Buradasınız

GELENEĞİN KARŞISINDA XVII. YÜZYIL MESNEVİ ŞAİRLERİNİN ORİJİNALLİK ARAYIŞI

THE SEARCH OF ORIGINALITY OF 17TH CENTURY MESNEVI POETS OVER AGAINST THE TRADITION

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2290
Abstract (2. Language): 
The classical poem has rules and it is a poem tradition that has aesthetic values and a world perspective. In this tradition, while speaking, the poet has to know the tradition he grew including even the smallest items. The poet both nourished from this tradition and also push the limits of this tradition constantly to reach better. The successful poets are the ones who can have the power of going beyond the tradition without crushing it with subject to stay within dimensions anesthetized by tradition. As the struggle of every poet to raise the bar a little more gives the impression of words coming to an end, the tradition occur to make the common content world poets perfect with fine dreams, untouched meanings and raw conversations. As poets struggle not to take place in stereotyped expressions and spent meaning world, determining how they perceive tradition and innovation have importance. Especially when the masnavi kind examined among the 17th century classical poems, we can witness the view of tradition of masnavi poets and the perception of innovation in poem in this century. When of the masnevi literature Atâyî’s Hamse, Nâbî’s masnevis Hayriyye, Hayrâbâd, Surnâme, Ganîzâde Nâdiri’s Şehnâme, Fâizî’s Leylâ vü Mecnûn, Sabit’s Zafernâme, are read in this perspective as important masnevis of that time it is possible to grasp the prevailing asthetic understanding of the century. Among the innovation emphasis that can be perceived classical in masnavi, it is remarkable to see the innovation request in terms of content. Especially having a different political, social and economic structure in this century than former centuries has also seen in the art and this has strengthened the request of drift to innovation. Important innovation progresses such as Sebk-i Hindî, Hikemî Poetry and Mahallileşme have been the point of question and that the masnavi literature had overflowed the classical subjects and had brought big innovations in this field. In this context, we can encounter a wide material presented by masnavi kind on determining the place of milestone of this poem tradition on this century classical poem.
Abstract (Original Language): 
Klâsik şiir kuralları olan, yerleşik estetik değerlere ve dünya görüşüne sahip bir şiir geleneğidir. Bu gelenekte söz söylenirken şairin içinde yetiştiği geleneği iğneden ipliğe bilmesi gerekmektedir. Şair kendisini kuşatan bu gelenekten hem beslenmekte hem de daha iyiye ulaşmak için bu geleneğin sınırlarını sürekli zorlamaktadır. Başarılı şairler geleneğin oluşturduğu güzellik algısı ölçüleri içinde kalmak koşulu ile geleneği çiğnemeden aşabilme kudretini yakalayabilenlerdir. Her şairin çıtayı biraz daha yükseltme çabası sözün tükendiği izlenimini oluştururken geleneğin ortak muhteva dünyasının şairleri ince hayaller, bakir manalar ve taze söyleyişler ile mükemmelleştirdiği görülmektedir. Şairler doğal bir kaygı ile basmakalıp ifadeler ve tüketilmiş anlam dünyası içinde yer almamaya gayret ederken onların gelenek ve yeniliği nasıl algıladıklarının tespiti önem arz etmektedir. Özellikle XVII. asır klâsik Türk şiiri içinde mesnevi türü incelendiğinde bu asır mesnevi şairlerinin geleneğe bakışına ve şiirdeki yenilik algısına şahit olunmaktadır. Bu asır mesnevi edebiyatında Atâyî’nin Hamsesi, Nâbî’nin Hayriyye, Hayrâbâd, Sur-nâme adlı mesnevileri, Ganî-zâde Nâdiri’nin Şeh-nâmesi, Fâizî’nin Leylâ vü Mecnûnu, Sâbit’in Zafer-nâmesi dönemin önemli mesnevi eserleri olarak bu çerçevede okunduğunda yüzyılın geneline hâkim olan estetik algı yakalanabilmektedir. Mesnevilerde klâsik olarak algılanabilecek yenilik vurgusunun ötesinde muhteva bakımından görülen yenileşme isteği dikkat çekmektedir. Özellikle bu çağın siyasî, sosyal ve ekonomik yapısının önceki asırlardan farklılık arz etmesi sanatta da karşılık bulmuş ve yeniliğe yönelme isteğini kuvvetlendirmiştir. Sebk-i Hindî akımı, Hikemî akım ve Mahallîleşme akımı gibi önemli yenilik atılımları söz konusudur ve mesnevi edebiyatının klâsik konuların dışına taştığı; bu sahada büyük yenilikler getirdiği görülmektedir. Bu bağlamda bu asır klâsik şiir mesnevi türünün bu şiir geleneğinin dönüm noktasındaki yerini tespit edebilmede sunduğu zengin bir malzeme ile karşı karşıya kalınmaktadır.
357
385

REFERENCES

References: 

AKTAŞ, Şerif, “Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş”, Akçağ, Yayınları, Ankara 2005.
AKSAN, Doğan, “Şiir Dili ve Türk Şiir Dili”, Engin Yayınevi, Ankara 2006.
58 Taze zeminde taze hane yap, cihana ortaya çıkma levhası olsun.
384
Özgür KIYÇAK & İlyas YAZAR
ARSLAN, Mehmet, “Aynî Sâkînâme”, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2003.
AYVAZOĞLU, Beşir, “Aşk Estetiği”, Ötüken Yayınları, İstanbul 2002.
BABACAN, İsrafil, “Klasik Türk Şiirinin Sonbaharı Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu)”, Akçağ, Ankara 2010.
BANARLI, N. Sami, “Resimli Türk Edebiyatı Cilt 2”, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 2001.
BİLKAN, Ali Fuat, “Nâbi Hikmet Şâir Tarih”, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
BİLKAN, A. Fuat, “ Nazım (Orta Klasik Dönem”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi CV Akm Yayınları, Ankara 2001, s.355-414.
BİLKAN, Ali Fuat ve Aydın, Şadi, “Sebk-i Hindî ve Türk Edebiyatında Hint Tarzı”, 3F Yayınevi, İstanbul 2007.
BİLKAN, Ali Fuat, “Osmanlı Şiiri’ne Modern Yaklaşımlar”, Timaş Yayınları, İstanbul 2009.
ÇAVUŞOĞLU, Mehmet, “Mesnevi. Türk Şiiri Özel Sayısı-II(Divan Şiiri)”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. C.LII, S:415-416-417. S.17-77. (Temmuz, Ağustos, Eylül 1986)
ÇETİŞLİ, İsmail , “Batı Edebiyatında Edebî Akımlar.” Akçağ Yayınları, Ankara 2001.
D’İSTRİA, Dora, “Osmanlılarda Şiir.(2.Baskı)”, Nesnel Yayınları, İstanbul 2008.
ELÇİ, Fatih, “KâfzâdeFâizî’nin Leylâ vü MecnûnMesnevisî İnceleme-Tenkitli Metin Dizin (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi)”, Adıyaman 2011.
ERKAL, Abdulkadir, “Divan Şiiri Poetikası (17. Yüzyıl)”, Birleşik Yayın Evi, Ankara 2009.
GENÇ İlhan, “Leyla ile Mecnun’un İki Şairi Fuzulî ve Sezai Karakoç”, Şule Yayınları, İstanbul 2005.
GİBB, E.J.Wilkson , “Osmanlı Şiir Tarihi: I, II, III, IV”, AkçağYayınları (Tercüme: Ali Çavuşoğlu) Ankara 1999.
HOLBROOK, Victoria Richard, “Aşkın Okunmaz Kıyıları Türk Modernitesi ve Mistik Romans”, İletişim Yayınları (Çevirenler: Erol Köroğlu-Engin Kılıç), İstanbul 2012.
İSEN, Mustafa vd., “Eski Türk Edebiyatı El Kitabı”, Grafiker Yayınları.Ankara 2009.
KABAKLI Ahmed, “Divan Edebiyatı”, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2011.
KARACAN, Turgut, “Nev’î zâde Atâyî Heft-Hˇân Mesnevisi (İnceleme-Metin)” Sevinç Matbaası, Ankara 1974.
KARACAN, Turgut, “Sabit Zafer-nâme”,Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları No: 37, Sivas 1991.
KARAİSMAİLOĞLU, Adnan,” Klasik Dönem Türk Şiiri İncelemeleri”, Akçağ, Ankara 2001.
KARTAL Ahmet, “Doğu’nun Uzun Hikâyesi”, Doğu Kütüphanesi, İstanbul 2013.
KEMİKLİ, Bilal, “Sûfî Şairin İzinde Şiir ve İrfan”, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2011.
KORTANTAMER, Tunca, “Nev ‘i-zâde Atâyî ve Hamsesi” Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 88, İzmir (1997).
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat ,”Türk Edebiyatı Tarihi”, Akçağ Yayınları, Ankara(2003a).
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat, “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvuflar”, Akçağ Yayınları, Ankara (2003b).
KUZUBAŞ, Muhammet, “Nefhatü’l-Ezhâr Mesnevisi.”, Deniz Kültür, Samsun 2005.
KUZUBAŞ, Muhammet, “Sâkînâme (Nev’î-zâde Atâyî)”, Etüt Yayınları, İstabul 2009.
KURNAZ, Cemal, “Divan Edebiyatı ve Türk Kimliği” Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara 2011.
KÜLEKÇİ, Numan, “Ganî-zâde Nâdirî, Hayâtı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Dîvânı ve Şehnâmesi (Tenkitli Metin) Doktora Tezi”, Erzurum 1985.
LEVENT, Âgah Sırrı, “Atâyî’nin Hılyetü’l-Efkâr’ı”, Milli Eğitim Basım Evi, Ankara 1948.
LEVENT, Âgah Sırrı, “Nâbî’nin Sur-nâmesi”, Inkılâp Kitapevi, İstanbul 1944.
MACİT, Muhsin ve SOLDAN Uğur, “Edebiyat Bilgi ve Teorileri”, Grafiker Yayınları, Ankara 2010.
Geleneğin Karşısında 17. Yüzyıl Mesnevi Şairlerinin Orjinallik Arayışı 385
MENGİ, Mine, “Divan Şiirinde Hikemî Tarzın Büyük Temsilcisi Nâbî.(2.Baskı)”, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1991.
MENGİ, Mine, “Eski Türk Edebiyatı Tarihi (6. Baskı)”, Akçağ Yayınları, Ankara (2000b).
MENGİ, Mine, “Divan Şiiri Yazıları”, Akçağ Yayınları, Ankara (2000b).
NACİ, Mine, “Osmanlı Şairleri”, Akçağ (Hazırlayan: Cemal kurnaz.), Ankara 2000.
OKUYUCU, Cihan, “Divan Edebiyatı Estetiği”, Kapı Yayınları, İstanbul 2010.
PALA, İskender, “ Şair Nâbî Hayriyye”, Bedir Yayınevi, Ankara 1989.
PALA, İskender, “Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü (12.Bakı)”, L&M Yayınları, İstabul 2003.
TANPINAR, A. Hamdi, “Edebiyat Üzerine Makaleler. (7. Baskı)”, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
TANPINAR, A. Hamdi, “XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi”, YKY, İstanbul 2006.
TARLAN, A. Nihat, “Fuzûlî Divanı Şerhi. (3. Baskı)”, Akçağ Yayınları, Ankara 2001.
ÜLGENER, S. F., “İktisadî Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası”, Derin Yayınları, İstanbul 2006.
ÜLGER, S.F. “Nâbî-Hayrâbâd (İnceleme Metin)” (Yüksek Lisans Tezi.) Van 1996.
YELTEN, Muhammet, “Nev’i-zâde Atâyî Sohbetü’l-Ebkâr”, Edebiyat Fakültesi Basım Evi, İstanbul 1998.
YETİŞ, Kazım , “Belagattan Retoriğe”, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2006.
YORULMAZ, Hüseyin, “Divan Edebiyatında Nâbî Ekolü, Eski Şiirde Hikemiyat“, Kitapevi Yayınları, İstanbul 1996.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com