Buradasınız

Anasayfa » Content

Erken Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Yapıtlarında İdeolojik İşlev

Ideological Function in the Theatrical Productions of the Early Republican Period

Journal Name:

  • Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Publication Year:

  • 2011

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
:This study examines three theatrical productions about the satire of the previous legal order and which were made written by the state through order and contests in the early republican period. This study aims to reveal how the new republican order made use of the art to disseminate the ideology to the public and to get it accepted. In the early republican period, the theatrical products written to be performed in the rural areas where there was no access to other media tools such as newspaper and journal, aimed to get people adopt the acquisitions of the new period while satirizing the previous situation in the meantime. Such theatrical products especially took advantage of the base created by the kadi stories which constitute a figure in the traditional popular culture and could be considered as one of the potential or passive resistance tools of the public against the state authority. In other words, the genre of satire, focused on the injustice of the kadis and anonymized as the “kadi jokes”, is actually based on the injustice of the Ottomam kadi and the corruptness of the previous legal order. Moreover, impartiality of the judges, generality and rule of law were expressed implicitly in the dramas heralding the established system which was based on the prevention of bribe, corruption, ill-treatment and on the equality of women and men.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada cumhuriyetin ilk yıllarında devlet tarafından sipariş veya yarışma yoluyla teşvik edilerek yazdırılmış, geçmişe ait hukuksal düzenin hicvini konu alan üç tiyatro yapıtı analiz edilmiştir. Bu çalışma yeni cumhuriyetin, kendi ideolojisini halka yaymak ve benimsetmek için sanattan nasıl yararlandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Cumhuriyet’in ilk döneminde, gazete, dergi gibi başka araçların ulaşamadığı taşrada sergilenmek üzere yazılan tiyatro yapıtları eskiyi hicvederken, yeni dönemin kazanımlarını halka benimsetmeyi amaçlamaktadır. Bu tiyatro oyunları özellikle, geleneksel popüler kültürde bir figür olarak yer alan ve uzun dönemde, devletin otoritesine karşı halkın potansiyel ya da pasif direnme araçlarından birisi olarak değerlendirilebilecek kadı hikâyelerinin yarattığı zeminden faydalanmıştır. Yani, kadıların adaletsizliği üzerine odaklanan ve “kadı fıkraları” olarak anonimleşmiş eleştiriyi, Osmanlı kadısının adaletsizliğine ve eski hukuki sürecin yozlaşmışlığına dayandırmaktadır. Ayrıca rüşveti, yolsuzluğu yurttaşlara kötü muameleyi engelleyecek, kadın ve erkeğe eşit bakacak bir düzenin kurulduğunu müjdeleyen oyunlarda, örtük biçimde yargıç yansızlığı, kanunların üstünlüğü ve genelliği dile getirilmeye çalışılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-erken-cumhuriyet-donemi-tiyatro-yapitlarinda-ideolojik-islev.pdf
  • 2
51
68
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Baltacıoğlu, İ.H. (1936). “Teskilâtsız Edebiyat”, Yeni Adam, Sayı: 119, 9 Nisan, Sayfa:
2.
Barker, C.& Galasinski, D. (2001). Cultural studies and discourse analysis: a dialogue on
lnaguage and identity. London: Sage.
Berkes, N. (2002). “Türkiye’de Çağdaşlaşma”, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş, İstanbul:
Yapı Kredi Yayınları.
Bingöl, S. (2004). Tanzimat Devrinde Osmanlı’da Yargı Reformu, Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi Yayınları.
Çelik, N. (1999). “Söylem Kuramları, Hegemonya Kavramı ve Kemalizm”, Doğu Batı
(Türk Toplumu ve Gelişme Teorisi Sayısı), Sayı: 8, (Ağustos, Eylül, Ekim), 27-29.
Çelik, H. & Ekşi, H. (2008). “Söylem analizi” Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi
Eğitim Barker, C.& Galasinski, D. (2001). Cultural studies and discourse analysis:
a dialogue on lnaguage and identity. London: Sage.
Çıkla, S. (2005). Cumhuriyet Düşüncesinin Kökleşmesinde Yusuf Ziya Ortaç’ın Yapıtlarının
Yeri ve Önemi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilimdalı.
Ersanlı, B. (2003). İktidar ve Tarih (Türkiye’de Resmi Tarih Tezinin Oluşumu 1929-
1937), İstanbul: İletişim Yayınları.
Güneş, A. (2005). Kemalist Modernleşmenin Adab-I Muaşeret Romanları: Popüler Aşk
Anlatıları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi
ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Edebiyatı Bölümü.
İbnürrefik, A.N. (1933). Şeriye Mahkemesinde, Cumhuriyet Halk Fırkası Katibi Umumiliği.
Ankara: Hâkimiyeti Milliye Matbaası.
Köker, L. (2004). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Körükçü, M. M. (1936). “Ankara Sanatı”, Yücel, 4(19), Eylül, 1-2.
Kudret, C. (1990). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, Cilt: III (Cumhuriyet Dönemi
1923-1959), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
68 / İ. Hakan DÖNMEZ
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi 2011 15 (2): 51-68
Musahipzade, C. (1993). Aynaroz Kadısı, Güncel Dile Uyarlayan: Haldun Marlalı, İzmir:
Betik Yayınları.
Nayır, Y.N. (1933), “İnkılâp ve Vazife”, Varlık, 1(9).
Nedim, Vedat (1933). “İşte Bir Roman “Yaban”, Kadro, Sayı: 16, Nisan.
Neumann, C.K. (2000). Araç Tarih, Amaç Tanzimat: Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı,
Çeviren: Meltem Arun, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Oktay, A. (1993) Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı 1923-1950, Kültür Bakanlığı Yayınları,
Ankara.
Ortaylı, İ. (1994). Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı, Ankara: Turhan
Kitabevi Yayınları.
Ortaylı, İ. (2003). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Otacı, C. (2004). Hukukun Laikleşme Serüveni, İstanbul: Birey Yayıncılık.
Sokulu, S. (1979). Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Şener, S. (1998). Cumhuriyetin 75. Yılında Türk Tiyatrosu, İstanbul: Türkiye İş Bankası
Kültür Yayınları.
Şengül, A.(2008). Cumhuriyet Döneminde Tarihi Tiyatro, Ankara: Alp Yayınevi.
Şevket, E. (1938). Şeriatçası, Basın Genel Direktörlüğü, İstanbul: Devlet Basımevi.
Tunçay, M. (1981). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-
1931), Ankara: Yurt Yayınları.
Türk Ansiklopedisi (1971). Cilt: 19, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). Cilt: 6-7, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Yalçın, A. (2002). Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk
Romanı 1920-1946, Ankara: Akçağ Yayınları.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com