You are here

Home » Content

AHISKA’DA SON OSMANLI İDARESİ (1918)

Journal Name:

  • Karadeniz Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2015
DOI: 
http://dx.doi.org/10.12787/KARAM953

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Towards the end of the First World War as a result of revolutions occurred in Russia, Russian troops abondened Eastern Anatolia and the Caucasus invaded by them. The Armenians and Georgians, trying to turn the situation to an advantage with the withdrawal of Russian troops, began to increase their activities in the region with the weapons and materials they had gained from the Russian troops. Akhaltsikhe, the lands inhabited by the majority of Muslims, was one of the lands Armenians and Georgians had been looking forward to invading firstly. Akhaltsikhen Muslims who are concerned about their future sent a delegation to Istanbul to ensure the annexation of the Ottoman state in the region. As a result of the activities of this delegation Akhaltsikhe was also added to the lands that would be operated by the Ottoman troops having started to go ahead in February of 1918 in the Eastern Anatolia. The Ottoman Empire seized Akhaltsikhen region in June 1918 and began to establish its ruling organization. In this article, the adventure of the Ottoman Empire’s administration in Ahıska in the last year of the World War I will be described by assessing par-ticularly the Prime Ministry Ottoman Archive, Turkish History Institution Archive, Azeri and English Archives, the Turkish press, published Russian archival materials and second hand sources.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rusya’da meydana gelen ihtilaller neticesinde Rus birlikleri, işgal ettikleri Doğu Anadolu ile birlikte Kafkasya’yı da boşalttılar. Rusya’nın çekilmesi ile bölgedeki otorite boşluğunu değerlendirmeye çalışan Ermeniler ve Gürcüler, Ruslardan aldıkları silah ve malzemeler ile bölgedeki etkinliklerini artırmaya başladılar. Ermeniler ve Gürcülerin birlikte göz diktikleri toprakların başında Müslümanların çoğunlukta yaşadığı Ahıska da bulunmaktaydı. Geleceklerinden endişe duyan Ahıska Müslümanları, Osmanlı devletinin bölgeyi ilhak etmesini temin etmek için İstanbul’a bir heyet gönderdi. Bu heyetin faaliyetleri neticesinde, 1918 yılı Şubat ayında Doğu Anadolu’da başlayan Osmanlı birliklerinin ileri harekâtının kapsamına Ahıska bölgesi de ilave edildi. Osmanlı devleti Haziran 1918’de Ahıska ve çevresini ele geçirdi ve bölgede mülkî teşkilatını kurmaya başladı. Bu makalede başta Başbakanlık Osmanlı, Türk Tarih Kurumu, Azerî ve İngiliz Arşivleri, Türk basını, basılmış Rus arşiv materyalleri ve ikinci el kaynaklar tetkik edilerek I. Dünya Savaşı’nın son yılında Osmanlı devletinin Ahıska’daki idaresinin serüveni anlatılacaktır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-ahiskada-son-osmanli-idaresi-1918.pdf
  • 46
153
179
  • Turkish

REFERENCES

References: 

1. Arşivler
- Azerbaycan Respublikası Dövlet Arxivi (Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet
Arşivleri) (ARDA)
- Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Başkanlığı Arşivi
(ATASE)
BDH: Büyük Dünya Harbi
İSH: İstiklal Harbi
- Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA)
A.AMD.MV: Âmedî Kalemi Meclis-i Vükelâ
A.VRK: Sadaret Evrakı
AFTE: Ali Fuat Türkgeldi Evrakı
BEO.NGG: Babıâli Evrak Odası Nezaret Gelen Giden
BEO.VGG: Babıâli Evrak Odası Vilayet Gelen Giden
DH.EUM.5.Şb: Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Beşinci
ŞubeDH.ŞFR: Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi
DH.UMVM: Dâhiliye Nezareti Umûr-ı Mahalliye ve Vilayât Müdüriyeti
DH/İ-UM: Dâhiliye Nezareti İdare-i Umumiye Evrakı
HR.HMŞ.İŞO: Hariciye Nezareti Bab-ı Alî Hukuk Müşavirliği İstişare Odası
HR.SYS: Hariciye Nezareti Siyasî Kalemi
İ.DUİT: Dosya Usulü İrade Tasnifi
DH.MB.HPS: Dâhiliye Nezareti Mebânî-i Emîriye ve Hapishâneler Müdüriyeti
MF.MKT: Maarif Nezareti Mektubî Kalemi
MV: Meclis-i Vükelâ Mazbataları
- The National Archives of United Kingdom (İngiliz Millî Arşivleri) (NA)
WO: War Office
FO: Foreign Office
CAB: Cabinet Papers
AIR: Air Force
Türk Tarih Kurumu Arşivi (TTK)
Kazım Orbay Kısmı, II. Bölüm (KO/II)
2. Basılmış Belgeler
Berlin Kongresi Protokollerinin Tercümesidir (1298/1880), Matbaa-i Amire,
İstanbul.
Dokumentı i Materyalı Po Vneşney Zakavkazya i Gruzii (1919), Tipografiya
Pravitelstva Gruzinskoy Respubliki, Tiflis.
Dokumentı Vneşney Politiki SSSR (1957), c. I, Gosudarstvennoe İzdatelstvo
Politiçeskoy Literaturı, Moskva.
3. Gazeteler
Ati
Christian Science Monitor
İkdam
Sabah
Tanin
Tasvir-i Efkâr
The Georgian Messenger
The Manchester Guardian
The Times
The Transcaucasian Post
Vakit
4. Kitap ve Makaleler
ALLEN, William Edward David ve Paul Muratoff (1966), Kafkas Harekâtı
(1828-1921): Türk-Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Genelkurmay
Basımevi, Ankara.
AVALOV, Zurab (1924), Nezavizimost Gruzii v Mejdunarodnoi Politike, Paris.
Mustafa Sarı
178
BALA, Mirza (1953), “Müstakil Azerbaycan”, Birleşik Kafkasya (Vereinigtes-
Kaukasian), n. 5 (22), München.
BAYUR, Yusuf Hikmet (1952), Türk İnkılabı Tarihi, c. II/IV Türk Tarih Kurumu
Basımevi, Ankara.
BELEN, Fahri (1967), Birinci Cihan Harbinde Türk Harbi 1918 Yılı Hareketleri,
c. V, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
BERDZENİŞVİLİ, Nikoloz ve Simon Canaşia (1997), Gürcüstan Tarihi, Çev.
Hayri Hayrioğlu, Sorun Yayınları, İstanbul.
BIHL, Wolfdieter (1992), Die Kaukasus-Politik der Mittelmäechte, c. II,
Böhlau Verlag, Wien, Köln, Weimar.
BİLGE, M. Sadık (2005), Osmanlı Devleti ve Kafkasya, Eren, İstanbul.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi: Kafkas Cephesi 3 üncü Ordu Harekâtı
(1993), c. II/1, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi: Kafkas Cephesi 3 üncü Ordu Harekâtı
(1993), c. II/2, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
BOSTAN, İdris (1988), “Ahıska”, TDVİA, c. I, İstanbul, ss. 526-527.
ÇAKMAK, Fevzi (1936), Büyük Harpte Şark Cephesi Hareketleri, Genelkurmay
Matbaası, Ankara, s. 268.
EMECEN, Feridun (1993), “Çıldır Eyaleti”, TDVİA, c. VIII, Ankara, ss. 300-
301.
ERİM, Nihat (1953), Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri (Osmanlı
İmparatorluğu Andlaşmaları), c. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
FİRUZ, Kazemzadeh, (1951), The Struggle For Transcaucasia (1917-1921),
Philosopohical Library, New York, George Ronald, Oxford.
GÖKDEMİR (1989), Ahmet Ender, Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümeti, Türk
Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
GÖRGÜLÜ, İsmet (1993), On Yıllık Harbin Kadrosu, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara.
HOVANNISIAN, Richard G. (1967), Armenia on the Road to Independence
1918, University of California Press, Berkeley, Los Angeles.
HOVANNISIAN, Richard G. (1971), The Republic of Armenia: The First Year
(1918-1919), c. I, Berkeley, Los Angeles, London.
KARABEKİR, Kazım (2009), Günlükler (1906-1948), c. I, Yay.Haz. Yücel Demirel,
Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
KAYABALI, İbrahim ve Cem Ender Arslanoğlu (1973), “Kuzey Anadolu Sınırlarının
Tarihi”, Türk Kültürü, Sayı: 12, Yıl: XI, ss. 321-537.
KILIÇ, Selami (1998), Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, Brest-Litovsk Barışı ve
Müzakereleri (22 Aralık 1917 - 3 Mart 1918), İstanbul.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1966), “Türk-Gürcü Savaşı’nda En Büyük Milli
Kahramanımız: Y. Mühendis Osman Server Atabek (1886-1962)”, Kars
İli, Sayı: I (Özel Sayı: Çıldır, Ardahan, Hanak Posof İlçelerinin Kurtuluşunun
45. Yıldönümü), Kars Turizm ve Tanıtma Derneği Yayınları, Ankara,
ss. 54-58.
Ahıska’da Son Osmanlı İdaresi (1918)
179
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1992), Yukarı-Kür ve Çoruk Boyları’nda Kıpçaklar:
İlk-Kıpçaklar (M.Ö. VIII.-M.S. VI. yy.) ve Son-Kıpçaklar (1118, 1195) ile
Ortadoks-Kıpçak Atabekler Hükûmeti (1267-1578) (Ahıska/ Çıldır Eyaleti
tarihi’nden), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin (1993), Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-
1590), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
KURAT (1967), Akdes Nimet, “Brest-Litovsk Müzakereleri ve Barışı (20
Aralık 1917-3 Mart 1918)”, Belleten, c. XXXI, no: 123, Türk Tarih Kurumu
Basımevi, Ankara, ss. 375-413.
KURAT (1990), Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara.
MENTEŞE, Halil (1986), Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe’nin
Anıları, Hürriyet Yayınları, İstanbul.
MINORSKY, V. (1986), “Akhıskha”, The Encyclopedia of Islam (New Edition),
V. I, Leiden, E.J. Brill.
KEYKURUN, Naki (1998), Azerbaycan İstiklal Mücadelesinin Hatıraları: 1905
-1920, İlke Kitapevi, Ankara.
ÖZTUNA, Yılmaz (1996), Devletler ve Hanedanlar: Türkiye (1074-1990), c. II,
Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
SARI, Mustafa (2014), Türkiye-Kafkasya İlişkilerinde Batum, Türk Tarih Kurumu
Yayınları, Ankara.
SUNY, Ronald Grigor (1989), The Making of The Georgian Nation, I.B. Tauris
& Co.Ltd., London.
ŞAHİN, Enis (1998), “Türkiye Maverâ-yı Kafkasya Komiserliği İlişkilerinin
Başlaması ve Erzincan Mütarekesi”, Kafkas Araştırmaları, c. IV, İstanbul.
ŞAHİN, Enis (2002), Türkiye ve Maverâ-yı Kafkasya İlişkileri İçerisinde Trabzon
ve Batum Konferansları ve Antlaşmaları (1917-1918), Türk Tarih
Kurumu Yayınları, Ankara.
TUGAÇ (1975), Hüsamettin, Bir Neslin Dramı: Kafkas Cephesinden Çarlık
Rusyası’nda Tutsaklıktan Anılar, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
WHEELER-BENNET, John W. (1963), Brest-Litovsk The Forgotten Peace
March 1918, Macmillan&Co. Ltd., London.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com