Buradasınız

GÜNÜMÜZ KIRGIZ TÜRKÇESİNDE RUSÇA UNSURLAR

RUSSIAN ELEMENTS IN THE CONTEMPORARY KYRGYZ TURKISH

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2444
Author Name
Abstract (2. Language): 
For a long time Kyrgyz people was in close contact with Russian people because of historic nature as well as politic. It is natural that Kyrgyz people acquired new ideas and conceptions from Russians. Kyrgyz literary language, formed after October Revolution on the basis of north dialect language features, fall under the influence of Russian language. Words form Russian and west languages, by the means of Russian language, were borrowed for the enrichment of the word stock of Kyrgyz language. It is impossible to distinguish these words from Kyrgyz ones at a glance, because they underwent phonetic changes according to phonetic rules of Kyrgyz language. Except borrowed words the translations of concepts entered Kyrgyz language as well. Nowadays there are great many of them. This work is devoted to the Russian borrowings in Kyrgyz language, which underwent phonetic changes, and also to translations of concept. In searching of borrowed words Kyrgyz Language Defining Dictionary, Kyrgyz-Russian Dictionary by YUDAHİN and Kyrgyz Language Dialectologic Dictionary by MUKAMBAYEV. Etymological Dictionary of Russian Language by FASMER were used for establishment of etymology Russian words. Phonetic changes of vowels and consonants, which are frequently in use, were established in this work. Translations of concepts, which are used in everyday live, were divided under different titles. Nowadays Russian language is maintaining its influence on Kyrgyz language since in Kyrgyzstan it is still being used as an official language in line with the state Kyrgyz language.
Abstract (Original Language): 
Uzun yıllar tarihî ve siyasî gerekçelerle Ruslarla sıkı bir ilişki içinde bulunan Kırgızlar tabiî olarak onlardan yeni kavramlar ve düşünceler benimsemiştir. Ekim Devrimi’nden sonra oluşan ve kuzey ağzını esas alan Kırgız Türkçesinin yazı dili Rusçadan oldukça etkilenmiştir. Kırgız Türkçesinin söz varlığının zenginleştirilmesi için Rusçadan ve Rusça yoluyla batı dillerinden birçok kelime alınmıştır. Bu kelimeler Kırgız Türkçesinin dil bilgisi kurallarına uygun olarak ses değişmelerine uğradığı için ilk bakışta alıntı olduğu anlaşılamamaktadır. Kırgız Türkçesi Rusçanın yalnızca söz varlığından etkilenmekle kalmamış, aynı zamanda anlam aktarmaları da almıştır. Bu anlam aktarmalarının sayısı oldukça fazladır. Bu çalışmada, ses yapılarında değişmeğe uğrayan Rusçadan ve Rusça yoluyla batı dillerinden Kırgız Türkçesine giren alıntı kelimeler ve anlam aktarmaları üzerinde durulmuştur. Alıntı kelimeler için başlıca Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü, YUDAHİN’in hazırladığı Kirgizsko-Russkiy Slovar ve MUKAMBAYEV’in Kırgız Tilinin Diyalektologiyalık Sözdügü temel kaynak olarak kullanılmıştır. Rusça kelimelerin etimolojisinin tespiti için FASMER’in Etimologiçeskiy Slovar Russkogo Yazıka adlı eserinden yararlanılmıştır. Bu kelimelerin uğradığı ünlü ve ünsüz ses olaylarının en çok kullanılanı tespit edilerek örneklerle birlikte gösterilmiştir. Kırgız Türkçesinin günlük hayatta Rusçadan yaptığı anlam aktarmaları tespit ettikten sonra çeşitli başlıklar altında sınıflandırılarak ele alınmıştır. Günümüzde Kırgızistan’da devlet dili olarak Kırgız Türkçesinin ve resmî dil olarak da Rusçanın bir arada kullanılması Rusçanın Kırgız Türkçesi üzerindeki etkisinin hâlâ devam etmesini sağlamaktadır.
333
347

REFERENCES

References: 

GEMALMAZ, Efrasiyap: Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler): III. Cilt, İstanbul 1995, 6+382 s.+7 Hrt. Türk Dil Kurumu Yayını.
346
Ayşe NURİAHMETOVA
ÖZEREN, Mehmet: “Kırgız Türkçesindeki Rusça Alıntı Sözcükler ve Bu Sözcüklerdeki Ünsüz Olayları”: Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks Vol. 2, No. 2 (2010): 227-241. ss.
ÖZTÜRK, FARUK: “Kırgız Sözlükçülüğünde Husein [Karasayeviç] Karasayev Ve Konstantin [Kuzmiç] Yudahin’in Yeri The Place Of Husein [Karasayevich] Karasayev And Konstantin [Kuzmich] Yudahin in Kyrgyz Lexicography”: Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN: 1308-2140 Volume 7/4 Fall Aralık 2012, II. cilt Prof. Dr. Mehmet AYDIN Armağanı: 2643-2654. ss.
ÖZTÜRK, Faruk: “Kırgızca Yazım Kılavuzları-İki ve Çok Dilli Sözlükler Кыргызские Орфографические Словари Двуязычные И Многоязычные Словари Kyrgyz Orthographic Dictionaries-Bilingual And Multilingual Dictionaries”: The Journal of Academic Social Science Studies JASSS International Journal of Social Science Volume 6 Issue 6, Lorient-FRANCE 15.06.2013 ISSN: 2147-2971, 915-944. ss.
ŞÜKÛN, Ziya: Farsça-Türkçe Lûgat Gencine-i Güftar Ferhengi Ziya: İstanbul 1944, I; 1947, II; 1951 III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
YUDAHİN, K. K.: Kırgız Sözlüğü: Cilt: I (A-J), Çeviren: Abdullah TAYMAS, Ankara 1945, XVI+376 s. Türk Dil Kurumu Yayını; Cilt: II (K-Z), Çeviren: Abdullah TAYMAS, Ankara 1948, +XVII-XXIII s. Türk Dil Kurumu Yayını 809.
БАСКАКОВ, Н. А.: “Развитие языков и письменности народов СССР”: Вопросы языкознания № 3 Май-Июнь: Москва 1952, c. 19-44 Издательство академии наук СССР. [BASKAKOV, N. A.: “Razvitiye Yazıkov i Pismennosti Narodov SSSR”: Voprosı Yazıkoznaniya № 3 May-İyun: Moskva 1952, s. 19-44 İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR.]
ВАСИЛЬЕВ, А. И. - МУСАЕВ, С.: Кыргызча-орусча сүйлөшмө ~ Русско-киргизский разговорник: Фрунзе 1989, 192 б. “Мектеп” басмасы. [VASİLYEV, A. İ. - MUSAYEV, S.: Kırgızça-Orusça Razgovornik ~ Russko-Kırgızskiy Razgovornik: Frunze 1989, 192 s. “Mektep” basması.]
ДЫЙКАНОВ, Карбоз: Имя существительное в киргизском языке: Фрунзе 1955, 104 с. Типография Академии наук Кирг. ССР. [DIYKANOV, Karboz: İmya suşçestvitelnoye v Kirgizskom Yazıke: Frunze 1955, 104 s. Tipografiya Akademii Nauk Kirg. SSR.]
История кыргызов и Кыргызстана: отв. редактор: В. ПЛОСКИХ: Бишкек 1998, 344 с. ИлиМ: [İstoriya Kırgızov i Kırgızstana: otv. redaktor: V. PLOSKİH: Bişkek 1998, 344 s. İlim.]
КАРАСАЕВ, Хусаин: Камус наама: Араб, Иран, монгол, орус тилдеринен оошуп келген жана көөнөргөн сөздөр: Бишкек 1996, 856 б. “Шам” басмасы. [KARASAYEV, Husain: Kamus Naama: Arab, İran, Mongol, Orus Tillerinen Ooşup Kelgen cana Köönörgön Sözdör: Bişkek 1996, 856 s. “Şam” Basması.]
КЫРГЫЗ ТИЛИНИН ТҮШҮНДҮРМӨ СӨЗДҮГҮ: редакторлор: Э. АБДУЛДАЕВ - Д. ИСАЕВ: Фрунзе 1969, “Мектеп” басмасы. [Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü:
Günümüz Kırgız Türkçesi’nde Rusça Unsurlar 347
Redaktorlor: E. ABDULDAYEV - D. İSAYEV: Frunze 1969, 775 s. “Mektep” Basması.]
МУКАМБАЕВ, Жээмбай: Кыргыз тилинин диалектологиялык сөздүгү: Бишкек 2009. [MUKAMBAYEV, Ceembay: Kırgız Tilinin Diyalektologiyalık Sözdügü: Bişkek 2009.]
ОРУЗБАЕВА, Б. О.: “Киргизский язык”: Языки мира: Тюркские языки (отв. редактор: Э. Р. ТЕНИШЕВ): Бишкек 1997, стр. 286-298 Издательский Дом “Кыргызстан”. [ORUZBAYEVA, B. O.: “Kirgizskiy Yazık”: Yazıki Mira:Tyurkskiye Yazıki (otv. redaktor: E. R. TENİŞEV): Bişkek 1997, s. 286-298 İzdatelskiy Dom “Kırgızstan”.]
Русско-кыргызский разговорник: сост. Ю. ИВАНОВ - Р. БЕКТУРОВА: Бишкек 2009, 310 с. Раритет Инфо. [Russko-Kırgızskiy Razgovornik: sost. Yu. İVANOV - R. BEKTUROVA: Bişkek 2009, 310 s. Raritet İnfo.]
РЯСЯНЕН, М.: Материалы по исторической фонетике тюркских языков: Москва 1955: 221. с. Издательство иностранной литературы. [RÄSÄNEN, M.: Materialı po İstoriçeskoy Fonetike Tyurkskih Yazıkov: Moskva 1955, 221 s. İzdatelstvo İnostrannoy Literaturı.]
ФАСМЕР, М.: Этимологический словарь русского языка: Москва 1964, I; 1967, II; 1971, III; 1973, IV, Издательство “Прогресс”. [FASMER, M.: Etimologiçeskiy Slovar Russkogo Yazıka: Moskva 1964, I; 1967, II; 1971, III; 1973, IV, İzdatelstvo “Progress”.]
ЮДАХИН, К. К.: Киргизско-русский словарь: Москва 1940, 576 с. Государственное издательство иностранных и национальных словарей. YUDAHİN, K. K.: Kirgizsko-Russkiy Slovar: Moskva 1940, 576 s. Gosudarstvennoye İzdatelstvo İnostrannıh i Natsionalnıh Slovarey.
ЮДАХИН, К. К.: Киргизско-русский словарь: Москва 1965, 973 с. Издательство “Советская Энциклопедия”. [YUDAHİN, K. K.: Kirgizsko-Russkiy Slovar: Moskva 1965, 973 s. İzdatelstvo “Sovetskaya Entsiklopediya”.]
ЮДАХИН, К. К.: Киргизско-русский словарь: В двух книгах: Около 40000 слов: 1 Книга А-К: Фрунзе 1985, Главная редакция Киргизской советской энциклопедии, 504 с.; Киргизско-русский словарь: V В двух книгах: Около 40000 слов: 2 Книга L-Ya: Фрунзе 1985, Главная редакция Киргизской советской энциклопедии, 480 с. [YUDAHİN, K. K.: Kirgizsko-Russkiy Slovar: V Dvuh Knigah: Okolo 40000 Slov: 1 Kniga A-K: Frunze 1985, Glavnaya Redaktsiya Kirgizskoy Sovetskoy Entsiklopedii, 504 s.; Kirgizsko-Russkiy Slovar: V Dvuh Knigah: Okolo 40000 Slov: 2 Kniga L-Ya: Frunze 1985, Glavnaya Redaktsiya Kirgizskoy Sovetskoy Entsiklopedii, 480 s.]
ЮДАХИН, К. К.: Киргизско-русский словарь: Бишкек 1999, 976 с. “Шам” басмасы. [YUDAHİN, K K. K.: Kirgizsko-Russkiy Slovar: Bişkek 1999, 976 s. “Şam” Basması.]
ЯЗЫКИ НАРОДОВ СССР: II ТОМ: ТЮРКСКИЕ ЯЗЫКИ: Москва 1966, 530 с. Издательство “Наука”. [YAZIKİ NARODOV SSSR: II TOM: TYURKSKİYE YAZIKİ: Moskva 1966, 530 s. İzdatelstvo “Nauka”.]

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com