rank, S. (2009). Centers of provocation and progress: Anatolian missionary stations within the Ottoman State and among Apostolic Armenians 1878-1896. İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Ressam Naciye Neyyal’in Mutlakiyet ve Cumhuriyet Hatıraları (Fatma Rezan Hürmen Yay. Haz.), 2000, İstanbul: Pınar Yayınları.
Yabancı okullarda eğitim gören Osmanlı’nın DİYALEKTOLOG
Müslüman çocukları (1865-1908) ULUSAL SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ
BAHAR SPRING 2017-SAYI NUMBER 14-SAYFA PAGE 1-29
22
Sabev, O. (2014). A Muslim/Turkish minority in Ottoman Constantinople: the Muslim/Turkish students of Robert College (1866-1925). Osmanlı İstanbul’u I: I. Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu Bildirileri (Feridun M. Emecen-Emrah Safa Gürkan), İstanbul, 147-195.
Somel, S. A. (2007). 150. Yıldönümünde Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması (1853-1856). Kırım Savaşı, Islahat Fermanı ve Osmanlı eğitim düzeninde dönüşümler (s.61-84) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi.
Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da eğitimin modernleşmesi (1839-1908): İslamlaşma, otokrasi ve disiplin. İstanbul: İletişim Yayınları.
Strohmeier, M. (1993). Decision making and change in the ottoman empire. Caesar E. Farah içinde (Ed.). Muslim education in the Vilayet of Beirut, 1880-1918 (s.215-241).
Şişman, A. (1986). Mekteb-i Osmânî (1857-1864). Osmanlı Araştırmaları, C5, 83-160.
Şişman, A. (1989). Galatasaray Mekteb-i Sultânîsî’nin kuruluşu ve ilk eğitim yılları (1868-1871). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınevi.
Şişman, A. (2002). Misyonerlik ve Osmanlı Devleti’nin son döneminde kurulan yabancı sosyal ve kültürel müesseseler. Türkler Ansiklopedisi, C14, 173-180. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları
Şişman, A. (2006). XX. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nde yabancı devletlerin kültürel ve sosyal müesseseleri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
Tekeli, İ. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e eğitim sistemindeki değişmeler. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, CII, 456-475.
Uşaklıgil, H. Z. (1969). Kırk yıl. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
Uyanık, E. (2014). II. Abdülhamit ile Amerikan Protestan misyonerlerinin eğitim mücadelesi: Amerika’ya kaçırılan Nusayri kızları. Kebikeç, (37), 35-56.
Ürekli, F. (2002). Tanzimat Dönemi Osmanlı eğitim sistemi ve kurumları. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 382-406.
Ürekli, F. (2009). Sanâyi-i Nefîse Mektebi. DİA İslam Ansiklopedisi, C36, 93-97.
Vahapoğlu, M. H. (1997). Osmanlı’dan günümüze azınlık ve yabancı okullar. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Washburn, G. (1909). Fifty years in Istanbul and recollections of Robert College. Boston and New York: The University Press Cambridge.
Yorulmaz, Ş. (1990). Osmanlı-Fransız ilişkileri çerçevesinde Osmanlı topraklarında açılan Fransız kültür kurumları ve bunların meşruiyet kazanması (19.yüzyıl-20.yüzyıl başları). Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (11), 697-768.
Yorulmaz, Ş. (1993), XIX. yüzyılda kozmopolit bir ticaret kenti: İzmir. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi-Özel Sayı; Kurtuluşunun 70. Yılı Dolayısıyla İzmir Sempozyumu; Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayını, CI(3), 33-148.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com