A history of the development of conservation MEasURES in Turkey: from the mid 19th century until 2004
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Key Words:
Keywords (Original Language):
| Author Name |
|---|
Abstract (2. Language):
The Amsterdam Declaration (Congress on the European Architectural
Heritage, 1975) and the Granada Convention (Council of Europe, 1985)
placed legal and administrative frameworks among the four pillars of
integrated conservation, i.e. legal, administrative, financial and technical
support. Legal and administrative frameworks are also instrumental in
the institutionalisation of urban and architectural conservation for they
structure “the invention of new practices” (Healey et al., 2002a, 213).
A number of publications have detailed the evolution of these frameworks,
and thus the institutionalisation of urban and architectural conservation
field, in a number of European countries, e.g. UK (Pickard, 1994; Jokilehto,
1998; Pickard, 2001a; Pickard, 2001b; Strange and Whitney, 2003). Pickard
(2002) comparatively analysed the emergent policies and emergent
practices in some European states. No such reference is currently available
for Turkey (1).
The main aim of this article is to close this gap by setting the pre-2004
political context of urban and architectural conservation in Turkey,
critically analysing the evolution of the legal and administrative
frameworks which relate to these areas and evaluating this context in
terms of its level of institutionalisation and of its proximity to integrated
conservation as outlined in the Amsterdam Declaration (1975).
In addition, this evaluation provides the background to the Government’s
attempts to ‘Europeanise’ its conservation policy in the advent of
EU accession. Hence, it becomes the basis of our thorough empirical
evaluation of these attempts (Kurul and Şahin Güçhan 2009), prior to the
ensuing comparison of Turkey’s experiences of conservation with other
European states. Moreover, it provides, for the first time, a contextual and
overarching evaluation of politics of conservation in Turkey throughout its institutionalisation process, and thus a reference for foreign scholars and
investors.
Providing this reference now is critical as the ‘Europeanisation’ process
resulted in substantial increases in the resources that are allocated to
conservation. These increases have in turn increased the foreign investors’
interest in Turkey as a new market for entrepreneurial conservation
activities. Within this context, it is important that foreign investors
are familiar with the Turkish system. We believe this is an important
contribution to knowledge at a time when Turkey has started her accession
talks with the European Union (EU) and when she has attracted increased
attention of scholars and investors with its bourgeoning economy and its
rich cultural and architectural heritage.
Given the above context, our main research questions are:
• T o what extent had the field of urban and architectural conservation
in Turkey institutionalised until 2004?
• T o what extent had the principles of integrated conservation, as
outlined in the Amsterdam Declaration, been implemented?
Conceptual Framework
Our conceptual framework is drawn from the ‘new institutionalist’ genre
and international decrees which establish the principles of integrated
conservation because both fields relate to our research questions. The
‘new institutionalist’ genre acknowledges the “recursive relationship”
(Clark, 1998) between structure and agency as the facilitator of the
institutionalisation process. ‘New practices’ are invented through this
interplay in the urban policy discourse (Healey et al., 2002b) . Hence, our
conceptual framework is based on this interplay (2), and has three main
components:
1. structure,
2. meaning systems, behaviour patterns, rules, norms and regulations,
and
3. agency, constituting of actors, their networks and abilities.
This institutionalisation process is heavily influenced by the international
decrees that Turkey undersigned for they are the bases of the meaning
systems, rules and regulations. Among them, the Amsterdam Declaration
(Congress on the European Architectural Heritage, 1975) is singled out
for the purposes of our paper as it sets out the principles of integrated
conservation. It states that “the conservation of the architectural heritage
should become an integral part of urban and regional planning, instead
of being treated as a secondary consideration”. It calls for the following
factors to put this principle into operation:
• responsibility of local authorities and citizen participation;
• taking social factors into consideration;
• adaptation of legislative and administrative measures;
• provision of appropriate financial resources; and
• promotion of methods and technical skills for restoration and
rehabilitation. In the first section, we describe the structure which refers to the context,
in other words, the material conditions which define the range of actions
available to actors (McAnnula, 2002) or the framework for action (Gualini,
2002). We argue that meaning systems, behaviour patterns, rules, norms
and regulations emanate from this structure, and therefore cannot be
considered in isolation. As a result, our analysis of the structure also
covers the meaning systems that it yields, with particular reference to
the principles of integrated conservation. This analysis provides the
background to discussing in the second section the agencies in terms of
their ability to interact with the structure and thus to enact the rules, norms
and regulations; and thus put the principles of integrated conservation into
practice.
urban AND architectural conservation:
structure AND emergent meaning systems
The evolution of the structure of architectural conservation in Turkey, and
the emergent meaning systems, can be understood in six distinctive phases
according to their scope and focus:
• origins: mid-nineteenth century to the beginnings of the Republic
(1920);
• the building of a secular nation: 1920-1951;
• raising the profile: 1951-1973;
• from artefacts to sites: 1973-1983;
• towards localisation: 1983-2003; and
• an era of change: 2003 to the present.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Bu makale, Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde kapsamlı yasal ve yapısal
dönüşümlere sahne olan Türkiye’de, özellikle 2004 yılındaki değişimlerin
eşiğinde, Osmanlı’nın son döneminde gündeme gelen ve 2004 yılına
kadarki süreçte evirilerek gelişen mimari ve kentsel koruma alanının
yasal ve idari kurumlaşma çerçevesinin gelişimini tanımlamak ve mevcut
duruma ilişkin bir ön değerlendirme yapmayı amaçlar.
Kurumsallaşmanın, mevcut örgütlenme yapısı ile onu kullanarak,
uygulayan tarafların karşılıklı etkileşimi sonucunda gerçekleştiği
düşüncesiyle, makalenin kavramsal çerçevesi “yeni kurumsalcılık”
kuramı ile “bütünleşik korumaya” ilişkin uluslararası ilkeler gözetilerek
belirlenmiştir. Bu bağlamda makale, Türkiye’de koruma alanına ilişkin
olarak kurumsal yapı, anlam sistemleri, davranış kalıpları, kurallar,
standartlar ve yasalar, uygulamayı gerçekleştiren taraflarla, bunlar
arasındaki karşılıklı ilişkileri irdeleyecek şekilde kurgulanmıştır. Bu
yaklaşımla okuyucu, Türkiye’de, bütünleşik korumanın sağlanıp
sağlanamadığı, koruma alanının eriştiği örgütlenme düzeyi ve Avrupa
Birliği uyum sürecindeki değişimlerle yasa koyucunun, yerli ve yabancı
yatırımcılara taahhütleri konularında bilgilendirilmektedir. Böylece
2004 sonrasında özellikle büyük kentlerdeki sit alanlarında gündeme
gelen düzenlemelerin arka planı tanımlanmış ve ülkemizdeki koruma
politikalarına ilişkin bazı ön değerlendirmeler yapılmıştır.
Bu çerçevede makalenin ilk bölümü Türkiye’de yasalar, normlar ve
bunların dayandığı anlamlar sisteminden oluşan örgütlenme yapısının
ortaya çıkışını aktarır. Bu yapı, tarihi gelişim sürecine koşut kronolojik
bir düzen içinde, altı dönem olarak tanımlanmıştır. Bunlar, Başlangıç: 19. Yüzyıl ortalarından Cumhuriyet’e (1920); Seküler bir ülkenin inşası:
1920-1951; Profilin yükseltilmesi: 1951-1973; Tek eserden alan korumasına:
1973-1983; Yerelleşmeye doğru: 1983-2003 ve Değişim dönemi: 2003’den
sonra, başlıkları altında aktarılarak, koruma alanının gelişimine ilişkin
yorumlar sunulmuştur. Böylece Osmanlı’da Tanzimat’la başlayan
reformlar sürecinde eski eser tanımından, Cumhuriyetle oluşan yeni
düzen içindeki koruma tanım ve örgütlenmeleri tanımlanmış, anlamlar
sistemindeki değişimlerin 1973’den sonraki değişimi aktarılmıştır. 1983’den
sonra ise mevzuatla gelen sınırlı değişikliklere rağmen, kurumsal yapıdaki
değimlerin korum alanının nasıl etkilediği irdeleniştir. 2003’den sonra AB
sürecinde pek çok yapısal değişim geçiren Türkiye’de, gündeme gelen
pek çok mevzuat değişikliği pratiğe başarılı şekilde aktarılamasa koruma
alanını da etkilemiştir. Bu tür mevzuat değişiklikleri makalede üç alt
grupta irdelenmiştir:
• Kamunun yeniden yapılandırılmasını öngören yasal değişiklikler,
• Koruma alanının dolaylı olarak etkileyen yasal değişiklikler,
• Koruma alanının doğrudan etkileyen yasal değişiklikler.
Henüz pratiğe yeterince yansımamış olmakla birlikte 2004 yılından itibaren
yoğun şekilde artan mevzuat değişikliklerinin olumlu nitelikleri yanı sıra
pek çok tehdit de içermektedir.
Makalenin ikinci bölümünde, koruma alanındaki aktörlerin rollerini sürekli
olarak yeniden biçimlendirerek, karşılıklı etkileşimle kurumsallaşmasını
sağlayan farklı taraflar ve kurumlar kısaca tanımlanmıştır. Bunlar içinde,
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel
Müdürlüğü ve TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı, İl Özel İdareleri
ve Belediyeler gibi resmi kurumların yanı sıra, kültür varlıkları ile ilgili
çalışan sivil toplum örgütleri yer almaktadır. Bu kurumların mevcut
kurumsallaşma düzeyine ilişkin bilgi ve değerlendirmelerin yanı sıra,
koruma alanındaki rolleri tanımlanmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın sonuç bölümünde, Türkiye’de koruma alanının
örgütlenmesinin özellikle mevzuat ve kaynak üretimi anlamında batı
Avrupa’daki koruma değerleri ile örtüşerek, göreli olarak gelişkin yapıya
kavuştuğu değerlendirmesi yapılmıştır. Ancak bu güçlü ve gelişmiş
koruma mevzuatı ve oluşturulan kaynaklar; siyasi irade eksikliği ya da
koruma alanındaki tarafların uzmanlıklarına ilişkin eksiklikler nedeni ile
başarılı koruma uygulamalarının gerçekleştirilmesini, dolayısyla erişilen
yasal ve idari çerçeveye rağmen, bu eksikliklere bağlı sorunlar, Türkiye’de
mimari ve kültürel mirasın korunmasını sağlama konusunda başarılı,
‘bütünleşik uygulamaların’ gerçekleştirilmesini engellemektedir.
FULL TEXT (PDF):
- 2
19-44