Buradasınız

Anasayfa » Content

ARKAİK-PERİFERİK KAVRAMI VE BU KAVRAMIN TARİHÎ BATI RUMELİ TÜRKÇESİ AĞIZLARININ TESPİTİNDEKİ ÖNEMİ

ARCHAIC-PERIPHERAL CONCEPT AND THEIR IMPORTANCE IN DETERMINING THE ANCIENT WEST RUMELI TURKISH DIALECTS

Journal Name:

  • The Journal of Academic Social Science Studies

Publication Year:

  • 2015
DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2771

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
It is highly tough to designate what kind of features dialects spoken at the present time had in a specific period of history. As the ancient texts had been written with literary language of their time, they do not offer enlightening and satisfying data on dialects. Works like travelogues sometimes provide information about the characteristics of dialects of the described area: Travelogue of Evliya Çelebi is a good example for that kind of works. It supplies invaluable information on XVII Century Turkish Dialects, though, that information does not reflect the dialects completely. In order to understand ancient dialects, we need to know about ancient periods and similarly, to know about ancient periods, we need to understand, examine and consider modern-day dialects. Especially, being in the peripheral dialects category, some features of West Rumeli dialects, Northeast and East Anatolia Dialects may play key role in reviving ancient Oghuz Dialect. In this study, with reference to archaic-peripheral features of living West Rumeli Dialects, it is aimed at identifying possible results that may be reached at about the structure of Ancient Oghuz Dialect. The aim is to specify the features of XVVII Century West Rumeli Turkish Dialect. With reference to this aim, in the article two archaic-peripheral features will be considered. They are 1. Past Tense Suffix of monovariant –miş (doy-miş ‘doymuş’) in West Rumeli, Northeast and East Anatolia Dialects 2. Turkish /G/ palatal consonant, such as in peripheral dialects between two vowels or after vowel, or plosive consonant used in Ancient Turkish.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bugün yaşayan ağızların, tarihin herhangi bir döneminde ne türlü özellikler taşıdığını belirlemek çok zordur. Eski metinler genellikle kendi dönemlerinin edebî dilleriyle yazıldığı için, ağızlar hakkında aydınlatıcı ve doyurucu veriler sunmazlar. Seyahatnameler gibi eserler, bazen anlatılan bölgelerin ağız özellikleri hakkında da bilgi verir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi o tür eserler için önemli bir örnektir. XVII. yüzyıldaki Türkçenin ağızları hakkında paha biçilmez bilgiler sunar. Ancak o tür bilgiler bile tarihteki ağızları bütünüyle yansıtmaz. Günümüz ağızlarını anlamak için tarihî dönemleri bilmemiz gerektiği kadar, tarihî dönemleri anlamamız için de bugünkü ağızları bilmemiz, incelememiz ve göz önünde bulundurmamız gerekmektedir. Özellikle de “periferik” diyalektler arasında bulunan Batı Rumeli ağızları, Kuzeydoğu Anadolu ağızları ve Doğu Anadolu ağızları, bazı özellikleriyle, tarihî Oğuzcanın canlandırılmasında anahtar rol oynayabilir. Bu makalede, yaşayan Batı Rumeli ağızlarının arkaik-periferik özelliklerinden hareketle Eski Oğuzcanın yapısı hakkında nasıl sonuçlara varılabileceği hususunda bazı tespitler yapılmaya gayret edilecektir. Amaç XVII. yüzyıldaki Batı Rumeli Türkçesi ağzının özelliklerini belirleyebilmektir. Bu amaca yönelik olarak makalede 2 arkaik-periferik özellik üzerinde durulacaktır. Bunlar: 1. Batı Rumeli, Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu ağızlarında sadece tek varyantlı olarak –miş (doy-miş ‘doymuş’) şeklinde kullanılan geçmiş zaman eki. 2. Yine bu periferik ağızlarda iki ünlü arasında veya ünlüden sonra hâlâ Eski Türkçedeki gibi patlayıcı olarak yaşayan /G/ damak ünsüzü.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-arkaik-periferik-kavrami-bu-kavramin-tarihi-bati-rumeli-turkcesi-agizlarinin-tespitindeki-onemi.pdf
  • 1
1
12
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AHMED, O. (2006). “Makedonya’nın Ohri-Prespa Yöresinde Konuşulan Türk Ağızlarında Eklerin Varyantları”, I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı, İzmir 20106, Bildiriler I, s. 31-42.
AKKUŞ, M. (1995). Kitab-ı Gunya, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
ARAT, R. R. (1953). “Türk Şivelerinin Tasnifi”, Türkiyat Mecmuası, X, 1953, s. 59-139
ARAT, R. R. (1979). Kutadgu Bilig I Metin, (İkinci baskı) Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1979.
ATALAY, B. (1946). Bergamalı Kadri, Müyessiret-ül-Ulūm, Tıpkıbasım, Çeviri Yazılı Metin ve Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
BAŞDAŞ, C. (1999). “Anadolu ve Kosova Türk Ağızlarında g > c, k> ç Değişmeleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1999, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
BURAN, A. (1997). Keban, Baskil ve Ağın Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
DEMİR, N. (2006). Trabzon ve Yöresi Ağızları I, Gazi Kitabevi, Ankara.
DİLAÇAR, A. (1954). “Lehçelerin Yayılma Tarzı ve Türk Dil ve Lehçelerinin Tasnif Meselesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1954, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 39-58.
DİLÇİN, C. (1991). Mes’ud Bin Ahmed, Süheyl ü Nevbahar, İnceleme-Metin-Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ECKMANN, J. (1960). “Dinler (Makedonya) Türk Ağzı”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960, Türk Dil Kurumu Yayınları ,Ankara, s. 189-204.
ECKMANN, J. (1995) (yayınlayanlar S.Tezcan-H.Zülfikar). Nehcü’l-Feradis I. Metin-II. Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
EMRE, A. C. (1949). Türk Lehçelerinin Mukayeseli Grameri (İlk Deneme), Birinci Kitap: Fonetik, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
ERTEN, M. (1994). Diyarbakır Ağzı, İnceleme, Metinler, Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
FRIEDMAN, V. A. (2002). “Makedonya ve Civar Bölgelerde Balkan Türkçesi”, Türkler Ansiklopedisi Cilt 20, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s. 455-463.
GEMALMAZ, E. (1978). Erzurum İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler), I-II-III Cilt, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
GÜLENSOY, T. (1984). “Rumeli Ağızlarının Ses Bilgisi Üzerine Bir Deneme”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1984, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s.88-147.
Arkaik-Periferik Kavramı ve Bu Kavramın Tarihî Batı Rumeli Türkçesi Ağızlarının Tespitindeki Önemi
11
GÜLSEVİN, G. (1990). “Göktürk Anıtları İle Yaşayan Üç Lehçemizin (Halaç, Çuvaş ve Saha/Yakut) Tarihi İlgi Düzeni”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1990, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 55-64.
GÜLSEVİN, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
GÜLSEVİN, G. (2009). “Balkan Türkçesi Çerçevesinde Türk ve Balkan Dillerinin Etkileşimi”, Turkish Studies, Volume 4/8, Fall 2009, s. 48-64.
GÜNAY, T. (1977). Rize İli Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
GÜNŞEN, A. (2009). “Dil Etkileşimi Açısından Makedonya ve Kosova Türk Ağızları”, Turkish Studies, Volume 4/8, Fall 2009, s. 225-254.
HAFIZ, N. (1985). “Kosova Türk Ağızlarında k >ç ve g > c Ünsüz Değişmeleri”, Beşinci Milletlerarası Türkoloji Kongresi, 23-28 Eylül 1985 İstanbul, Tebliğler I. Türk Dili, Cilt 1, s. 127-129.
HASAN, H. (1997). Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
HAZAI, G. (1960). “Rumeli Ağızlarının Tarihi Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
İGCİ, A. (2010). Vıçıtırın-Kosova Ağzı, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Lehçeleri, Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2010.
İGCİ, A. (2013). “Batı Rumeli Türkçesinde İki Ünlü Arasında /g/ ve /g/”, Turkish Studis, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, s. 1715-1728.
JABLE, E. (2010). Kosova Türk Ağızları, İnceleme-Metin-Sözlük, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2010, XIII+478 s.
KARAHAN, L. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu, Ankara.
KAYA, C. (1994). Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
NÉMETH, G. (1980-1981). “Bulgaristan Türk Ağızlarının Sınıflandırılması Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1980-1981, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 113-167.
NÉMETH, G. (2014) (Çeviren Abdurrahman Güzel). Folklorik ve Dinî Metinler Üzerinde Vidin Türkleri Ağız Araştırmaları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
OKATAN, H. İ. (2013). Sūdî’nin Şerh-i Bostan’ında Geçen Arkaik Kelimeler, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, Eylül 2013, Cilt: 5/Yaz, Sayı 19, s. 14-53.
OLCAY, S., ERCİLASUN, A. B., ASLAN, E. (1976). Arpaçay Köylerinden Derlemeler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ÖLMEZ, M. (2003). Çağataycada Eskicil Öğeler Üzerine, , Mustafa Canpolat Armağanı, Ankara 2003, s. 135-142.
ÖZÇELİK, S. (1997). Urfa Merkez Ağzı (İnceleme, Metinler, Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ÖZÇELİK, S., BOZ, E. (2001). Diyarbakır İli, Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağzı (Dil İncelemesi, Metinler, Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ÖZÇELİK, S., BOZ, E. (2009). Siverek Merkez Ağzı (Dil İncelemesi, Metinler, Sözlük), Gazi Kitabevi, Ankara.
PEKARSKİY, E. K. (1945). Yakut Dili Sözlüğü I (A-M), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
12
Gürer GÜLSEVİN
SARI, M. (1999). “Kosova’da Türk Birliğinin Yerleştiği Mamuşa Ağzı”, Türk Dili Sayı 571, Ağustos 1999, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 710-713.
TEKİN, T. (1968). A Grammar of Orkhon Turkic, Indiana University.
TEKİN, T. (2003). Orhun Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9, İstanbul.
TURAN, Z. (2006). Artvin İli Yusufeli İlçesi Uşhum Ağzı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Türk Dil Kurumu (2011), Türkçe Sözlük (11. baskı), Ankara.
ÜŞENMEZ, E. (2014), Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Öğeler, Akademik Kitaplar, İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com