Journal Name:
- Dil Araştırmaları
| Author Name |
|---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Dil incelemeleri açısından bakıldığında, İran dünyada araştırılarak öğrenilmiş
en son bölgelerden biridir. Bu durum, özellikle, orada yaşayan Türk halklarının
dilleri için geçerlidir. Şimdiye dek en iyi bilinenleri, kuzeybatıda konuşulan
Azerice (Azerbaycan Türkçesi) ile Aynallu bölgesi dâhil güneybatıda konuşulan
Kaşgayca (Qaşqâ’ı) olmakla birlikte, eski Sovyetler Birliği’nde konuşulan
Azerice ile karşılaştırıldığında, İran’daki Azerbaycan Türkçesi ağızlarının
daha az incelenmiş olduğu görülür. İngiliz ve Rus araştırmacılar Horasan’ı ziyaret
etmiş olmalarına rağmen Türk dillerine ait hiçbir yazı veya dil biçimini kayda
geçilmemişlerdir. İran’ın merkezinde konuşulan Halaççadan yapılan az sayıdaki
kayıtlar ise, ya Oğuzcayla karıştırılarak bozuk olarak yazıya geçirilmiş ya
da önemsenmemiştir.
1960’lı yıllara kadar geçerli olan araştırma verilerine göre, Azerice, 44.
boylamdan başlayarak Tahran’ın sınırlarına kadar uzanan ve kuzeyde Sovyetler
Birliği sınırından başlayarak 34. derecede Hamadan ve Qom’u birleştiren
bir hatta kadar olan bölgede konuşulur. Güneydoğuda, 50. ve 60. boylamlar arasında
kalan ve güneydoğuya doğru gittikçe daralan bölge ile, doğuda 31° ve 28°
arasında Kaşgay-Aynalluların yaşadığı bölge bulunur. 54° ve 60° arasında ise,
Horasan’ın içinde ve çevresinde Türkmenlerin yaşadığından bahsedilir. 36. enlemin
doğusunda ve kuzeyinde bulunan Halaççadan ise hiç bahsedilmemiştir.
Burada, bu eski veriler, 1968-1976 yılları arasında yapılan Göttingen
araştırma gezisi sonunda elde edilen daha yeni bilgilerle karşılaştırılacaktır.
FULL TEXT (PDF):
- 3
99-110