Buradasınız

Anasayfa » Content

Niğde’deki Türk Dönemi (13-15. Yüzyıl) Yapılarında Taç Kapı-Mihrap Tasarımı ve Bezeme İlişkisi

The Relationship Between Portal-Mihrab Design and Decoration in the Buildings in Niğde During Turkish Period (13th-15th Century)

Journal Name:

  • Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Niğde is an important settlement in the periods of Anatolian Seljuks, Ilkhanids, Karamanids and the Ottomans. From the Seljuks to our day Alâeddîn Mosque (1223) within the castle still extants. Niğde Sungur Bey Mosque (1335) was built during Ilhanids period. Ak Medrese (1409) is the biggest building of the city in the Karamanids period. In this study, we will try to explore the portal designs of the above mentioned buildings and the interior mihrab in terms of materials, technique, and decoration. In both, the east and the north facades of Niğde Alâeddîn and Sungur Bey Mosques portals exist. In both instances, the portals in the east facade are designed monumental, and the ones in the north facade are designed humbly. The north portal of Sungur Bey Mosque is in a vertical position with its mihrab, and the one in Alâeddîn Mosque, is moved a bit towards east, through hünkar mahfili, faces mihrab. The positions and the number of the portals are similar but differ in design and decoration. Alâeddîn Mosque in Niğde with its design, its rectangular in the north-south facades, the situations and the number of portals has been an example for Sungur Bey Mosque. The portal of Ak Medrese is very narrow and high. Its mihrab is similar to the portal in terms of design and decorations. The foreign influences observed on Niğde Alâeddin and Sungur Bey Mosques with Ak Medrese. The sources of this influence (Romanesque, Gothic and Armenian) are controversial. Particularly, in Niğde Sungur Bey Mosque and Ak Medrese, the Gothic influenced architectural elements can be observed. Concrete is used in the constructions of the Seljuks and the Principalities in Niğde and the outskirts. The portals and mihrabs of the Niğde Alaaddin Mosque, Sungur Mosque and Niğde Ak Medrese are important examples of concrete constructions. These portals and the mihrabs are the beautiful examples of masonry and decoration.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Niğde Anadolu Selçuklu, İlhanlı, Karamanoğulları ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir yerleşimdir. Selçuklu döneminden günümüze kale içinde yer alan Alaeddin Camii (1223) ulaşmıştır. İlhanlı döneminde Niğde Sungur Bey Camii ve Türbesi (1335) inşa edilmiştir. Kentin en büyük boyutlu yapısı Karamanoğulları dönemine ait Ak Medrese (1409)’dir. Bu çalışmada mimari eserlerin dıştaki taç kapı tasarımlarının içteki mihraplarına kurgu, malzeme teknik ve bezeme anlayışları açısından yansımaları tartışılacaktır. Niğde Alaeddin ve Sungur Bey camilerinin hem doğu cephe eksenlerinde, hem de kuzey cephelerinde taç kapılar mevcuttur. Her iki örnekte de doğu cephedeki taç kapılar anıtsal, kuzey cephelerdeki taç kapılar ise daha mütevazı kurgulanmıştır. Sungur Bey Camii kuzey taç kapısı mihrap ile aynı doğrusal/dikey eksende, Alaeddin Camii kuzey taç kapısı ise cephenin doğusuna kaydırılarak açıldığı hünkâr mahfili aracılığı ile mihraba yönlendirilmiştir. Örneklerde taç kapıların konumu ve sayısı benzerlik göstermekle birlikte, düzenleme ve bezeme dili açısından farklılık yansıtmaktadır. Niğde’deki Alaeddin Camii plan tasarımı/kuzey- güney yönünde dikdörtgen planı ile taç kapılarının konumu ve sayısı açısından Sungur Bey Camii’ne örnek oluşturmuştur. Ak Medrese’nin taç kapısı çok dar ve yüksek tutulmuştur. Medresenin mihrabı kuruluş ve bezemeleri ile taç kapıya benzerlik yansıtır. Niğde’deki Alâeddin ve Sungur Bey camileri ile Ak Medrese de yabancı etkiler gözlemlenir. Bu yabancı etkilerin (Romanesk, Gotik, Ermeni vb.) kaynağı tartışmalıdır. Özellikle Niğde Sungur Bey Camii ve Ak Medrese’de Gotik etkili mimari ögeler bulunur. Niğde ve çevresindeki Selçuklu ve Beylikler dönemi yapılarında düzgün kesme taş kullanılmıştır. Konumuz olan Niğde Alaeddin ve Sungur Camileri ile Niğde Ak Medrese’nin taç kapı ları ve mihrapları düzgün kesme taşla kaplanmış önemli örneklerdir. Taç kapı ve mihraplar taş işçiliği ve süslemeleri ile dikkati çeker.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-nigdedeki-turk-donemi-13-15.yuzyil-yapilarinda-tac-kapi-mihrap-tasarimi-bezeme-iliskisi.pdf
  • 1
115
139
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akmaydalı, H. (1985). Niğde Sungur Bey Camii. Vakıflar Dergisi, XIX, 147- 178.
Akşit, A. (2007). Türkiye Selçukluları devrinde Niğde vilâyetinin alt birimleri ve sınırları.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 21, 125-133.
Aslanapa, O. (1977). Yüzyıllar boyunca Türk sanatı (14. yüzyıl). İstanbul: Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınları.
Bakırer, Ö. (1976). Onüç ve ondördüncü yüzyıllarda Anadolu mihrapları. Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yayınları.
Bakırer, Ö. (1978). Mihrab in Anatolia, late 12th to late 14th centuries. G. Fehér (Yay.
Haz), Fifth International Congress of Turkish Art, 21-26 September 1975 içinde
(ss.125-146). Budapest: Akademiai Kiado.
Bakırer, Ö. (2000). Niğde Sungur Bey Camisi’nin taç kapı ve pencereleri için bazı düşünceler.
B. Mahir (Yay. Haz.), Celal Esat Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri
7- 10 Mart 1994 Bildirileri içinde (ss. 63- 84). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi
Yayınları.
Bakırer, Ö. (2008). A review of the portal in Seljuk architecture : Architectural or symbolic
preferences? Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ, 2, 53- 71.
Bayburtluoğlu, Z. (1976). Anadolu Selçuklu devri büyük programlı yapılarında önyüz
düzeni. Vakıflar Dergisi, XI, 67- 106.
Bayburtluoğlu, Z. (1993). Anadolu’da Selçuklu dönemi yapı sanatçıları. Erzurum: Atatürk
Üniversitesi Basımevi.
Baykara, T. (1988). Anadolu’nun tarihi coğrafyasına giriş I Anadolu’nun idari taksimatı.
Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Bilici, K. (1985). Karamanoğlu Beyliği’nin mimari tezyinatı. Yayımlanmamış yüksek lisans
tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Caner. Ç. ve Bakırer, Ö. (2009). Anadolu Selçuklu dönemi yapılarından medrese ve camilerde
portal. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 13- 30.
Niğde’deki Türk Dönemi (13-15. Yüzyıl) Yapılarında Taç Kapı-Mihrap Tasarımı ve Bezeme İlişkisi
138
Çakmak, Ş. (2001). Erken dönem Osmanlı mimarisinde taç kapılar (1300- 1500). Ankara:
Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Çal, H. (2000). Niğde şehrindeki ahşap tavanlı camiler ve mescitler. Ankara: Kültür Bakanlığı
Yayınları.
Darkot, B. (1950). Niğde. İslam Ansiklopedisi içinde (c. 9, ss. 253- 256). İstanbul: Milli
Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Diez, E., Aslanapa, O. ve Koman, M. M. (1950). Karaman Devri Sanatı. İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Diez, E. ve Aslanapa, O. (1960). Mihrab. İslam Ansiklopedisi içinde (c.VIII, ss. 294-304).
İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Durukan, A. (2002 ). Anadolu Selçuklu portallerinde biçim ve estetik. Uluslararası Sanat
Tarihi Sempozyumu Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan 10- 13 Ekim 2001, Bildiriler
içinde (ss. 261- 274). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
Dülgerler, O. N. (2006). Karamanoğulları dönemi mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu
Yayınları.
Esin, D. (2005). A study on possible foreign impacts on the Sungur Bey Mosque in Niğde.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Gabriel, A. (1931). Monuments Turcs D’Anatolie, I, Kayseri- Niğde. Paris: Du Ministere
Turc De L’Instruction Publique.
Gabriel, A. (1962). Niğde Türk anıtları (A. A. Tütenk, Çev.). Ankara: Bengi Matbaası.
Heyd, W. (1975). Yakın-Doğu ticaret tarihi, (E. Z. Karal, Ed.), Ankara: Türk Tarih Kurumu
Yayınları.
İbn Bibi. (1996). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name) I, (M. Öztürk,
Haz.), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Kuran, A. (1969). Karamanlı medreseleri. Vakıflar Dergisi, 8, 209-223.
Ögel, S. (1966). Anadolu Selçukluları’nın taş tezyinatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ögel, S. (2006). Taç kapılar. (A. U. Peker ve K. Bilici, Ed. ), Anadolu Selçukluları ve
Beylikler Dönemi Uygarlığı 2 içinde (ss. 469- 486). Ankara: Kültür ve Turizm
Bakanlığı Yayınları.
Özkarcı, M. (2001). Niğde’de Türk mimarisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Özkarcı, M. (2006). Niğde. (A. U. Peker ve K. Bilici, Ed. ), Anadolu Selçukluları ve
Beylikler Dönemi Uygarlığı 2 içinde (ss. 267- 271). Ankara: Kültür ve Turizm
Bakanlığı Yayınları.
Sönmez, Z. (1989). Başlangıcından 16. yüzyıla kadar Anadolu Türk-İslam mimarisinde
sanatçılar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Sözen, M. (1970). Anadolu medreseleri Selçuklu ve Beylikler devri, I. İstanbul: İstanbul
Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Yayınları.
Nermin ŞAMAN DOĞAN
139
Şaman Doğan, N. (2001). Bursa Murad Hüdavendigar Camii ve Niğde Ak Medrese’nin
düşündürdükleri. (M. Denktaş ve Y. Özbek, Ed.). Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu
Armağanı Sanat Yazıları içinde (ss. 211-220), Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi
Yayınları.
Şaman Doğan, N. ve Bilget, E. (2011). Karamanoğulları medreselerine tarihsel bir yaklaşım:
Ermenek Tol, Karaman Hatuniye/Melek Hatun ve Niğde Ak Medreseleri.
Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 95- 118.
Tuncer, O. C. (1982). Birkaç Selçuklu Taç kapısında geometrik araştırmalar. Vakıflar Dergisi,
16, 61-76.
Tuncer, O. C. (1986). Anadolu Selçuklu mimarisi ve Moğollar. Ankara:
Tuncer, O. C. (1992). Anadolu Kümbetleri 3 Beylikler ve Osmanlı Dönemi. Ankara: Adalet
Matbaacılık.
Tuncer, O. C. (1997a). Niğde Alaaddin Camisi Doğu Taç kapı. VI. Milli Selçuklu Kültür
ve Medeniyeti Semineri (16-17 Mayıs 1996) Bildirileri içinde (ss. 113-126), Konya:
Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
Tuncer, O. C. (1997b). Kayseri Yedi Selçuklu Taç kapısında geometrik düzen. Vakıflar
Dergisi, 26, 105-152.
Turan, O. (1984). Selçuklular zamanında Türkiye tarihi. İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
Turan, Ş. (1990), Türkiye-İtalya ilişkileri I Selçuklular’dan Bizans’ın sona erişine. İstanbul:
Metis Yayınları.
Türkmen, K. (2005). Karamanoğulları kitabeleri, Karaman tarihi ve kültürü, III. Karaman:
Karaman Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Tütenk, A. A. (1972). Niğde Sungur Bey Camii doğu duvarında Farsça Pir Ahmet Kasım
Hanlarla Sungur Beyle ilgili iki kitabe. VII. Türk Tarih Kongresi 25- 29 Eylül
1970, Kongreye Sunulan Bildiriler I içinde (ss. 402- 412). Ankara: Türk Tarih
Kurumu Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1942), Niğde’de Karamanoğlu Ali Bey Vakfiyes., Vakıflar Dergisi, 2,
55- 69.
Ülgen, A. S. (1942). Niğde’de Ak Medrese. Vakıflar Dergisi, 2, 81-82.
Ünal, R. H. (1982). Osmanlı öncesi Anadolu-Türk mimarisinde taç kapılar. İzmir: Ege

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com