Journal Name:
- Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi (EBAD)
Key Words:
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Abstract (2. Language):
The aim of this research is to present the amount of families’ primary school level household
education expenditure and to find out whether this amount of expenditure differs according
to variables related to school and socio-economic status factors. Research data was collected
from 6 public and 2 private primary schools in Kastamonu in the 2011-2012 academic year.
789 families participated in this research. Research data was gathered from “Families’
Primary School Level Household Education Expenditure Detection Survey” developed by
the researchers. Data analysis, descriptive statistics, Kruskal Wallis H test, Mann Whitney U
test, t test, and ANOVA were used in this research. In the research it was observed that the
primary school level household education expenditure of families in the 2011-2012 academic
year is 11,971.34 TL (Turkish Lira) total for one student. This amount is approximately
1,920.15 TL for the families whose children are in public schools and 10,051.19 TL for the
families whose children are in private schools. The primary school level household education
expenditure of families differs according to school related factors of school type
(public/private), education type (full time/ part time) and transportation type
(walking/service/car). The primary school level household education expenditure of families
differs according to some of the socio-economic status related factors such as with whom the
child lives, the education level of the parents, the vocational status of the parents, the family
income level, the number of family members, and the class level of the student, but it doesn’t
differ according to the number of students in primary education.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
İlköğretimin gerek uluslararası bildirge ve sözleşmelerde, gerekse ülkelerin kendi yasal
metinlerde zorunlu olduğu ve devlet tarafından parasız olarak sunulması gerektiği
belirtilmiştir. Bu durumda, en azından teoride, ailelerin diğer öğretim düzeyleri ile
karşılaştırıldığında hanehalkı bütçelerinden ilköğretim düzeyine daha az eğitim harcaması
yapması beklenir. Buna karşın, var olan uygulamalar ve deneyimler bunun tam tersi
yönünde olduğunu göstermektedir. Örneğin Yunanistan Anayasasında ücretsiz eğitim
vurgusu yapılmasına karşın, ailelerin hanehalkı bütçelerinden eğitime yaptıkları harcamalar
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın *GSYİH+ % 1,5’ini oluşturmaktadır. Güney Kore’de eğitim
harcamalarının üçte biri hanehalkı tarafından sağlanmaktadır (European Commission
Report *ECR+, 2005). Peruda’da ailelerin hanehalkı bütçelerinden eğitime yapmış oldukları
harcamalar GSYİH’nin yaklaşık % 2’sine karşılık gelmektedir (Alfonso, 2002). Bolivya’da
2005 yılında yapılan eğitim harcamasının % 20’si aileler tarafından yapılmıştır
(www.unicef.org). Türkiye’de 2002 yılındaki hanehalkı harcamalarının toplam eğitim
harcamalarına oranı % 32,9 olup bu harcamaların GSYİH’ye oranı % 1,9’dur (TÜİK, 2006;
MEB, 2010). Dahası Anayasanın 42. maddesinde “parasız ve zorunlu” olduğu dile getirilen
ilköğretim düzeyinde, ailelerin yapmış oldukları hanehalkı eğitim harcamaları 2002 yılındaki
ilköğretime yapılan eğitim harcamalarının % 30,1’ini oluşturmaktadır (TÜİK, 2006).
Ailelerin hanehalkı bütçelerinden eğitim hizmetinden yararlanabilmek için yaptıkları
harcamalar, eğitimin özel maliyeti olarak nitelendirilmektedir (Ünal, 1996). Hanehalkının
özel eğitim maliyetleri dolaysız, dolaylı ve fırsat maliyetlerinden oluşmaktadır. Dolaysız
maliyet; hanehalkının bir çocuğun okul ücreti, kitap, kırtasiye, forma, okul çantası ve ulaşım
gibi harcamalarını kapsamaktadır. Örneğin Kamboçya’da ailelerin yapmış oldukları
doğrudan harcamalar 50.000 ile 224.000 Riel arasında değişmektedir (Bray, 1999). Dolaylı
parasal maliyet; beslenme, barınma ve giyinme gibi konularda yapılan harcamaları
içermektedir. Örneğin, Belçika’da 2001 yılında ailelerin eğitime yaptığı harcamaların % 15’i
dolaylı harcamalardan oluşmaktadır. Vazgeçme maliyeti ise, bireyin bir ekonomik etkinlikte
bulunarak gelir elde edebileceği bir işte çalışması yerine, bir eğitim kurumuna devam
ederek, gelir elde etmekten vazgeçmesidir. Bu durumda bir eğitim kurumuna devam
etmenin vazgeçme maliyeti, bir işte çalışarak elde edilebilecek gelir olmaktadır (Karakütük,
2007). Bununla birlikte, pratikte, vazgeçme maliyetini ölçmede güçlükler bulunmaktadır.
Bunun nedeni bir öğrencinin, öğrenimine devam etmek yerine ekonomik bakımdan aktif
yaşamı seçmesi durumunda, işgücü piyasasında iş bulma olasılığının kesin olmamasıdır
(Türköz, 2002). Eğitimin hanehalkına maliyeti ise bu üç maliyet türüne yönelik yapmış
olduğu harcamaların toplamına eşittir.
Türkiye’de eğitim finansmanına ilişkin yapılan araştırmaların daha çok kamu eğitim
harcamalarının makro düzeyde çözümlenmesi üzerinde yoğunlaştığı söylenebilir. Bu
nedenle, doğrudan doğruya hanehalkı eğitim harcamalarını konu alan sınırlı sayıda
araştırmaya rastlanılmıştır (Yükseköğretim Kurulu, 1998; Akça, 2002; Keskin & Demirci, 2003; Tansel & Bircan, 2006; TÜİK, 2006, Kahveci, 2009; Köktaş, 2009; Küçüker & Aslan, 2010;
Türk Eğitim Derneği *TED+, 2010; Sakallı, 2010). Dolayısıyla, araştırma ilgili alanyazında bu
yönde yapılmış sınırlı çalışmalardan biri olması bakımından önemli olduğu
düşünülmektedir.
Bu araştırmanın amacı ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış oldukları hanehalkı
eğitim harcamalarının miktarı ve bu harcamaların okulla ilgili etkenler ile sosyo-ekonomik
etkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Araştırmada aşağıdaki
sorulara yanıt aranmıştır:
1. Ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış olduğu henehalkı eğitim harcamasının
miktarı nedir? Bu harcama miktarı doğrudan ve dolaylı eğitim harcama türlerine
göre nasıl dağılım göstermektedir? Ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış
oldukları hanehalkı eğitim harcamaları çocuklarını kamu ya da özel okullara
gönderme durumlarına göre nasıl farklılaşmaktadır?
2. Ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış oldukları hanehalkı eğitim harcamaları
okulla ilgili etkenlere (okulun türü, okulun öğretim biçimi ve okula ulaşım türü)
göre nasıl farklılık göstermektedir?
3. Ailelerin ilköğretim düzeyinde yapmış oldukları hanehalkı eğitim harcamaları
sosyo-ekonomik etkenlere (çocuğun kiminle yaşadığı, anne-baba eğitim durumu,
anne-baba meslek durumu, aylık gelir, ailedeki birey sayısı, ilköğretime devam
eden çocuk sayısı ve devam edilen sınıf düzeyi ) göre nasıl farklılık
göstermektedir?
FULL TEXT (PDF):
- 1
1-27