Buradasınız

1568 TARİHLİ MUFASSAL TAHRİR DEFTERİNE GÖRE VİZE KAZASI

AN THE DISTRICT OF VIZE AS PER THE DETAILED TAX REGISTER DATED 1568

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2011

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Standing as an important door for the opening of capital city Istanbul into Europe during the Ottoman Period, the city of Vize has a historical background dating back to the ancient times. Inhabited and reconstructed rapidly after its conquest by the Ottoman Empire in 1369, the city was included in the area of interest of the Ottoman state dignitaries in a short time. The city hosted the sources of income of the foundations set up by the Ottoman sultans and state administrators as well as the dirliks possessed by them. The city became a shining star in the 16th century in particular. It was seen that one-third of the population of the city of Vize consisted of non-Muslims in the 16th century; Muslims and non-Muslims lived in different neighborhoods; and the tax population of the city decreased, though slightly, within the period under examination. It was found out that the urban population of the city of Vize was quite less than the rural population. In addition, agricultural sector was detected to be ahead of service sector and industry sector In Vize. It was observed that there were more non-Muslims than Muslims in the rural area of Vize in contrast to the case in the urban area. Moreover, the present study revealed that the production of cereals was important in the villages of Vize where the cereals sector was followed by stockbreeding, beekeeping, viniculture, horticulture, and market gardening. Linen, which was one of the industrial products heavily used in weaving, and hemp that had a vital importance for meeting the rope needs of the Ottoman fleet were also produced in the villages of Vize though such production was limited. This study dealt with the agricultural, economic, and social structures of the district of Vize within the possibility provided by the condensed accounting book dated 1530 and the detailed tax register dated 1568.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devrinde imparatorluğun başkenti İstanbul’un Avrupa’ya açılımında önemli bir kapı vazifesi gören Vize şehrinin tarihi geçmişi, antik çağlara kadar uzanmaktadır. 1369 tarihinde Osmanlı Devleti tarafından fethini müteakip hızlı bir şekilde iskân ve imar edilen şehir, çok kısa bir zaman zarfında Osmanlı üst düzey devlet ricalinin ilgi alanına girmiştir. Osmanlı sultanları ve devlet idarecilerinin kurmuş oldukları vakıfların gelir kaynaklarına ve sahip oldukları dirliklere ev sahipliği de yapan şehrin yıldızı özellikle XVI. yüzyılda parlamıştır. XVI. yüzyılda üçte biri gayrimüslimlerden oluşan Vize şehrinde Müslümanlar ile gayrimüslimlerin farklı mahallelerde oturduğu ve tetkik ettiğimiz dönem dâhilinde şehrin vergi nüfusunun az da olsa azaldığı görülmüştür. Vize kazasında şehirde yerleşik nüfusun, köylerde ikamet eden nüfusun oldukça gerisinde olduğu da belirlenmiştir. Ayrıca Vize şehir merkezinde tarım sektörünün hizmet ve sanayi sektörlerinin önünde olduğu tespit edilmiştir. Vize kırsalında ise şehir merkezinin aksine gayrimüslim nüfusun ağırlıkta olduğu müşahede edilmiştir. Bununla beraber Vize köylerinde hububat üretiminin ağırlık kazandığı, hayvancılık ve arıcılık sektörleri ile bağ, bahçe ve bostan üretimin hububat sektöründen sonra geldiği çalışmamızda ortaya konulmuştur. Endüstriyel ürünlerden olan ve özelikle dokumacılıkta çokça kullanılan keten ile Osmanlı donanmasının halat ihtiyacının karşılanmasında hayati önem sahip kendir bitkisinin de az da olsa Vize köylerinde üretildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada 1530 tarihli muhasebe-i icmal defter ile 1568 tarihli mufassal tahrir defterinin verdiği imkân ölçüsünde Vize kazasının zirai, iktisadi ve içtimai yapısı ele alınmıştır.
197
221

REFERENCES

References: 

1. Arşiv Belgeleri
BOA. Tapu Tahrir Defteri (Muhasebe-i İcmal Defteri), Defter No: 370, 1530 (M).
TK. KKA. Tapu Tahrir Defteri (Mufassal Defter), Defter No: 165, 1568 (M).
2. Araştırma ve İncelemeler
ACUN, Fatma. “16. Yüzyılda Diyarbakır Şehrindeki Ekonomik Faaliyetler”, I. Bütün Yönleriyle Diyarbakır Sempozyumu, 27-28 Ekim 2000, Ankara 2001, s. 201-218.
218 Volkan ERTÜRK
AÇIKEL, Ali. “XV-XVI. Yüzyıllarda Artukabad Kazasının Sosyal Yapısı”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 25, Erzurum 2004, s. 181-220.
AKGÜNDÜZ, Ahmet. Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, İstanbul 1990.
AKÖZ, Alaaddin, “XVI. Asrın İlk Yarısında Aladağ Kazası (1501-1540)”, Osmanlı Araştırmaları, XVI, İstanbul 1995, s. 67-84.
AKÖZ, Alaaddin. “XVI. Asırda Larende Kazazı Hakkında”, Osmanlı Araştırmaları, XIII, s. 99-136.
AKTEPE, Münir. “XV. ve XVI. Yüzyıllarda Rumeli’nin Türkler Tarafından İskânına Dair”, TM X, İstanbul 1953, s. 299-312.
ARMAĞAN, Mustafa. “Osmanlı Şehrine Kavramsal Bir Yaklaşım”, Osmanlı, V, Ankara 1999, s. 536-544.
BARKAN, Ömer Lütfi. XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları, Kanunlar I, İstanbul 1943.
BARKAN, Ömer Lütfi. “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, İstanbul 1951-1953, s. 1-26.
BARKAN, Ömer Lütfi. “Çiftlik”, İA, III, İstanbul 1993, s. 392-397.
BARKAN, Ömer Lütfi. “Öşür”, Türkiye’de Toprak Meselesi Toplu Eserler, I, İstanbul 1980, s. 799-804.
BAYKARA, Tuncer. “Osmanlı Devleti Şehirli Bir Devlet midir?”, Osmanlı, V, Ankara 1999, s. 528-535.
BRAUDEL, Fernand. Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, I, İstanbul 1989.
BRAUDEL, Fernand. Maddi Uygarlık, Ekonomi ve Kapitalizm, XV-XVIII. Yüzyıllar, Çev. M. Ali Kılıçbay, Ankara 1993.
CEYLAN, Mehmet Akif.“Vize’de (Kırklareli) Yerleşmenin Gelişimi”, Marmara Coğrafya Dergisi, 23, İstanbul 2011, s. 53-92.
COOK, M. A. Population Pressure in Rural Anatolia 1450-1600, Londra 1972.
ÇAĞATAY, Neşet. “Osmanlı İmparatorluğunda Reâyâdan Alınan Vergi ve Resimler” DTCFD, V, Ankara 1947, s. 483-511.
ÇINAR, Hüseyin-GÜMÜŞÇÜ, Osman. Osmanlıdan Cumhuriyete Çubuk Kazası, Ankara 2002.
DEMİR, Ömer-ACAR, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul 1993.
ELİBÜYÜK, Mesut. “Türkiye’nin Tarihi Coğrafyası Bakımından Önemli Bir Kaynak Mufasal Defterler”, Coğrafya Araştırmaları, I/2, Ankara 1990, s. 11-42.
EMECEN, Feridun. “Ağnam Resmi”, DİA, I, İstanbul 1988, s. 478-479.
1568 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Vize Kazası 219
EMECEN, Feridun. “Agıl Resmi”, DİA, I, İstanbul 1988, s. 467-468.
ERGENÇ, Özer. XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara 1995.
ERGENÇ, Özer. “Osmanlı Şehirlerindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine Düşünceler”, OA, IV, İstanbul 1984, s. 69-78.
ERGENÇ, Özer. “Osmanlı Şehrinde Esnaf Örgütlerinin Fiziki Yapıya Etkileri”, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920), Ankara 1980, s. 103-109.
ERTAŞ, Mehmet Yaşar. XV. XVI. Yüzyıllarda Karaağaç-ı Gölhisar (Acıpayam)Kazası, İstanbul 2007.
ERTÜRK, Volkan. XVI. Yüzyılda Akşehir Sancağı, İstanbul 2011.
FAROQHİ, Suraiya. “Taxation and Urban Activities in Sixteenth Century Anatolia”, İnternational Journal of Turkish Studies, I/1, (1979-80), s. 19-53.
FAROQHİ, Suraiya. Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, İstanbul 2000.
GOWAN, Bruce Mc. “Food Supply and Taxation on the Middle Danube (1568-1579)”, Archivum Ottomanicum, I, s. 139-196.
GÖKBİLGİN, Tayyib. Rumeli’de Yörükler ve Tatarlar ve Evlâd-ı Fatihan, İstanbul 1957.
GÖYÜNÇ, Nejat. “Hane Deyimi Hakkında”, Tarih Dergisi, XXXII, İstanbul 1979, s. 331-348.
GÜÇER, Lütfi. “Osmanlı İmparatorluğu Dâhilinde Hububat Ticaretinin Tâbi Olduğu Kayıtlar”, İFM. XIII/1-4, İstanbul 1952, s. 79-98.
GÜMÜŞÇÜ, Osman. XVI. Yüzyılda Larende Kazasında Yerleşme ve Nüfus, Ankara 2001.
GÜNEŞ, Ahmet. “16. Yüzyılda Osmanoğullarının Beşiği Eskişehir ile Karacaşehir’de Sosyal Kurumlara İlişkin Köy Gelirleri ve Bunların Paylaşımı”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 31, s. 117-145.
GÜRÇAY, Hikmet. “Urgan ve Urgancılık”, Türk Etnografya Dergisi, XI, Ankara 1969, s. 13-26.
HALAÇOĞLU, Yusuf. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Menzil Teşkilatı Hakkında Bazı Mülâhazalar”, Osmanlı Araştırmaları, II, İstanbul 1981, s. 123-132.
HALAÇOĞLU, Yusuf. XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara 1997.
HİNZ, Walter. İslam’da Ölçü Sistemleri, Çev. Acar Sevim, İstanbul 1990.
220 Volkan ERTÜRK
İNALCIK, Halil. “Polunya (Apollunia)- Tanrı-Yıkdığı Osmanlı Rumeli Fetihleri Kronolojisinde Düzeltmeler”, Prof. Dr. Mübahat S. Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul 2006, s. 27-57.
İNALCIK, Halil. Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, İstanbul 2003.
İNALCIK, Halil. “Çiftlik”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s. 313-314.
İNALCIK, Halil. “Köy, Köylü ve İmparatorluk”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul 1993, s. 1-14.
JENNİGS, R. C. “Urban Population in Anatolia in the Sixteenth Century: A Study of Kayseri, Karaman, Amasya, Trabzon and Erzurum”, İnternational ournal of Middle East Studies, VII/1, Cambridge 1976, s. 21-57.
KALLEK, Cengiz. “Müd”, DİA, XXXI, İstanbul 2006, s. 457-459.
KARACA, Behset. XV. ve XVI. Yüzyıllarda Manavgat Kazası, Isparta 2009.
KARAÇAM, Nazif. Bütün yönleriyle Kırklareli ve İlçeleri, İstanbul 1970.
KÖPRÜLÜ, Fuad. “Bac”, İA, II, İstanbul 1979, s. 187-189
KRAMERS, J. H. “Mahalle”, İA, VII, İstanbul 1993, s. 144.
KUBAN, Doğan. “Anadolu Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerinde Bazı Araştırmalar”, VD, VII, Ankara 1968, s. 53-73.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. XVI. Asırda Tavas Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, İstanbul 2002.
MİROĞLU, İsmet. Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası, Ankara 1990.
ORHONLU, Cengiz. Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskân Teşebbüsü, İstanbul 1963.
ÖZ, Mehmet. “XV-XVI. Yüzyıllar Anadolu’sunda Tarım ve Tarım Ürünleri”, Kebikeç, 23, Ankara 2007, s. 111-128.
ÖZDEĞER, Mehtap. “16. Yüzyılda Vize Sancağının Demografik ve Ekonomik Yapısı”, Türk Dünyası Araştırmaları, 132, İstanbul 2001, s. 1-37.
ÖZTÜRK, Kadir. Bütünüyle Vize Tarihi, Coğrafyası ve Turistik Önemi, İstanbul 1959.
SAHİLLİOĞLU, Halil . “Bâd-i Hevâ”, DİA, İstanbul 1991, s. 416-418.
SAYAR, Mustafa H. “Eski ve Ortaçağlarda Vize (Bizye) Tarihi ve Anıtları”, Vize II. Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiri Kitabı, İstanbul 2005, s. 41-44
SOLAK, İbrahim. XVI. Asırda Maraş Kazası (1526-1563), Ankara 2004.
SOLAK, İbrahim. XVI. Yüzyılda Zamantu Kazasının Sosyal ve İktisadi Yapısı, Konya 2007.
1568 Tarihli Mufassal Tahrir Defterine Göre Vize Kazası 221
SOLAK, İbrahim. “Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Anadolu’da Meyve Sebze Üretimi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 24, Konya 2008, s. 217-251.
TANOĞLU, Ali. Nüfus ve Yerleşme, Beşeri Coğrafya, I, İstanbul 1969.
TUNCER, Hadiye . Osmanlı İmparatorluğu Arazi Kanunları, Ankara 1963.
ÜNAL, Mehmet Ali. XVI. Yüzyılda Harput Sancağı, Ankara 1989.
ÜNAL, Mehmet Ali. XVI. Yüzyılda Çemişgezek Sancağı, Ankara 1999.
ÜNAL, Mehmet Ali. Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta 1997.
YENİÇERİ, Celal. “Bac”, DİA, IV, İstanbul 1991, s. 411-412.
YİNANÇ, M. Halil. “Aşiret”, İA, I, İstanbul 1993, s. 710.
YÖRÜK, Doğan. XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), Konya 2005.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com