Buradasınız

Anasayfa » Content

Osmanlı Devleti’nde Katledilmiş (Maktûl) İlk Şeyhülislâm Ahîzâde Hüseyin Efendi: Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri Ve Katledilmesi1

The First Sheikh-al Islam Slaughtered in Ottoman Empire Ahîzâde Hüseyin Efendi: His Life, Personality, Career, Politic Aktivities And Murdered

Journal Name:

  • Hikmet Yurdu Düşünce - Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
As there was in other Turkish-İslamic states for the solution of the religious matters in Ottoman Empire, muftis were employed and gradually the head-mufti who was in the capital city was called as Sheikh al-Islam. The Institutiaon of Sheikh al- Islam has had a very important function for both Ottoman Empire and social life, which are mostly dominated by religious norms; religious and political fields and administrative issues. Also in this context, it has become the most remarkable figure of administration and social life. However, in the 17th century, the detoriation of İlmiye organizatiaon had a negative impact over the ınstitutiaon of Sheikh al-Islam; the Sheikh al-Islams got out of their aim of foundation by intervening in politics, therefore they caused the degeneration of the ınstitution. İslamic Law gave the president the authority to rule the death penalty. The Ottoman sultans used their power highly as based on their savings of customs and applied to the fatwas of the scholars. The sultans had many reasons over the politically slay; this includes especially the political crimes. The attempts of dethrone and to question the legitimacy of the sultan of the Ottoman Empire who is the absolute ruler of the state are the clear causes of ‘politically-slay’. It is clear to see that the victim Sheikh al-Islams were killed as a result of such a venture. In the Ottoman Empire, there are three Sheikh al-Islams who were killed with order of the Sultans. Ahizade Hüseyin Efendi was executed in 1634. In this article, the life of Ahîzâde Hüseyin Efendi, his personality, his career, his politicaly activities and his murdered were analyzed.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Diğer Türk-İslâm devletlerinde olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de henüz kuruluş aşamasında dini meselelerin çözümü amacıyla müftüler görevlendirilmiş ve zaman içinde başkentteki baş-müftü “şeyhülislâm” olarak anılmaya başlanmıştır. Şeyhülislamlık, büyük ölçüde dini normların egemen olduğu Osmanlı devlet ve toplum hayatında gerek dini ve siyasi alanda, gerekse idari alanda çok önemli fonksiyonlar görmüştür. Bu bağlamda da devlet yönetiminin ve sosyal hayatın en dikkat çekici figürü olmuştur. Ancak 17. yüzyıl ile birlikte ilmiye teşkilatındaki bozulmalar şeyhülislâmlık kurumunu da olumsuz etkilemiş; şeyhülislâmlar, kuruluş misyonlarının dışına çıkarak ve giderek siyasete müdahil bir konum alarak, kurumun yozlaşmasına zemin hazırlamışlardır. Bu durum onların sık sık azledilmelerine ve hatta katledilmelerine sebep olmuştur. İslâm Hukuku devlet başkanına ölüm cezasına hükmetmek yetkisini tanımıştır. Osmanlı padişahları ise örfi tasarruflarına dayanarak bu yetkiyi fazlasıyla kullanmışlar ve çoğu zaman da ulemanın fetvasına başvurmuşlardır. Padişahın siyaseten katle dair pek çok sebebi vardır; özellikle siyasal suçlar bunun içerisine girmektedir. Osmanlı devletinin tek ve mutlak hâkimi olan padişahın meşruiyetini sorgulamak ya da onu tahttan indirmeye teşebbüs etmek açık bir siyaseten katl sebebidir. Maktûl şeyhülislâmların da bu tür bir girişim sonucu katledildikleri görülecektir. Osmanlı devletinde padişahın emriyle katledilmiş üç şeyhülislam vardır. Bunlardan Ahîzâde Hüseyin Efendi (ö. 1634) IV. Murad zamanında katledilmiştir. Bu makalede Ahîzâde Hüseyin Efendi’nin hayatı, şahsiyeti, kariyeri, siyasi faaliyetleri ve katledilmesi olayı incelenecektir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-osmanli-devletinde-katledilmis-maktul-ilk-seyhulislam-ahizade-huseyin-efendi-hayati-kariyeri-faaliyetleri-katledilmesi1.pdf
  • 11
395-414
  • Turkish

REFERENCES

References: 

ABDURRAHMAN ABDİ PAŞA (2008), Vekayiname, haz. F. Ç. Derin, Çamlıca yay., İstanbul
ABOU EL-HAJ, Rıfa’at Ali (2000) Modern Devletin Doğası, çev. Oktay Özel-Canay Şahin, İmge
yay., Ankara
AHMET RASİM (2002) Osmanlı Tarihi, II, haz. Metin Hasırcı, Emre yay., İstanbul
AKGÜNDÜZ, Murat, (2002) Osmanlı Devleti’nde Şeyhülislamlık, Beyan yay., İstanbul
AKSUN, Ziya Nur (1994) Osmanlı Tarihi, II, Ötüken yay., İstanbul
ALİ EMİRİ EFENDİ, (1998) “Meşihat-ı İslamiyye Tarihçesi”, İlmiye Salnamesi: Osmanlı İlmiye
Teşkilatı Ve Şeyhülislamlar, haz., Seyit Ali Kahraman vdl., İşaret y., İstanbul
ALTINAY, Ahmet Refik, (1998) “Osmanlı Şeyhülislamlarının Teracim-i Ahvali”, İlmiye Salnamesi:
Osmanlı İlmiye Teşkilatı Ve Şeyhülislamlar , haz. Seyit Ali Kahraman vdl., İşaret
yay., İstanbul
ALTINAY, Ahmet Refik, (1997) Osmanlı’da Hoca Nüfuzu, Toplumsal Dönüşüm yay., çev. Güven
Akçağ, 2. Baskı, İstanbul
ALTINSU, Abdülkadir, (1972) Osmanlı Şeyhülislamları, Ayyıldız Matbaası, Ankara
AND, Metin, (1969) “XVI. Yüzyılda Osmanlılarda Cezalar”, Hayat Tarih Mecmuası, C. I, Sayı: 3,
İstanbul, ss. 29-33
ANHEGGER, Robert-İNALCIK, Halil (2000) Kanunname-i Sultani Ber Muceb-i Örfi Osmani,
TTK, Ankara
AŞIKPAŞAOĞLU, (1970) Tarih, Atsız Neşri, Kültür Bakanlığı Devlet Kitapları, Ankara
412 İsmail Katgı
www.hikmetyurdu.com www.hikmetyurdu.net www.hikmetyurdu.org
AYVANSARAYİ HÜSEYİN EFENDİ (2001) Hadikatü’l- Cevami, Haz. Ahmet Nezih Galitekin,
İşaret yay., İstanbul
BAYSUN, M. Cavid, (1987a) “Murat IV”, İA, VII, MEB yay., İstanbul, ss. 625-647
BAYSUN, M. Cavid, (2001), “Kösem Sultan”, İA, C.VI, MEB yay., Eskişehir, ss. 915-923
BİLKAN A. Fuad -ÇETİNDAĞ, Yusuf (2006), Şeyhülislam Şairler, Hece yay., Ankara
CİN, Halil-AKGÜNDÜZ, Ahmet, (1990) Türk Hukuk Tarihi, C. I, Timaş yay., İstanbul
DANİŞMEND, İsmail H. (1972) İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. III, Türkiye yay., İstanbul
DEVELLİOĞLU, Ferit (2003) Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügât, Aydın yay., Ankara
DURSUN, Davut, (1992) Osmanlı Devleti’nde Siyaset Ve Din, İşaret yay., İstanbul
EVLİYA ÇELEBİ (2006), Seyahatname, C. I-II, haz. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, Yücel
Dağlı, Yapı Kredi yay., İstanbul
EYİCE, Semavi (1994) “Şüheda Camii”, C. VII, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür
Bakanlığı Ve Tarih Vakfı Ortak yay., İstanbul, ss. 188
EYİCE, Semavi (1993), “Ahi Çelebi Camii”, C. I, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür
Bakanlığı Ve Tarih Vakfı Ortak yay., İstanbul, ss. 104-5
GELİBOLULU MUSTAFA ALİ, (1975) Meva’idü’n- Nefais Fi Kava’idi’l- Mecalis, çev. Cemil
Yener, Hünkar Kitabevi, İstanbul
GÖKBİLGİN, M. Tayyib (1993) “Ulema” , İA, XIII, MEB yay., İstanbul
HAMMER, J. Von, (2010) Devlet-i Osmaniye Tarihi, I-IV, haz. Mümin Çevik, Üçdal yay., İstanbul
HAZERFEN HÜSEYİN EFENDİ (1998) Telhisü’l- Beyan Fi Kavanin-i Ali Osman, haz. Sevim
İlgürel, TTK yay., Ankara
ITZKOWİTZ, Norman (2006) Osmanlı İmparatorluğu Ve İslami Gelenek, Babıali yay., İstanbul
İNALCIK, Halil, (2005) Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ, Yapı Kredi yay., İstanbul
İPŞİRLİ, Mehmet, (1988) “Ahizade Hüseyin Efendi”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı yay., C. I, İstanbul,
ss. 548-9
İPŞİRLİ, Mehmet (1999) “Osmanlı Uleması”, Osmanlı, VIII, Yeni Türkiye Yay., Ankara, ss.
İSAZADE ABDULLAH (1996), Tarih-i İsa-zade, haz. Ziya Yılmazer, İstanbul Fetih Cemiyeti yay.,
İstanbul
JORGA, Nicolae, (2009) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, C. I-V, Yeditepe yay.,
İstanbul
KANTEMİR, Dimitri(1980), Osmanlı Devleti’nin Yükselişi Ve Çöküşü, III, çev. Özdemir Çobanoğlu,
Kültür Bakanlığı yay., Ankara
KARAHASANOĞLU, Selim, (2005) “Yanlış Zamanda Yanlış Adam: Feyzullah Efendi”, Türkiye
Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 3, S. 5, ss. 843-847
KARATEPE, Şükrü, (2004) Osmanlı Siyasi Kurumları, İz yay., İstanbul
KATGI, İsmail, (2011) Osmanlı Devleti’nde Öldürülen Şeyhülislamlar, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep
KATGI, İsmail, (2012) “Osmanlı Devleti’nde Ulema Yozlaşmasının Tipik Bir Temsilcisi Olarak
Safranbolulu Hüseyin Efendi: Nam-ı Diğer Cinci Hoca”, Hikmet Yurdu, C. 5, Sayı: 10,
Temmuz-Aralık-2012/2, ss. 197-235
KATİP ÇELEBİ, (2007) Fezleke Tarihi Tahlil Ve Metin, I-III, haz. Zeynep Aycibin, MSGSÜ Sosyal
Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul
KATİP ÇELEBİ, (2009) Fezleketü’t- Tevarih: Fezleketü Akvali’l- Ahyar fi ‘İlmi’t-Tarih ve’l-
Ahbar, trc. Seyyid Muhammed es-Seyyid, TTK yay., Ankara
KIRMIZ, Bayhan, (1958) Osmanlı Tarihinde Maktûl Şeyhülislamlar, İÜEF Mez.Tezi, İstanbul
Osmanlı Devleti’nde Katledilmiş (Maktûl) İlk Şeyhülislâm Ahîzâde Hüseyin Efendi:
Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri Ve Katledilmesi 413
KOÇİ BEY (1997) Risale, haz. Musa Şimşekçakan, Yeni Zamanlar yay., İstanbul
KRAMERS, J. H., (1993) “Şeyhülislam”, İA, XI , MEB yay., İstanbul
LAMARTİNE, Alphonse de, Osmanlı Tarihi, I-II, Sabah yay. t.y.
LYBYER, Albert Howe, (2000) Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun
Yönetimi, çev. Seçkin Cılızoğlu, Sarmal yay., İstanbul
MEHMET HALİFE, (1976) Tarih-i Gılmani, haz. Kamil Su, Kültür Bakanlığı 1000 Temel Eser,
İstanbul
MEHMET SÜREYYA, (1996) Sicil-i Osmani, C. II, III, IV, (Haz.) Nuri Akbayar, TVYY-Kültür
Bakanlığı Ortak Yayını, İstanbul
MESERVEY, Sabra Follet, (1966) Feyzullah Efendi: An Ottoman Şeyhülislam, (Yayınlanmamış
Doktora Tezi), Michigan
MUMCU, Ahmet, (2007) Osmanlı Devleti’nde Siyaseten Katl, Phoenix yay., Ankara
MUSTAFA NURİ PAŞA, (1992) Netayic ü’l- Vukuat, I-II, (C. III-IV-1980) haz. Neşet Çağatay,
TTK yay., Ankara
MÜSTAKİMZADE SÜLEYMAN SAADEDDİN, (1978) Devhat’ül- Meşayih, Çağrı yay., İstanbul
NA’İMA MUSTAFA EFENDİ (2007), Tarih-i Na’ima (Ravzatü’l- Hüseyn fi- Hulasati Ahbari’l-
Hafikayn), C. I-IV, haz. Mehmet İpşirli, TTK yay., Ankara
NİZAMÜ’L-MÜLK (1990) Siyaset-Name, haz. Mehmet A. Köymen, Kültür Bakanlığı yay., 2.
Baskı, İstanbul
OKUMUŞ, Ejder (2005) Klasik Dönem Osmanlı Devleti’nde Din-Devlet İlişkisi, Lotus yay.,
Ankara
OLİVİER, (1977) Türkiye Seyehatnamesi: 1790 Yıllarında Türkiye Ve İstanbul, çev. Oğuz Gökmen,
Akyıldız Matbaası, Ankara
ÖZEN, Şükrü (2005), “Osmanlı Döneminde Fetva Literatürü”, Türkiye Araştırmaları Literatür
Dergisi, C.III, S. 5, ss. 249-378
ÖZTUNA, Yılmaz (2008) Genç Osman Ve IV. Murad, Babıali Kültür yay., İstanbul
PAKALIN, Mehmet Zeki, (2004) Osmanlı Tarihi Deyimleri Ve Terimleri Sözlüğü, III, MEB yay.,
İstanbul
PEÇEVİ İBRAHİM EFENDİ, (1992) Tarih, II, haz. Bekir S. Baykal, Kültür Bakanlığı yay., Ankara
PEIRCE, Leslie P., (2002) Harem-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğunda Hükümranlık ve
Kadınlar, çev. Ayşe Berktay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
Resimli-Haritalı Mufassal Osmanlı Tarihi, (1960) IV, haz. Mustafa Cezar vdl., Baha Matbaası,
İstanbul
RİCAUT (1996), Türklerin Siyasi Düsturları, çev. M. Reşat Uzmen, Milliyet yay., İstanbul
SELANİKİ MUSTAFA EFENDİ (1999) Tarih, I-II, haz. Mehmet İpşirli, TTK yay., Ankara
SCHACHT, Joseph, (1977) İslam Hukukuna Giriş, çev. Mehmet Dağ-Abdülkadir Şener, A.Ü.
İlahiyat Fakültesi yay., Ankara
SHAW, Stanford, (1982) Osmanlı İmparatorluğu Ve Modern Türkiye, I, E yay., İstanbul
SOLAKZADE MEHMET HEMDEMİ, (1989) Tarih, II, haz. Vahid Çabuk, Kültür Bakanlığı yay.,
Ankara
ŞEMDANİZADE FINDIKLILI SÜLEYMAN, (2009) Şem’danizade Fındıklılı Süleyman Efendi’nin
Mir’üt- Tevarih Adlı Eserinin (180b-345a) Tahlil Ve Tenkidi Metni, haz. Mustafa
Öksüz, MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y. Lisans Tezi, İstanbul
THEVENOT, Jean, (1978) 1655-1656’ da Türkiye, çev. Nuray Yıldız, Tercüman Gazetesi 1001 Temel
Eser, İstanbul
TURSUN BEY, Tarih-i Ebu’l Feth, Tercüman Gazetesi 1001 Temel Eser Serisi, t.y.
414 İsmail Katgı
www.hikmetyurdu.com www.hikmetyurdu.net www.hikmetyurdu.org
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, (1988a) Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, TTK yay., Ankara
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, (2003) Osmanlı Tarihi, I, TTK yay., Ankara
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, II-V TTK, Ankara, t.y.
ÜÇOK, Coşkun-MUMCU Ahmet (1993) Türk Hukuk Tarihi, Savaş yay., İstanbul
YAKUT, Esra (2005) Şeyhülislâmlık: Yenileşme Döneminde Devlet ve Din , Kitap Yayınevi,
İstanbul
ZİLFİ, Madeline C., (2008) Dindarlık Siyaseti-Osmanlı Uleması (Klasik Dönem Sonrası), çev.
Mehmet F. Özçınar, Birleşik yay., Ankara.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com