Buradasınız

Anasayfa » Content

KAYSERİ CAMİ-İ KEBİR (ULU CAMİİ) VAKFI’NIN RUMİ 1254 VE 1256 YILLARINA AİT MUHASEBESİ

ACCOUNTING RECORD OF FOUNDATION OF KAYSERİ CAMİ-İ KEBİR (GRAND MOSQUE) BETWEEN RUMI 1254 AND 1256 YEAR (OF JULIAN CALENDAR)

Journal Name:

  • The Journal of Academic Social Science Studies

Publication Year:

  • 2014
DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2294

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
It is possible to discuss foundations that played important roles in the socio-economic structure of the Ottoman in basically two categories. First of them, are foundations that were called as (müessesat-ı hayriye) charitable foundations, and were benefited from themselves. The otherone is called as asl-ı vakf and it is the foundation that maintain (müessesat-ı hayriye) charitable foundations to continue their functions constantly and regularly. Foundations are institutions that provide income as a result of economic activity and serve in various fields for the public weal with this income, and are self-sufficient in nature. In this context, role of foundations in maintaining religious structures, especially mosques and prayer rooms continue their services without interruption and supplying their needs is indisputable. Crop or rental income dedicated properties such as fields, vineyards, gardens, houses, shops etc. and grants in-kind and in-cash by benefactors were the income sources of the mosques. This study is based on accounting book of Kayseri Cami-i Kebir (Grand Mosque) Foundation registered with BOE. EV.d. 10949. Crops varieties, quantities and unit prices are separately given in the accounting record comprising tithe income for crops obtained from villages and hamlets and vineyards between the years of Rumi 1254 (AD 13 March 1839 - 12 March 1840) and 1256 (AD 13 March 1840 - 12 March 1841). Accordingly, income for the year is 1254, 2877 kurus 10 para and for the year 1256 is 2297,5 kurus total income for two years is 5874 kurus 30 para. It has been recorded that aforementioned amount was spent for the salaries and allowances of especially the foundation's trustee, imams, preachers, muezzins and other mosque officials, for various expenses made for mosques and fountains and assigned duties and taxes.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı sosyoekonomik yapısında önemli roller üstlenen vakıfları temelde iki kategoride ele almak mümkündür. Bunlardan birincisi müessesat-ı hayriye denilen ve bizzat kendisinden istifade edilen vakıflardır. Diğeri ise asl-ı vakf denilen ve müessesat-ı hayriyenin fonksiyonlarını sürekli ve düzenli bir şekilde sürdürmesini sağlayan vakıflardır. Vakıflar, iktisadi faaliyetler neticesinde gelir sağlayan ve bu gelirlerle kamu yararına olmak üzere çeşitli alanlarda hizmet veren, kendi kendine yeterli bir niteliğe sahip kurumlardır. Bu bağlamda başta cami ve mescitler olmak üzere dinî yapıların hizmetlerini aksatmadan sürdürebilmesinde ve ihtiyaçlarının tedarikinde vakıfların rolü tartışmasızdır. Camilerin zorunlu harcamalarının karşılanabilmesi için vakfedilen tarla, bağ, bahçe, ev, dükkân vb. gayrimenkullerin mahsul veya kira gelirleri ile hayrat sahiplerinin yaptığı ayni ve nakdi bağışlar camilerin gelir kaynağını oluşturmuşlardır. Bu çalışma, BOA EV.d. 10949 ile kayıtlı bulunan Kayseri Cami-i Kebir (Ulu Camii) Vakfı’na ait muhasebe defterine dayanmaktadır. Rumi 1254 (M. 13 Mart 1839- 12 Mart 1840) ve 1256 (M. 13 Mart 1840-13 Mart 1841) yıllarında köy ve mezralar ile bağlardan elde edilen mahsullerin öşür gelirlerini ihtiva eden muhasebe kaydında mahsullerin çeşitleri, miktarları ve birim fiyatları ayrı ayrı verilmektedir. Buna göre 1254 yılı için 2877 kuruş ve 10 para, 1256 yılı için 2297,5 kuruş olmak üzere iki yıllık toplam gelir 5874 kuruş ve 30 para olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu gelir, başta vakfın mütevellisi olmak üzere imam, hatip, müezzin ve diğer cami görevlilerine verilen maaş ve tahsisatlara, cami ve çeşme için yapılan çeşitli masraflar ile harç ve vergilere harcanmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-kayseri-cami-i-kebir-ulu-camii-vakfinin-rumi-1254-1256-yillarina-ait-muhasebesi.pdf
  • 1
63
87
  • Turkish

REFERENCES

References: 

BOA, EV.d. 10949.
BOA, EV.d. 17132.
BOA, EV.d. 20297.
ALKAN, Mustafa, “Tanzimattan Sonra Vakıfların İdaresinde Yeniden Yapılanmaya Dair Bir Örnek: Adana Evkaf Müdürlüğü”, OTAM, Sayı: 19, Ankara 2006, s.13-31.
BERKİ, Ali Hikmet, “Hukukî ve İçtimaî Bakımdan Vakıf”, Vakıflar Dergisi, Sayı: V, Ankara 1962, s.9-13.
_______, Vakfa Dair Yazılan Eserlerle Vakfiye ve Benzeri Vesikalarda Geçen Istılah ve Tâbirler, Vakıflar Genel Müdürlüğü Neşriyatı, Ankara 1966.
BEŞİRLİ, Mehmet, “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Tokat’ta Fiyatlar”, Belleten, C. LXXIV, Sayı: 270, Yıl: 2010 Ağustos, s. 477-515.
ÇAM, Nusret, “Ulucami”, DİA, C. 42, İstanbul 2012, s. 80-81.
ÇAYIRDAĞ, Mehmet, Kayseri Tarihi Araştırmaları, Kayseri 2001.
DARKOT, Besim, “Kayseri”, İA, C. 6, İstanbul 1993, s.484-491.
80
Özen TOK
DEMİRCAN ÖZIRMAK, Yasemin, Tahrir ve Evkaf Defterlerine Göre Kayseri Vakıfları, Kayseri 1992.
DİLÇİN, Cem (Düzenleyen), Yeni Tarama Sözlüğü, TDK, Ankara 1983.
ERAVŞAR, Osman, “Cami-i Kebir (Ulu Camii, Sultan Camii)”, Kayseri Ansiklopedisi, İstanbul 2009, s. 295-300.
EVLİYA ÇELEBİ BİN DERVİŞ MEHEMMED ZILLÎ, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, C. III, Hazırlayanlar: Seyit Ali Kahraman- Yücel Dağlı, YKY, İstanbul 1999.
GÜNAY, Hacı Mehmet, “Vakıf’, DİA, C. 42, İstanbul 2012, s. 475-479.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu: Klâsik Çağ (1300-1600), Çeviren: Ruşen Sezer, 14. Baskı, İstanbul 2009.
İNBAŞI, Mehmet, XVI. YY. Başlarında Kayseri, Kayseri 1992.
KABACIK, Mehmet, “177 Numaralı Halep Şer’iye Siciline (Evkâf Muhasebe Defterine) Göre XIX. Yüzyıl Başlarında Halep Vakıflarının Gelir ve Giderleri”, The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), Cilt: 6, Sayı: 8, Ekim 2013, s. 1115-1135.
KARAKAŞ, Muhammed, XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Kayseri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Kayseri 1997.
KÖPRÜLÜ, Fuad, “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihî Tekâmülü”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 2, Ankara 1942, s.1-35.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Yayınları, İstanbul 1994.
NAZİF, Ahmed, Kayseri Tarihi (Mirat-ı Kayseriyye), Hazırlayan: Mehmet Palamutoğlu, Kayseri 1987.
ONAY, Ahmet, “Osmanlı’dan Cumhuriyete Camilerin Finansmanı”, Değerler Eğitimi Dergisi, C. 7, No: 18, Aralık 2009, s. 43-80.
ÖMER HİLMİ EFENDİ, İthaf-ül-Ahlâf fî Ahkâm-il-Evkaf, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1977.
ÖNKAL, Ahmet -Nebi Bozkurt, “Cami-Dinî ve Sosyokültürel Tarihi”, DİA, C. 7, İstanbul 1993, s. 46-56.
ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi, “Vakfiye”, DİA, C. 42, İstanbul 2012, s.465-467.
ÖZLÜ, Zeynep, “XVIII. ve XIX. Yüzyılda Göynük’te Fiyatlar”, Bilig, Sayı: 39, Güz/2006, s.127-162.
ÖZTÜRK, Mustafa, “Bursa’da Hububat Fiyatları (1775-1840)” Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: VII/1992, s. 167-190.
________, “Kayseri’de Fiyatlar (1785-1840)”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (11-12 Nisan 1996), Kayseri 1997, s. 279-290.
________, “Güney-Doğu Anadolu’da Fiyatlar”, V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi Tebliğler, TTK, Ankara 1990, s. 99-121.
ÖZTÜRK, Nazif, Menşei ve Tarihî Gelişimi Açısından Vakıflar, Ankara 1983.
________, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara 1995.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. I-III, MEB, İstanbul 1993.
PEŞTER, Zübeyde, Vakfiyelerine Göre Kayseri Vakıfları (H.905-1115 / M. 1500-1700), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2001.
SAHİLLİOĞLU, Halil, “Sıvış Yılı Buhranları”, İ.Ü.İFM, C. 27, No:1-2, İstanbul 1967-68, s. 75-111.
SAYDAM, Abdullah, “Vakıf Anlayışında Yenilenme İhtiyacı ve XIX. Yüzyıl Ortalarında Trabzon Vakıfları”, Osmanlı Araştırmaları, XXIII, (2003), s. 185- 218.
Kayseri Cami-i Kebir (Ulu Camii) Vakfı’nın Rumi 1254 ve 1256 Yıllarına Ait Muhasebesi 81
SOMUNCU, Mehmet, “Cehri Üretimi ve Ticaretinin 19. Yüzyılda Kayseri Ekonomisindeki Önemi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 22, Ocak-Haziran 2004, s. 99-125.
ŞAHİN, Cemile, “Osmanlı Toprak Sistemi Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), Cilt: 5, Sayı: 6, Aralık 2012, s. 434-461.
ŞEKER, Mehmet, “Vakfiyelerin Türk Kültürü Bakımından Özellikleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, VIII, 1993, s. 1-18.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1996.
TABAKOĞLU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, İstanbul 2005.
TANMAN, Baha, “Danişmendliler-Mimari”, DİA, C. 8, İstanbul 1993, s. 474-477.
TOZLU, Selahattin -Ümit Kılıç, “Erzurum Ziraat Tarihinden Notlar: Zeyrek”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 4, İlkbahar 2011, s. 101-115.
TUZCU, Ali, “19. Yüzyıl Başlarından 20. Yüzyılın İlk Çeyreğine Seyyahların Gözüyle ve Konsolosluk Raporlarında Kayseri’nin İktisadi Yapısı”, III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (6-7 Nisan 2000), Kayseri 2000, s.527-552.
ULUTAŞ, Songül, “Gelenekten Moderne Tarsus’ta Tarımsal Dönüşüm (1839-1856)” History Studies, C. 4, Kasım 2012, s. 447-466.
UNAT, Faik Reşit, Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu, TTK, Ankara 1988.
ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul 2011.
WEHR, Hans, A Dictionary of Modern Written Arabic, Düzenleyen: J. Milton Cowan, Beyrut&Londra 1980.
YAZIR, Elmalı M. Hamdi, Ahkâmu’l-Evkaf (Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar), Hazırlayan: Nazif Öztürk, Ankara 1995.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakfı Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi, Ankara 2003.
___________, “Vakıf”, İA, C. XIII, MEB, İstanbul 1993, s.153-172.
YEĞEN, Ali, Kayseri’de Tarihi Eserler, Kayseri, 1993.
YILMAZ, Fehmi, Osmanlı Tarih Sözlüğü, İstanbul 2010.
YÜKSEL, Hasan, “Vakfiye- Türk ve Osmanlı Tarihi”, DİA, C. 42, İstanbul 2012, s. 467-469.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com