Buradasınız

HANEFİ MEZHEBİNDE HİLAF LİTERATÜRÜ

Antonio Literature in Denomination of Hanafi

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
With the assembly of works of Canon Law, it took center stage the difference of opinion between the teachers of Canon Law. There was an increase in works about defence of denomination or difference of opinion because of fanaticism that occured after formation of denomınation. The books which were wrote about this subject were named as ‘ihtilâf (dispute), mesâil, mesâil al-hilâf, muftelef, tâ’lik, tâ’lika, tarîka, nuket’. Knowledge of Antonio that is about difference of opinion is the most written area in Canon Law. Some of works in this subject evaluated disputes in all areas in Canon Law and between the most of wises of Islam, some of works include limited wise of Islam and subject. Certain parts of works cite only opinions, some of them make opinions public with evidence, uphold the member of the denomination’s opinions with generality of author. There is an information about Knowledge of Antonio’s description, importance, nature, connection with similar knowledges and literature in this subject. Our aim is (generally) ingender the literature of Hanafi Works of Canon Law about which Knowledge of Antonio was written and describe the ones we reached.
Abstract (Original Language): 
Fıkıh eserlerinin tedviniyle birlikte, fıkıhçılar arasındaki ictihat farklılıkları alaka konusu olmuştur. Mezheplerin teşekkülünden sonra ise mezhebi savunma veya taassub sebebiyle ictihat farklılıklarıyla ilgili eserler artmıştır. Bu konuda yazılan kitaplar genellikle “ihtilâf, mesâil, mesâilü’lhilâf, muhtelef, tâ’lik, tâ’lika, tarîka, nüket” gibi kelimelerle isimlendirilmiştir. İctihat farklılıklarını ele alan ilm-i hilâf fıkhın çokca eser yazılan alanlarındandır. Bu konudaki bazı eserlerde fıkhın bütün alanlarında ve müctehidlerin çoğunluğu arasındaki ihtilâflar ele alınırken bazı eserlerde sınırlı sayıda müçtehide ve konuya yer ayrılmıştır. Bir kısım eserlerde sadece görüşleri aktarırken bazı müellifler ise diğer mezhebin görüşlerini delilleriyle verir, müellif umumiyetle mensubu olduğu mezhEbîn görüşünü savunur. Bu çalışmamızda hilâf ilminin tarifi, önemi, mahiyeti, benzeri ilimlerle irtibatı ve konuyla ilgili literatür hakkında bilgi verilmiştir. Amacımız genel olarak hilâf alanında kaleme alınmış Hanefî fıkıh eserlerinin literatürünü çıkarmak ve ulaşabildiklerimizin tanıtımını yapmaktır.
111
146

REFERENCES

References: 

A. Celil İsa, Mâlâ yecûzu fîhi’l-hilâf, Kahire bs.
Abdulhalim Muntasır vdğr., el-Mu’cemu’l-vasît, Mısır 1973.
Abdullatif b. Muhammed, Esmâu’l-kütüb el-mütemmimü li keşfi’z-zunûn, (thk., Muhammed
Tanci), Mısır, bty.
Akdemir Halil, Kur’an-ı Kerim’e Göre İhtilaf Nedenleri, Alanları, Boyutları, Çözüm Yolları,
Kitabi Yayınevi, İstanbul 2010.
Akgündüz Ahmet, “Debûsî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, IX, ss. 66-67.
-----, “Gaznevî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XIII, ss. 486-487.
Birinci, Ali, “İzmirli İsmail Hakkı”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2001; XXIII, 531-
532.
Aruçi Muhammed, “Rüstüfeğnî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXXV, ss.
296-297.
Aslantürk Hümeyra Aslantürk, “Nesefî, Necmeddin”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı,
İstanbul, 1998, XXXII, ss. 571-573.
Bağdâdî, İsmail Paşa b. Muhammed Emin, Hediyyetü’l-Arifin Esmau’l-Müellifin ve’l-
Müslimin, Matbaatü’l-behiyye, İstanbul 1951.
-----, İzâhi’l-meknun fi’z-zeyli âlâ keşfi’z-zunûn, Dâr-u ihyâ’i’t-turâsi’l-arabî, Beyrut ts.
Başoğlu Tuncay, “Saymerî, Hüseyin b. Ali”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998,
XXXVI, ss. 215-216.
Bedir Murteza, “Nesefî, Ebü’l-Berekât” DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXXII,
ss. 567-568.
Bilgin, Azmi Bilgin, Nazmü’l-hilâfiyyât Tercümesi, Ankara 1996.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhîyye Kâmusu, Bilmen Yayınevi,
İstanbul ts.
Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed (v. 816/1413), Târifât, Dârul-kütübü’l-ilmiyye,
Beyrut 2000.
Debûsî Ebû Zeyd Ömer b. İsa, Te’sîsiü’n-Nazar (thk., Mustafa Muhammed el-Kabbani), Daru
Zeydun, Beyrut bty.
Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrahim (v. 182/789), İhtilâf-ü ebî hanîfe ve ibn ebî leylâ, (nşr. Ebü'l-Vefâ
el-Efgânî), Matbaatu’l-vefa, Kahire 1357/1938.
Hanefi Mezhebinde Hilaf Literatürü | 145
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 2 (15 Aralık 2015)
Cumhuriyet University Journal of Faculty of Theology, Volume: XIX, Issue: 2 (December 15, 2015)
Erdoğan Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimler Sözlüğü, Rağbet Yayınları 1998.
Gaznevî, Siracuddin Ömer b. İshak (v. 773/1372), Zübdetü’l-ahkâm fîî ihtilâfi‘l-mezâhibi‘leimmeti’l-
erbaati’l-alâm, (thk. Abdullah Nezir el-Mizzî, Müessesetü’r-reyyân, Beyrut
2001.
Gazzalî, Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), İhyâ-u ulûmi’d-din, (thk., İbrahim Seyyid),
Dâru’l-hadis, Kahire, 1994.
-----, el-Müstasfâ, (thk., Muhammed Abdusselam eş-İmam Şafiî), Dâru’l-kütübil’l-ilmiyye,
Beyrut 1992.
Güngör Mevlüt, “Cessas”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, VII, ss. 427-428.
İbn Haldûn, Yahya b. Muhammed (v. 780/1378), Mukaddime (nşr. Ali Abdulvahid Vafi el-
Fecale), Dâr-u nehdati mısır li’t-tıbâa ve’n-neşr, Kahire bty., 3. baskı.
İbn Hallikan, Ahmed b. Muhmed b. Ebî Bekir (v. 681/1282), Vefeyâtü’l-âyân, (thk., İhsan
Abbas), Dâru sader, Beyrut bty.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem (v. 711/1311), Lisânu’l-arab, Beyrut bty.
İbn Nedim, Muhammed b. İshak, Fihrist, (thk. Rıza Teceddüd), byy., bty.
İltaş Davut, “Tahâvî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXXIX, 385-388.
İltaş Davut, “Üsmendî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XLII, 388.
İzmirli İsmail Hakkı, İlm-i Hilâf, Dersaâdet 1330.
Kallek Cengiz, “Hasîrî, Mahmûd b. Ahmed”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998,
XVI, ss. 383.
-----, “Kudûrî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 1998, XXVI, ss.321-322.
Kannûcî, Muhammed Sıddık b. Hasan, Mevsûâtü’l-mustalahâtü ebced el-ulûm, Mektebetü
lübnan, Beyrut 2001.
Karaman Hayrettin, İslâm Hukuk Tarihi, İz Yayıncılık, İstanbul 2011.
Katip Çelebî, Mustafa b. Abdullah Hacı Halife, Keşfu’z-zunûn, Dâru ihyâ-i’t-turâsi’l-arabî,
Beyrut ts.
Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemu’l-müellifin, Müessesetü’r-risale, Beyrut 1993.
Kızoğlu, Şemsuddin Yusuf, İsâru’l-insâf fî âsâri’l-hilâf, (thk. Nâsıru’l-Ali el-Huleyfî), Daru’sselam,
Kahire 1987.
-----, Vesâilü’l-eslâf ilâ Mesâili’l-hilâf, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1998.
Kılıç Muharrem, “Tarsûsî, Necmeddin” DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XL, ss.
114-115.
Koca, Ferhat, Ebû Zeyd ed-Debûsî, Mukayeseli İslâm Hukuk Düşüncesinin Temellendirilmesi,
Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2009.
Kudûrî, Ahmed b. Muhammed (v. 428/1037), el-Mevsûâtü’l-fıkhiyyeti’l-mukârene et-Tecrid,
(thk., M. Ahmed Sirac, Ali Cuma), Dâru’s-selam, Kahire 2004
Kureşî, Abdulkadir b. Muhammed (v. 775/1373), el- Cevâhiri’l-mudiyye fî tabakâti’l- hanefîyye,
(thk., Abdulfettah Muhammed el-Hulv), Hicr, Riyad 1993.
Kutluboğa, Kasım b. Kutluboğa (v. 879/1474),Tâcu’t-terâcim, (thk., M. H. Ramazan Yusuf),
Dâru’l-kalem, Dımeşk 1996.
Leknevî, Muhammed Abdulhay (v. 1304/), el-Fevâidü’l-behiyye fî terâcimi’l-hanefîyye, Dâru’lerkâm,
Beyrut 1998.
Öğüt Salim, “Ebû Yusuf”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, X, ss. 260-265.
Ömer Süleyman Asker vdğr., Mesâilü’l- fıkhî’l-mukârin, Ürdün 1997.
Özcan Tahsin, “Nâsîhi”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXXII, s. 394-397.
Özel Ahmet, Hanefî Fıkıh Alimleri, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2013.
146 | Halis DEMİR
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIX, Sayı: 2 (15 Aralık 2015)
Cumhuriyet University Journal of Faculty of Theology, Volume: XIX, Issue: 2 (December 15, 2015)
-----, “Amîdî Rukneddin”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, III, ss. 56-57.
-----, “Sadrüşşehîd”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXXV, ss. 427-431.
-----, Hanefî Fıkıh Âlimleri, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2013.
Özen Şükrü, “Hilâf ” DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XVII, ss. 527-538.
-----, “Mâturîdî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XXVIII, ss. 146-151.
Özervarlı M. Said, “el-Emâlî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XI, ss. 73-75.
Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut ts.
Saçaklızâde, Mehmed Efendi, Tertibu’l-ulûm (nşr. Muhammed b. İsmail), Beyrut 1408.
Sarı Mevlüt, Mevârit Arapça Türkçe Sözlük, Bahar yayınları, İstanbul 1982.
Saymerî Hüseyin b. Ali (v. 436/1045), Mesâili’l hilâf fî usûli’l-fıkh (nşr Abdülvahid Cehdani),
Universite de Provence-Aix-Marsille1991.
Sevim Ali, “Sıbt İbnü’l-cevzi”, DİA, Türkiyre Diyanet Vakfı, İstanbul 2009; XXXVII, 87-88.
Sinanoğlu Mustafa, “Nesefî, Burhânuddin”, DİA, İstanbul 1998, XXXII, s.565-367.
Taşköprizade, Ahmed b. Muslhiddin Mustafa (968/1561), Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s- siyâde
fi mevzûâti’l-ulûm, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1985.
Tehânevî, Muhammed Ali b. Ali, Keşşâf-ı ıstılâhât-ı funûn, Mektebet-i lübnan, Beyrut 1997.
Ünsal Ahmet, Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları, Ankara, 2009.
Ünver Numan Ünver, Kudûrî’nin et-Tecrid’inde Hanefîler İle Şafiîlerin Nasslarla İlgili
İhtilafları, İslâm Hukuk Araştırmaları Dergisi, sayı:25, yıl:2015, ss.181-203.
Üsmendî, Muhamme d b. Abdulhamid (v. 553/), Tarikatu’l-hilâf beyne’l-eslaf, thk., Ali
Muhammed Muavviz- Adil Ahmed Abdulmevcud, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut
1992.
Vecihi Mahmud, İhtilafü’l- fukahâ esbâbuhû ve mevhüfunâ minh, Dârül-heda, bs.
Yavuz Yusuf Şevki, “Taşköprizâde Ahmed Efendi” DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul
1998, XL, ss. 151-152.
YavuzYusuf Şevki, “Cedel”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 1998 VII, ss. 208-209.
Yazır, Muhammed Hamdi, Alfabetik İslâm Hukuku ve Fıkıh Istılahları Kâmusu, th. Sıtkı Gülle,
Eser Neşriyat, İstanbul 1997.
Zehebî, Muahmmed b. Ahmed, Siyer-i âlâmi’n-nubelâ (nşr. Hassan Abdulmennan), Beytu’lefkari’d-
devliyye, Lübnan 2004.
Zirikli, Hayreddin, el-İlâm kâmus-ı terâcim, Dâru’l-ilmi’l-melayin, 15. baskı, Beyrut 2002.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com