Buradasınız

DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLARIN DÜZENLEME YETKİSİ VE TAPDK ÖRNEĞİ

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (Original Language): 
Son dönemlerde Türk idare hukuku alanındaki en önemli gelişme, hiç şüphesiz, yaygın olarak kullanılan biçimiyle "bağımsız idari otorite", zaman zaman kullanılan biçimleriyle de "düzenleyici kurum", "özerk kurum", "üst kurul", "regülasyon kurumları" ve "yüksek kurul" gibi değişik adlar verilen yeni "örgütlenme" biçimlerinin ortaya çıkışı1 ve bunların giderek sayıca bir artış göstermesidir.2 Türk hukuk literatüründe genel olarak "bağımsız idari otorite" (BİO) denilen, fakat yasa koyucunun "düzenleyici ve denetleyici kurum" olarak adlandırdığı3 kurumlarla birlikte işlevsel anlamda "regülasyon" kavramı da yoğun bir ilgiye mahzar olmuştur. Bağımsız idari otoriteler ve bunların temel faaliyet biçimi olan regülasyon kavramları, idare hukuku ve konuyla bağlantılı diğer disiplinlerde üzerinde çok durulan ve yazılan bir alan haline gelmiştir. Regülasyon kavramı, bazen düzenleme yetkisi ile özdeş bir şekilde, bazen ise bundan farklı bir anlamda kullanılmaktadır. Özellikle vurgulamak gerekir ki, Türk hukuk literatürüne iktisatçılar tarafından ithal edilen "regülasyon" kavramı, Türkçeye bazılarınca "düzenleme" diye tercüme edilmekle birlikte, "piyasanın devlet ve idari kuruluşlarca düzenlenmesi anlamında da kullanılmakta, bu çerçeveden hareketle, BIO adı verilen kuruluşlarca yerine getirilen bir etkinlik olarak sunulmaktadır. BİO'ların bu temel etkinliği yapma görevlerinin düzenleme yetkisini de içerdiği duraksamasız kabul edilmektedir. BIO ya da düzenleyici ve denetleyici kurum olarak nitelenmesi mümkün olan çeşitli kurumlara değişik formülasyonlar ile düzenleme yetkisi verildiği gözlemlenmektedir. Örneğin; 04.04.2001 tarih ve 4634 sayılı Şeker Kanununun 7. maddesine göre Şeker Kurumuna "Kanunda verilen yetkiler çerçevesinde düzenlemeler yapmak'] 28.07.1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 22. maddesiyle Sermaye Piyasası Kuruluna sermaye piyasası faaliyetleri ile spesifik konularda düzenleme ve denetleme yapmak; 20.02.2001 tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 5. maddesiyle, Enerji Piyasası Kuruluna "Bu Kanun hükümlerini uygulamak? görevi yanında çeşitli konulara ilişkin düzenleme yapmak; 07.12.1994 tarih ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 20. maddesiyle "bu Kanunun uygulamasını gözetmek ve Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirmek? görevi verilen Rekabet Kurumunun karar organı olan Kurula aynı kanunun 27. maddesinin (f) bendiyle "Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak tebliğler çıkarmak ve gerekli düzenlemeleri yapmak" ve (1) bendiyle "Menkul ve gayrimenkul eşya ve demirbaş alımı gibi satmalma, satma, kiralama konularındaki önerileri görüşüp karara bağlamak, bu konuda gerekli düzenlemeleri yapmak" ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. maddesinin (a) bendiyle, Türkiye Futbol Federasyonuna "Futbol faaliyetlerini yürütmek, futbolun gelişmesini ve yurt sathına yayılmasını sağlamak, bu konularda her türlü düzenlemeyi yapmak" görev ve yetkileri verilmiştir. Öte yandan, Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), 03.01.2002 tarih ve 4733 sayılı "Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un4 2. maddesinin 1. fıkrasına göre, "Bu Kanunla ve diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip" olarak kurulmuştur. 4733 sayılı Kanunun 2. maddesinin 2. fıkrasıyla "Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurulu" TAPDK nm karar organı olarak öngörülmüş ve aynı Kanun un 3. maddesinin (a) bendiyle bu Kurula "Bu Kanun gereğince Kurum tarqfındcu\ yürütülecek görevler ile ilgili düzenlemeleri yapmak", (d) bendiyle "4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak", (e) bendiyle "Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeler yapmak" görev ve yetkileri verilmiştir.5 Hemen belirtelim ki, Türk Hukukunda sadece 5018 sayılı Kanunda "düzenleyici ve denetleyici kurum" olarak öngörülen kurumlara değil, bu Kanundaki listede yer almayan kurumlara da düzenleme yetkisi ve görevi de verilmiş bulunmaktadır.
39-83

REFERENCES

References: 

AKINCI, Müslüm, "Yetki, görev ve denetim" Radikal Gazetesi (16 Mart 2001), http://www.radikal.com.tr/2001/03/16/yorum/Olyet.shtml.
AKINCI, Müslüm, Bağımsız İdari Otoriteler ve Ombudsman, Beta, İstanbul 1999, s. 123.
ALAN, Nuri, 5 Kasım 2001 tarihinde Rekabet Kurumu tarafından diızenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyumdaki panelin "soru ve cevaplar" bölümü, 5 Kasım 2001, Ankara.
ARDIYOK, Şahin, Doğal Tekeller ve Di'ızenleyici Kurumlar, Türkiye İçin Düzenleyici Kurum Modeli Rekabet Kurumu Lisansüstü Tez Serisi, No:9. Ankara, 2000.
ATAY, Ethem, "Bağımsız İdari Otoriteler ve Türkiye Uygulaması" Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C.X, S. 1,2, Y.2006.
AZRAK, Ali Ülkü, "Dünyada Ve Türkiye'de Bağımsız idari Otoriteler Ve İdarenin Yeniden Yapılanması Bağlamında Bunlara İlişkin Bazı Sorunlar" 5 Kasım 2001 tarihinde Rekabet Kurumu tarafından düzenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyumda sunulan Tebliğ, 5 Kasım 2001, Ankara.
BAĞIMSIZ DÜZENLEYİCİ KURUMLAR VE TÜRKİYE UYGULAMASI, TÜSİAD, Aralık 2002, www.tusiad.org/turkish/rapor- /bagimsiz_dktu /bagimsiz. pdf.
BERKARDA, Kemal, "Amerika'da İdare Hukuku Var mı?", İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi (Prof. Dr. Pertev Bilgene Armağan), Cüt 13, Sayı: 1-3, İstanbul 2000.
BERKARDA, Kemal, "Regülasyon Nasıl Kurtulur?" http:// -www. akader.org/KHUKA/2004_eylul/9.htm.
BOYNUKARA, Adnan, "Kamunun Yeniden Yapılandırılmasında Yeni Bir Araç: Üst Kurullar" Türkiye ve Dünya Yarın, http://www.yarindergisi.com/yarindergisi2/mayis/30.htm.
DOMANİÇ, H., Avrupa Topluluğu Rekabet Politikaları Hukuk Düzeni ve Türk Rekabet Kanun Tasarısı konulu Uluslararası Sempozyum Tartışma Bölümü, İstanbul 1993.
DURAN, Lûtfi, İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul, 1982.
DURAN, Lütfi, "Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?", idare Hukuku ve Kimleri Dergisi Yıl:4, Sayı: 1-3, 1984.
DURAN, Lütfi, "İdare Alanının Düzenlenmesinde Teşriî ve Tanzimi Tasarrufların Sınırları", İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 30, 1964, Sayı 3-4.
DURAN, Lütfi, "Türkiye'de Bağımsız İdari Otoriteler", Amme İdaresi Dergisi Cilt:30, Sayı:l, Mart 1997.
ERKUT, Celal, 5 Kasım 2001 tarihinde Rekabet Kurumu tarafından diızenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyumun panel bölümdeki konuşma, 5 Kasım 2001, Ankara.
EROL, Mesut, Doğal Tekellerin Düzenlenmesi ve Telekomünikasyon Sektöründe Di'ızenleyici Kurum, DPT Uzmanlık Tezi, Ekim 2003. www.ekutup.dpt.gov.tr/kamuyone/erolm/dogal.pdf.
GİRİTLİ, İsmet / BİLGEN, Pertev / AKGÜNER, Tayfun, İdare Hukuku, Gözden geçirilmiş ikinci basım, Der Yayınlan, İstanbul, 2006
GÖNEN, K. Eren, "Bağımsız İdari Otorite Olarak Rekabet Kurumu", Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:VII, Sayı: 1,2, Yıl:2003,
GÖZÜBÜYÜK, Şeref / TAN, Turgut, İdare Hukuku, Cilt I, Genel Esaslar, 3. Bası, Ankara 2004,
GÜNDAY, Metin, 5 Kasım 200i tarihinde Rekabet Kurumu tarafından düzenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyumun panel bölümdeki konuşma 5 Kasım 2001, Ankara.
GÜNEŞ, Turan, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1965.
KARACAN, Ali İhsan, "Özerk Kurumların Özerkliği" Rekabet Dergisi Sayı:8, Ekim-Kasım-Aralık, 2001.
KARAKELLE, İsmail Hakkı, Sorular ve Cevaplar Bölümü, 5 Kasım 200i tarihinde Rekabet Kurumu tarafından düzenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyum 5 Kasım 2001,
Ankara.
KESTANE, Doğan, "Kamu Kesiminde İdari Kuruluşların Genel Görünümü ve İdari Yapıda Yeni Organizasyonlar Olarak Bağımsız İdari Otoriteler (Üst Kurullar)" Maliye Dergisi Sayı 139; Ocak-Nisan 2002, http://www.debud.org/html/makaleler/ida- ri_kurulu slar_dogan. htm.
KUTLU GÜRSEL, Meltem, "Sermaye Piyasası Kurulunun Denetimi" 2005 Yılı İdari Yargı Sempozyumu, 11 Mayıs 2005, Danıştay Yayın Bürosu Yayınları No:72. Ankara 2005.
KUZU, Burhan, Anayasa Hukukumuzda Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisi ve Güçlendirilmesi Eğilimi İstanbul, Filiz Kitabevi, 1987.
ÖZAY, İl Han, Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2004.
ÖZERK KURUMLAR HAKKINDA SAYIŞTAY RAPORU, Haziran 2003. (832 sayılı Sayıştay Kanununun 28mci maddesine göre düzenlenen bu Raporun Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulması Sayıştay Genel Kurulunun 19.6.2003 tarih ve 5063/1 sayılı kararı ile uygun bulunmuştur.) http://www.sayistay.gov.tr/rapor/rapor4.asp?id=38.
ÖZTÜRK, Ebru, Türk İdare Sisteminde Rekabet Kurumunun Yeri Ve Diğer Bağımsız İdari Otoritelerle Karşılaştırılması, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara 2003.
ÖZTÜRK, Kazım, Son Değişiklikleriyle Gerekçeli Anayasa 2. Bası, İstanbul 1975.
SANCAKTAR, Oğuz, İdare Hukuku Yönüyle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Kısa Bir Değerlendirmesi", Amme İdaresi Dergisi Cilt 34, Sayı 4, Aralık 2001.
SEZEN, Seriye, Türk Kamu Yönetiminde Kurullar, Geleneksel Yapılanmadan Kopuş, TODAİE, Ankara 2003.
SOYBAY, Selçuk, "Bağımsız İdari Otoriteler Eliyle İdarenin Denetimi", İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi Yü:l, Sayı: 16, Ocak 1995, İstanbul.
T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET DENETLEME KU-RULU'NUN "REKABET KURUMUNUN 1999, 2000, 2001 YILLARI İŞ VE İŞLEMLERİNİN CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET DENETLEME KURULUNCA ARAŞTIRMA VE DENETLENMESİNE İLİŞKİN RAPOR ÖZETİ" (Sayı:2002/12, Tarih: 16/12/2002) http:// -www. cankaya.gov.tr/tr_html/DDK/rapor001 .htm.
TAN, Turgut, "Ekonomi, ve Bağımsız İdari Otoriteler" 2005 Yılı İdari Yargı Sempozyumu, 11 Mayıs 2005, Danıştay Yayın Bürosu Yayınlan No:72. Ankara 2005.
TAN, Turgut, 5 Kasım 2001 tarihinde Rekabet Kurumu tarafından düzenlenen "Bağımsız İdari Otoriteler" konulu sempozyumun panel bölümündeki konuşma, 5 Kasım 2001, Ankara.
TÜRKKAN, Erdal, "Düzenleyici Kurumlar Yasa Tasarısı Uygulamada Yaşanan Ortak Sorunlara Çözüm Getiriyor Mu?" Rekabet Haber Bülteni Sayı:8 Tarih: 20 Şubat 2005, www.reka- betdernegi.org/rk_bulten/sayi8.doc.
ULUSOY, Ali "Regülasyon Kurumları Hakkında Genel Bir Değerlendirme" 2000 Yılında İdari Yargı Sempozyumu, Ankara 11-12 Mayıs 2000, Danıştay Yayın Bürosu Yayınları No:59. Ankara 2000,
ULUSOY, Ali, "Anayasa Mahkemesine Göre Üst Kurulların Özerkliği ve Anayasal Konumu" Rekabet Forumu, Sayı:28, 20 Kasım 2006, http://www.rekabetdemegi.org/rk_bulten/sayi28.doc.
ULUSOY, Ali, Bağımsız İdari Otoriteler, Ankara. Turhan Kitabevi Yayınlan, 2003.
YAYLA, Yıldızhan, İdare Hukuku, İstanbul, Filiz Kitabevi, 1985.
YILDIRIM, Turan, "Bağımsız İdari Otoritelerin Yargısal Denetimi" 2000 Yılında İdari Yargı Sempozyumu, Ankara 11-12 Mayıs 2000, Danıştay Yayın Bürosu Yayınlan No:59. Ankara 2000

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com