TRADITION OFWRITIGN OFWRITTEN IN VERSE DICTIONARY IN CLASSICAL TURKISH LITERATURE AND TURKISH-ARABIC DICTIONARY OF SÜB~A-İ™IBYÁN
Journal Name:
- Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Key Words:
Keywords (Original Language):
| Author Name | University of Author | Faculty of Author |
|---|---|---|
Abstract (2. Language):
We learn from sourches that many dictionaries had been written for Turkish,
Arabic and Persian. But we must make it clear that there is a tradition of writing verse
dictionary in the Classical Turkish Poem which is not seen in the other literatures.
According to many sources we understand these dictionaries are not known and they are far
from being significant and persuasive sources in science. These dictionaries have
importance for children to learn “aruz/prosody” and also Arabic, Persian words and their
meanings in Turkish. Children learn these words easily with the help of these dictionaries.
So they take attention from this point. İt is an important point that in many verse
dictionaries’ foreword part it is said that “lugat ilmi/dictionary science” make people clever
and poets say that even they memorized at least one verse dictionary in their childhood.
When we published Mustafa b. Osman Keskin’s “Manzûme-i Keskin” called Turkish-
Arabic-Persian verse dictionary in 2001, we saw that there are verse dictionaries more than
30 in Classical Turkish Literature. We believe in it is possible that there are many unknown
verse dictionaries.
In this article we aim to give knowledge about Sübha-i Sıbyân Turkish-Arabic verse
dictionary which has at least 50-60 copies in libraries and which has been published 30
times between 1801-1900. This dictionary has about 460 couplets and had been used as a
text-book in Sıbyân Schools.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Arapça, Farsça ve Türkçe için pek çok mensur sözlük hazırlandığını kaynaklardan
öğrenmekteyiz. Ancak Klâsik Türk şiirinde diğer edebiyatlarda pek örneğine rastlayamadığımız
manzum sözlük yazma geleneğinin bulunduğunu da belirtmemiz gerekir. Pek çok
kaynakta varlığından bile haberdar olunmadığını anladığımız bir tür olarak manzum sözlükler,
bilimsel anlamda ciddî ve doyurucu birer kaynak olmaktan uzaktır. Bu sözlükler bilhassa
çocuklarımızın hem aruz eğitimine katkıda bulunmak hem de Arapça Farsça kelimelerin
Türkçe karşılıklarını ezberde tutabilecekleri hacimdeki bir eser vasıtasıyla öğrenmelerini
sağlamak bakımından bir hayli dikkat çekicidir. Pek çok manzum sözlüğün mukaddime
kısmında “lugat ilmi”nin insanı zeki edeceğinden bahsedilmesi ve hatta müelliflerinin de
çocukluklarında en azından bir manzum sözlük ezberlediğini beyan etmesi, üzerinde durulması
gereken önemli bir ayrıntıdır. 2001 yılında neşrettiğimiz Mustafa b. Osman Keskin’in
“Manzûme-i Keskin” adlı Türkçe-Arapça-Farsça manzum sözlüğü üzerinde çalışırken
Klâsik Türk Edebiyatı’nda 30’un üzerinde manzum sözlük bulunduğunu görmüştük.
Öyle sanıyoruz ki hâlen tespit edilemeyen yeni manzum sözlüklerin de bulunması mümkündür.
Biz bu çalışma çerçevesinde, tespit edebildiğimiz kadarıyla kütüphanelerde en
azından 50-60 kadar yazma nüshası bulunan, 1801 yılından 1900’lü yılların başına kadar en
az 30 kez basılan Sübha-i Sıbyân adlı Türkçe-Arapça manzum sözlük hakkında ana hatlarıyla
bilgi vermeyi düşünüyoruz. 460 beyit civarında bir hacme sahip olan eser, Sıbyân
mekteplerinde de ders kitabı olarak okutulmuştur.
FULL TEXT (PDF):
65-76