SACLEEİ'NÎN KISASU'L-ENBİYA'SININ TERCÜMESİ ÜZERÎNDE BİR GRAMER DENEMESİ

Asıl geçmiş zaman fiilin ifâde ettiği bir oluş, bir hareket veya durumun geçmiş zamanda vukua geldiğini bildirir ve vukua gelen bu hâdise ya fâil tarafından bizzat yapılmış ve tamamlanmış, yahut yapılıp tamamlandığı vak'ayı anlatan tarafından müşâhade edilmiştir. . Asıl geçmiş zaman -d eki ile ifâde edilir. Bu ek birinci ve, ikinci teklik şahısı ekleri ile birinci ve ikinci çokluk şahıs eklerine -u-ve -ü- ünlüleri ile bağlanmaktadır. Ancak incelenen metnin iki yerinde, bu umûmî şeklin dışında, teklik birinci şahıs ekine -i- ve -i- ünlüleri ile bağlanmış olan örneklere de rastlanmıştır (kıl-d-ı-m 82-9, işit-t-i-m 83-1) Üçüncü teklik ve çokluk şahıslarda ise mâzi eki istisnasız -d-ı şeklindedir. Son sesi sadasız bir ünlü ile biten fiil köklerinde üçüncü şahıs mâzi eki, belki de ünsüz benzeşmesi neticesi -t-ı, t-i şeklini almıştır. Fakat metindeki örneklerin büyük bir kısmında görülen bu ünsüz benzeşmesinin de istisnaları vardır. Meselâ metinde hem ayıt-tı, hem de ayıt-dı şekilleri yan-yanadır. Ancak sayı itibarı ile ayıt-iı şekli, ayıt-dı ya nisbetle çok daha fazladır. Diğer şahıslardan ise, metnin bu kısmında, sadece birinci teklik şahıs için bir tek misale rastlanmıştır. . (işit-ti-m 83-1)