Buradasınız

OSMANLI-ALMAN TİCARİ İLİŞKİLERİNİN NİTELİKSEL ANALİZİ: 1890 TİCARET ANLAŞMASININ ÖNCESİ VE SONRASI

QUALITATIVE ANALYSIS OF OTTOMAN-GERMAN COMMERCIAL AFFAIRS: BEFORE AND AFTER THE 1890 TRADE TREATY

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2559
Abstract (2. Language): 
In this research, an analysis of the development process of Ottoman- German relationships in terms of commerce, particularly the commerce in the aftermath of 1890 Commercial Treaty is to be analysed qualitatively. Turkish- German affairs followed a constant path of development during 19th century, and especially the development in economic affairs had an impact on relationships on the other fields, too. In this sense, 1890 Commercial Treaty is known to be the turning point for Turkish-German relationships. In 1840 and 1862 commercial treaties were signed between German States which were a part of Zollverein and Ottoman State, and fabric, porcelain goods, toys and ironmongery were imported from German states by indirect means. On the other hand, goods such as cotton, silk, leather and its products, carpet were being exported. The development of German industry also caused a change in the quality of trade. After 1885, Germany had to turn to Balkans and Near East. Ottoman Empire, however, became a half-colony economy after 1878 Berlin Congress, and went into a process of pursuing a balance policy in Europe. The administrators, owing to the conflict of interests among European countries themselves and their changing foreign policies began to sympathize with Germany. The 1890 commercial treaty signed between German Empire and Ottoman state as a consequence of these developments entirely covered the privileges in favour of Germany foreseen in the previous treaties. Thus, Turkish-German relations that basically progressed in economic terms gave way to a progressive development of wider scale relations and cooperation. The dimension of this relationship made the two states allies at the beginning of 20th century.
Abstract (Original Language): 
Bu araştırmada Türk-Alman ilişkilerinin ticari bakımdan gelişim süreci ve özellikle 1890 Ticaret Antlaşmasından sonraki ticaretin niteliksel analizi yapılacaktır. Türk-Alman ilişkileri, 19. Yüzyıl boyunca sürekli bir gelişim seyri takip etmiş ve özellikle ekonomik anlamda gelişen ilişkiler, 20. Yüzyılda diğer alanları da etkilemiştir. Bu anlamda 1890 Ticaret Antlaşması, Türk-Alman ilişkilerinde bir dönüm noktası olma özelliği taşır. 1840 ve 1862 yıllarında Zollverein’e bağlı Alman devletleriyle Osmanlı Devleti arasında ticaret anlaşmaları yapıldı ve 1880’den sonra Alman devletlerinden dolaylı yollarla kumaş, porselen eşya, oyuncak ve hırdavat ithal edildi. Pamuk, ipek, yün, deri ve mamulleri, halı gibi ürünler ise ihraç edilmekteydi. Alman sanayinin gelişmesi, ticaretin niteliğini de değiştirdi. 1885’ten sonra ise, Almanya, Balkanlar ve Yakın Doğu’ya yönelmek zorunda kaldı. Osmanlı Devleti ise 1878 Berlin Kongresi’nden sonra yarı sömürge ekonomi haline geldi ve Avrupa’da denge siyaseti gütme dönemine girdi. Yöneticiler, Avrupa ülkelerinin kendi aralarındaki çıkar çatışmaları ve değişen dış politikalarından dolayı, Almanya’ya yakınlık duymaya başladı. Bunun sonuncunda 1890’da Alman imparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan ticaret anlaşması, eski anlaşmalarda Almanya lehine öngörülen imtiyazları tamamen içeriyordu. Böylece temelde ekonomik anlamda gelişen Türk-Alman ilişkileri, iki devlet arasında giderek daha geniş ölçekli bir ilişki ve işbirliğinin gelişmesine imkân tanıyordu. 20. Yüzyılın başında bu ilişkinin boyutu, iki devleti müttefik yapmıştı.
337
355

REFERENCES

References: 

A. Arşiv Kaynakları
BOA, HR. MKT, 55/46, 12 R 1269 (M. 23.01.1853)
BOA, Y.A.HUS, 223/47, 19 B 1306 (M. 21.03.1889).
BOA, Y.A.RES, 52/4, 08 M 1308 (M. 24.08.1890).
BOA, İ.DH., 1210/94738, 09 Ca 1308 (M. 21.12.1890).
BOA, Y.A.HUS, 249/8, 01 Z 1308 (M. 08.07.1891).
BOA, ŞD., 1192/16, 19 C 1309 (M. 19.01.1892).
BOA, Y.MTV, 221/150, 27 C 1319 (M.11.10.1901).
BOA, Y.A.HUS, 504/41, 09 Ca 1324 (M.02.07.1906).
B. Basılı Kaynaklar
ANBAR, Adem, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’yla Finansal Entegrasyonu: 1800-1914”, Maliye Finans Yazıları, Yıl: 23, Sayı: 84, Temmuz 2009, ss. 17-37.
AYKAR, Hakan, Bismarck ve II. Wilhelm’in Osmanlı Üzerine Düşünceleri, (Muğla Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla, 2003.
BALTALI, Kemal, “1875-1878 Balkan Buhranı”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Sayı: 68-69, Ankara, 1982, ss. 38-50.
BARKAN, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Esnaf Cemiyetleri”, Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan’a Armağan, İÜEFM, XL, Cilt: 41, Sayı: 1-4, İstanbul, 1985, ss. 39-46.
BAYKAL, Bekir Sıtkı, “Bismarck'ın Osmanlı İmparatorluğu'nu Taksim Fikri”, AÜDTCF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 5, Ankara, 1943, ss. 3-34.
BEŞİRLİ, Mehmet, “II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı Ordusunda Alman Silahları”, EÜSBE Dergisi, Sayı: 16, Yıl: 2004/1, 2004, ss. 121-139.
CLARK Edward C., “The Ottoman Industrial Revolution”, International Journal of Middle East Studies, Volume: 5, Issue: 01, January 1974, ss. 65-76.
ÇAKIR, Coşkun, “Tanzimat Dönemi Vergi Uygulamalarında Karşılaşılan Güçlükler ve ‘Vergi İhtilalleri’”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 52, Sayı: 1, İstanbul, 2001, ss. 71-95.
Düstur, Birinci Tertip, Cilt. VI, Ankara, 1939.
EARLE, Edward Mead, Bağdat Demiryolu Savaşı, Çeviren: Kasım Yargıcı, İstanbul, 1972.
ELDEM, Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
GÖZELLER, Ali, Osmanlı-Alman Yakınlaşmasının Basına Yansıması: Sabah Gazetesi Örneği (1889–1895), (MÜTAE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2005.
GÜRAN, Tevfik, “Tanzimat Döneminde Devlet Fabrikaları”, 150. Yılında Tanzimat, Yay. Hazırlayan: Hakkı Dursun Yıldız, TTK Yayınları, Ankara, 1992, ss. 235-259.
GÜVEN, T. Celal, “Cumhuriyetin 75. Yıldönümünde Dış Ticaretimizin Geçmişi ve Bugünü”, Dış Ticaret Dergisi, Yıl: 3, Özel Sayı, 1998, ss. 26–41.
354
Önder DENİZ & Hüseyin Vehbi İMAMOĞLU
HENDERSON, W. O., The Zollverein, New York: The Macmillan Co. 1939.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi-Birinci Meşrutiyet ve İstibdad Devirleri, Cilt: VIII, TTK Basımevi, Ankara, 1962.
. (1983). Osmanlı Tarihi, Cilt: VIII, Ankara.
KENNEDY, Paul, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, Çev.: Birtane Karanakçı,: TİB Yayınları, Ankara, 1994.
KEPENEK, Yakup, Yentürk, Nurhan, Türkiye Ekonomisi, 17. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2005.
KILINÇ Savrul, BURCU Özel, HASAN Alp, CÜNEYT Kılıç, “Osmanlı’nın Son Döneminden Günümüze Türkiye’de Dış Ticaretin Gelişimi”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(1), 2013, ss. 55-78.
KURMUŞ, Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Savaş Yayınları, Ankara, 1982.
KÜÇÜKKALAY, A. Mesud, Osmanlı İthalatı İzmir Gümrüğü 1818-1839, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2007.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S, Osmanlı İngiliz İktisadi Münasebetleri 1838-1850 ll, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1976.
MOLTKE, von Helmut, Türkiye Mektupları, Çeviren: HayruIIah Örs, Remzi Yayınları, İstanbul, 1969.
ORTAYLI, İlber, İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 479, Ankara, 1981.
ÖKÇÜN, A. Gündüz, “Osmanlı Meclis-i Mebusanında Bağdat Demiryolu İmtiyazı Üzerine Yapılan Tartışmalar”, AÜSBFD, Cilt: XXV, No: 2, Ankara, 1970, ss. 15-56.
ÖNSOY, Rıfat. Türk-Alman İktisadi Münasebetleri: 1871-1914, Enderun Kitapevi, İstanbul, 1982.
, “Tanzimat Dönemi Sanayileşme Politikası 1839-1876”, HÜEFD, Cilt: 2, Sayı: 2, 1984, ss. 5-12.
ÖZCAN, H. Avni, “Dünden Bugüne Dış Ticaretimizdeki Gelişmeler”, Dış Ticaret Dergisi, Sayı: Özel Sayı, 1998, ss. 41-76.
ÖZEN, Halil Ege, The German Involvement in Ottoman Ecemomic Development: Banking, Railways and Other Investments 1888-1914 (Boğaziçi Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2008
ÖZYÜKSEL, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Arba Yayınları, İstanbul, 1988.
PLOECKL, Florian. (2010). “The Zollverein and The Formation of a Customs Union”, Discussion Papers in Economic and Social History, Oxford University, Nu: 84.
Sabah, Nr. 470, 6 Ca 1308/ 18 Aralık 1890.
SARICA, Murat, 100 Soruda Siyasi Düşünce Tarihi, Gerçek Yayınları, İstanbul, 1987.
SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet, “Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii (1839-1876)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 46, Ankara, 2009, ss. 53-69.
Osmanlı-Alman Ticari İlişkilerinin Niteliksel Analizi: 1890 Ticaret Anlaşmasının Öncesi ve Sonrası 355
SHİUE, Carol H., “From Political Fragmentation towards a Customs Union: Border Effects of the German Zollverein, 1815 to 1855”, European Review of Economis History, August 9(2), 2005, pp. 129-162.
Sultan Abdülhamit Siyasi Hatıratım, Hazırlayan: Ali Vehbi, Çeviren: Salih Can, Hareket Yayınları, İstanbul 1974.
ŞENER, Sefer, “Osmanlı Sanayileşme Süreci ve Bu Süreçte Özel Girişimin Rolü” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 3, 2007, ss. 56-90.
Tarih 1839-1939, Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği, Yayın Yönetmeni: Ahmet Kuyaş, Yayın No. Tüsiad-T/2006/12-425, 2006.
VAN Dyck, EDWARD A., Capitulations of The Ottoman Empire Since The Year 1150, Washington: Government Printing Office. 1881.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com