Buradasınız

Anasayfa » Content

DİVANÜ LÛGATİ’T-TÜRK’TE İNSAN VÜCUDUNA AİT SÖZCÜKLER

THE WORDS BELONGING TO THE HUMAN BODY IN DİVANÜ LÛGATİ’T-TÜRK

Journal Name:

  • International Journal of Language Academy

Publication Year:

  • 2014

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
Divanü Lûgati’t-Türk is one of the most significant works of Turkish language. In addition to it is a rich source points of historical progress and vocabulary of Turkish language. The basic words in the vocabulary of languages occupy an essential place. These words, due to the characteristics they have are firstly to be categorical when studying the language interrelations, language differences, language teaching, language history and grammar. The numeral names, animal names, names of body organs, in some other words, data coming from the science of lexicology are accepted as basic names in the vocabulary of languages by linguists. Onomastic is a discipline that studies on the names of living and lifeless entities or abstract concepts. The most important thing separating objects is their names. Name is the meaning of word to help telling, defining and reporting anyone or anything. Organ names are the basic elements of languages. However, it is well known that there are few studies on onomastic in Turkish. Vocabulary of Divanü Lûgati’t-Türk, as every subject, consists of valuable information on names of body organs. In this article, words belonging to the human body in vocabulary of Divanü Lûgati’t-Türk will be determined and examined. It is known that in the modern Turkish language, some words show parallelism with Middle or Old Turkish. Therefore, the historical and contemporary Turkish dialects can be applied to explain words belonging to body organs in vocabulary of Divanü Lûgati’t-Türk. In the evaluation and conclusion section; the determinations revealed through the study have been presented as articled.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Divanü Lûgati’t-Türk, Türk dilinin en önemli yadigârlarındandır. Türk dilinin tarihsel gelişimi ve söz varlığı açısından da zengin bir kaynak durumundadır. Dillerin söz varlığında temel kelimeler önemli bir yer tutarlar. Bu sözcükler, gösterdiği nitelikler dolayısıyla dil akrabalıkları, dil ayrışması, dil öğretimi, dil tarihi ve dil bilgisi gibi dil incelemelerinde ilk olarak başvurulan kelime kategorisini oluştururlar. Dil bilimciler tarafından dillerin söz varlığında sayı adları, hayvan adları, organ adları gibi ad bilimi verileri temel sözcükler olarak kabul edilmektedirler. Ad bilimi, canlıların, cansız varlıkların veya soyut kavramların adıyla ilgilenen bilim dalıdır. Nesneleri birbirinden ayıran en önemli şey, adlarıdır. Ad; bir kişiyi, bir nesneyi anlatmaya, tanımlamaya, açıklamaya, bildirmeye yarayan söz, isim anlamındadır. Organ adları, dillerin temel söz varlıkları içinde değerlendirilen unsurlardır. Bununla beraber, Türkçede ad bilimi çalışmaların azlığı bilinmektedir. Divanü Lûgati’t-Türk’ün söz varlığı, birçok alanda olduğu gibi, organ adları hakkında da önemli bilgiler içermektedir. Bu makalede Divanü Lûgati’t-Türk’ün söz varlığında yer alan insan vücudu ve organlarına ait sözcükler tespit edilecek ve incelenecektir. Bilindiği üzere, çağdaş Türk dillerinde bazı sözcükler Eski veya Orta Türkçe ile koşutluk gösterir. Bu nedenle, Divanü Lûgati’t-Türk’ün söz varlığında organlara ait sözcüklerin çözümlenmesi için tarihî ve çağdaş Türk lehçelerine de başvurulmuştur. Çalışmayla elde edilen tespitler, değerlendirme ve sonuç bölümünde maddeler hâlinde verilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-divanu-lugatit-turkte-insan-vucuduna-ait-sozcukler.pdf
  • 4
412
444
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Akalın, Ş. H. (2008). Bin yıl önce bin yıl sonra Kâşgarlı Mahmud ve Divanü Lügat’it-Türk.
Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Altıntaş, A. (1988). Divanü lüğat-it türk’deki tıp terimleri, Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi,
Cilt 2, 65-73. p-ISSN: 1304-3870, e-ISSN: 1304-3900.
Aydemir, A. (2012-a). Divanü lûgati’t-türk’te aşk ve cinsellik üzerine, The Journal of
Academic Social Science Studies, 5(2), 15-41. Doi Number: http://dx.doi.org/
10.9761/JASSS_45. e-ISSN: 2147-2971/ p-ISSN: 2148-4163.
Aydemir, A. (2012-b). Kutadgu bilig ve divanü lugati’t-türk’e göre ‘saç-sakal’ kültürü
üzerine, Turkish Studies, 7(3), 329-350. Doi Number:
10.7827/TurkishStudies.3421. ISSN: 1308-2140.
Aydemir, A. (2013-a). About the words of euphemism in divanü lûgati’t-türk, International
Journal of Language Academy, 1(1) 107-120. ISSN: 2342-0251.
Aydemir, A. (2013-b). Divanü lugati’t-türk’te problemli iki cümle üzerine, Turkish Studies,
8(4), 223-231. Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.3483. ISSN: 1308-2140.
Aydın, M. (1999). Gönül kelimesi üzerine, Türk Dili Dergisi, Sayı: 566, 104-108. ISSN:
1300-2155.
Başdaş, C. (2006). Türkçe organ adlarında kelime sonu -k ünsüzü ve çokluk, İlmi
Araştırmalar, Sayı: 21, 45-57. ISSN: 1304-9828.
Batmaz, M. (2013). Eski Uygur Türkçesinde tıp terimleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Türk Dili Bilim Dalı, (Tez
Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Binnur Erdağı Doğuer), Ankara: Gayri matbu yüksek
lisans tezi.
Bayat, A. H. (2003). Dîvânü lûgati’t-türk’te tıbbî terminoloji, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları
Dergisi, Sayı: 9, 103-122. ISSN 1300-669X.
Bilge, K. R. (1987). Divanü lûgati’t-türk ve emirî efendi, Türk Dili Dergisi, Sayı: 430, 182-
189. ISSN: 1300-2155.
Caferoğlu, A. (1993). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish, Oxford:
Oxford University Press.
Clauson, S. G. (2007). Türkçede sekizinci yüzyıldan önce kullanılan ekler, (Çev. Uluhan
Özalan), Dil Araştırmaları Dergisi, 1(1), 185-196. ISSN: 1307-7821.
Clauson, S. G. (2013). Türkçe y ve ilgili sesler, (Çev. Selcen Koca Sarı), Gazi Türkiyat,
Sayı: 12, 175-194. ISSN: 1307-914X.
Çağatay, S. (1972). Divanü lûgat’te ‘bukuk’, Divanü Lûgat-it-Türk Özel Sayısı, Türk Dili
Dergisi, XXVII(253), 53-55. ISSN: 1300-2155.
Çetin, E. (2012). Uygurca kiçig erŋek, karahanlı türkçesi çıçalak ve Türkiye Türkçesi
serçe parmak sözleri üzerine, Turkish Studies, 7(4), 1217-1227. Doi Number:
10.7827/TurkishStudies.3866. ISSN: 1308-2140.
Çetinkaya, B. (2007). Bağlam içerisinde yürek ve kalp sözcükleri, Afyon Kocatepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 111-134. ISSN/E-ISSN: 1302-1265.
Doerfer, G. (1981). Temel sözcükler ve altay dilleri sorunu, (Çev. Semih Tezcan), Türk Dili
Araştırmaları Yıllığı/ Belleten, 1-16, ISSN: 0564-5050.
Doğan, L. (2005). Türk dilinde organ adları üzerine bir inceleme -ana ve ara temel
kelimeler, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 141-163. ISSN: 1305-
7766.
Erdal, M. (2004). A grammar of old Turkic, Brill, Leiden-Boston.
Eren, H. (1954). Etimoloji araştırmaları, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı/ Belleten, 31-32.
ISSN: 0564-5050.
Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü, I-II, 2. Baskı, Ankara: Bizim Büro
Yayınları.
Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü, I-II,
Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Güner, G. (2011). Dîvânü lugâti’t-türk’te geçen ulas/ öles ‘süzgün, baygın’ kelimesinin
okunuşu, anlamı ve yapısı üzerine düşünceler, Turkish Studies, 6(1), 1226-1230.
Doi Number: 10.7827/TurkishStudies.1948. ISSN: 1308-2140.
İnayet, A. (1998). Çincedeki türkçe kelimeler üzerine, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat
Dergisi, Sayı: 6, 773-780. ISSN: 1301-077.
Kâşgarlı Mahmud. (2006). Divanü lûgati’t-türk, (Çev. Besim Atalay), Cilt I-IV, Ankara: Türk
Dil Kurumu Yayınları.
Köksel, B. (2009). Divanü lugati’t-türk’te yer alan efsaneler, Uluslararası Sosyal
Araştırmalar Dergisi, 2(9), 262-269. ISSN: 1307-9581.
Ölmez, M. (2011). Tek örnek tek örnek değildir: eski türkçe üz ‘sağır’ sözü hakkında,
Mahmūd Al-Kāşġari’nin 1000. Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslararası Divānü
Luġāti’t-Türk Sempozyumu, İstanbul: 5-7 Eylül 2008. (Yayıma hazırlayanlar: Hayati
Develi, Mustafa S. Kaçalin, Filiz Kıral, Mehmet Ölmez, Tülay Çulha), 245-251.
Özşahin, M. (2013). Başkurt türkçesinde ‘aźak’ sözünün anlamı üzerine, Uşak
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 131-138. Doi Number
:http://dx.doi.org/10.12780/UUSBD158. ISSN: 1308-738X.
Sarıyev, B. (2008). Divan’da ‘göz’ ve ‘göz hastalıkları’yla ilgili sözcükler üzerine, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Modern Türklük Araştırmaları Dergisi,
5(4), 13-23. DOI: 10.1501/MTAD.52008.4.47. ISSN: 1304-8015.
Sertkaya, O. F. (1985). Türkolojide eleştiri sorunları, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı/
Belleten, 137-189. ISSN: 0564-5050.
Sertkaya, O. F. (2006). Dinlemek-işitmek üzerine yazışmalar, Türk Dili Dergisi, Sayı: 656,
162-171. ISSN: 1300-2155.
Sertkaya, O. F. (2009). Divânü lügati’t-türk’te geçen her kelime türkçe kökenli midir?
veya Kâşgarlı Mahmut’un Divânü lügati’t-türk’ünde yabancı dillerden kelimeler, Dil
Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5, 9-38. ISSN: 1307-7821.
Sertkaya, O. F. (2012). Etimoloji nedir - ne değildir ve isimden isim yapan +ay/+ey eki
üzerine, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 19(1),
43-72. DOI: 10.1501/Trkol_0000000235. ISSN: 0255-2981.
Stachowskı, M. (2012). On the origins of the turkic directive suffixes -jar(y) and -sar(y),
Studia Etymologica Cracoviensia, Sayı: 17, 127-135, Krakŏw. ISSN: 1427-8219. e-
2084-3836.
Stachowskı, M. (2013). Türkçe dirsek ‘dirsek’, yakutça tühürges ‘diz’ ve bağlantılı bazı
sözcükler, (Çev. Esra Kayışlı), Türkbilig/ Hacettepe Üniversitesi Türkoloji
Araştırmaları Dergisi, Sayı: 25, 135-142. ISSN: 1302-6011.
Starostın, S. A.; Dybo, A. V.; Mudrak, O. A. (2005). An etymological dictionary of the altaic
languages, Leiden-Boston.
Taymas, A. (1942). Divanü lûgati’t-türk tercümesi, İstanbul Üniversitesi Türkiyat
Mecmuası, Cilt 7-8, 212-252. ISSN: 0085-7432.
Tekin, T. (1960). ‘Omuz’ kelimesi hakkında, Türk Dili Dergisi, IX(104), 402-403. ISSN:
1300-2155.
Tevfikoğlu, M. (1989). Ali Emiri Efendi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Tokay, Y. (2012). Dīvānü lugāti’t-türk’te geçen çıçalak ‘serçe parmak’ ve çıçamuk ‘yüzük
parmağı’ kelimeleri üzerine bazı düşünceler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 5(22), 204-210. ISSN: 1307-9581.
Tokyürek, H. (2009). Eski Uygur Türkçesinde ‘ölüm’ kavramı ile ilgili ifadeler, bilig/ Türk
Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 50, 169-198. ISSN 1301-0549.
Tokyürek, H. (2013). Eski Uygur Türkçesinde ‘köŋül’ sözü, bilig/ Türk Dünyası Sosyal
Bilimler Dergisi, Sayı: 66, 247-272. ISSN 1301-0549.
Tufar, N. (2010). Türk dilinde meronimi: organ adları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, (Tez danışmanı Prof.
Dr. Melek Erdem), Ankara: Gayri matbu doktora tezi.
Uçar, E. (2011-a). Uygurca üzüt~üzütlüg üzerine, Turkish Studies, 6(1), 1821-1826. Doi
Number: 10.7827/TurkishStudies.1920. ISSN: 1308-2140.
Uçar, İ. (2011-b). ‘Baş, kafa, ser’ kelimelerinin eş anlamlılığı ve ‘baş’ kelimesine Divanü
lugati’t-türk merkezli bir yaklaşım, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(17),
186-203. ISSN: 1307-9581.
Vásáry, I. (2012-a). Moğollarda süt kardeşler kurumu (emildäš ve kökäldäš), (Çev. Hülya
Uysal), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 19(1),
103-118. DOI: 10.1501/Trkol_0000000238. ISSN: 0255-2981.
Vásáry, I. (2012-b). Çöp ve türevleri: bir Türkçe kelime ailesi ve onun Macarcadaki
yansımaları, (Çev. Yasemin Çürük), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya
Fakültesi Türkoloji Dergisi, 19(1), 119-140, DOI: 10.1501/Trkol_0000000239. ISSN:
0255-2981.
Zieme, P. (1992). Some remarks on old Turkish words for ‘wife’, Türk Dili Araştırmaları
Yıllığı/ Belleten, 305-309. ISSN: 0564-5050.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com