Buradasınız

ERKEN 20. YÜZYIL ÇORUM EVLERİNDE BANYO TEKNOLOJİSİ

BATH TECHNOLOGY IN THE EARLY 20TH CENTURY ÇORUM HOUSES

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
10.4305
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
It is known that in the Ottoman times, especially starting from the second half of the 14th century and in the 15th century, a large of number of public baths was constructed in city centres especially around the bazaars, known as çarşı hamamı; settlements acting as naval bases on the other hand, were organized to have public (collective) baths to be used by the members of the navy before and after operations and field work. On the private sphere, small-scale private baths were constructed inside mansion houses and seaside residences in the metropolitan areas while, in the country, baths were observed built apart from the main building in the proprietor’s residences. Inside the smaller houses, however, the act of bathing was performed usually inside the built-in closets, designed especially for this purpose, called as “gusülhane” (bathing cubicle). Some 20th century examples of these “gusülhane” settings encountered inside some Çorum residences and houses, which display a simple but significantly functional architectural arrangement, indicate the existence of an extraordinary water heating system relating with the heating system of the room and the house. In the literature regarding the traditional housing in different regions of Anatolia, such a mechanism that heats the bath water in the “gusülhane”s was not encountered in any earlier study. It is understood that in many examples, the water was heated someplace else and then carried into the “gusülhane”. The water heating and utilizing system encountered in the examples of the early 20th century Çorum houses is based on a small scaled reduplication of the mechanism similar to the grate room inside the bazaar baths. The water heating system in these examples consists of a mechanism that enables the heating of a little copper caldron, which is located inside the wall, from the bottom of the caldron. The entrance of the chamber, placed under the copper caldron and heats the water by lighting fire inside it, can be located inside the ”gusülhane” in some examples while it can be positioned inside the hearthstone (fireplace) of the adjacent room.
Abstract (Original Language): 
Osmanlı döneminde, özellikle 14. yüzyılın ikinci yarısı ile 15. yüzyılda hayır eserlerine vakfedilmek üzere çok sayıda çarşı hamamı inşa edildiği bilinir. Bunun yanında büyük şehirlerde konak ve yalılarda, taşrada ise âyan konaklarında asıl binadan ayrı olarak küçük çapta özel hamamlar da inşa edilmiştir. Daha küçük evlerde ise yıkanma eylemi “gusülhane” denen, odalarda özel olarak tasarlanmış kapaklı gömme dolap içlerinde gerçekleştirilmiştir. Basit, ancak oldukça işlevsel bir mimari düzenleme gösteren bu gusülhanelerin 20. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiş bazı Çorum konak ve evlerindeki örnekleri ise sıra dışı bir su ısıtma sisteminin varlığını ortaya koymaktadır. Literatürde, Anadolu’nun farklı bölgelerindeki geleneksel konutları konu edinen hiçbir çalışmada, banyo yapmak için kullanılacak suyun gusülhanelerde ısıtıldığı bir düzeneğe rastlanmamıştır. Pek çok örnekte suyun başka bir yerde ısıtılarak buraya taşındığı anlaşılmaktadır. Erken 20. yüzyılın Çorum evi örneklerinde görülen suyu ısıtma ve kullanım sistemi ise, çarşı hamamlarında külhana benzer bir düzeneğin küçük ölçekte tekrarlandığı bir sisteme dayanmaktadır. Bu örneklerde su ısıtma sistemi, duvar içerisine yerleştirilmiş küçük bakır bir kazanın alttan ısıtılmasına olanak sağlayan bir düzenekten ibarettir. Bakır kazanın altında yer alan ve içerisinde ateş yakılarak kazandaki suyu ısıtan haznenin girişi bazı örneklerde gusülhane içinde, bazılarında ise bitişiğindeki odanın ocaklığında yer alabilmektedir.
FULL TEXT (PDF): 
61-82

REFERENCES

References: 

ARSEVEN, C. E. (1971) Türk Sanatı Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
ARU, K.A. (1949) Türk Hamamları Etüdü, İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
ASATEKİN, G. (2001) “Türk Evi” Sözcüğünün Düşündürdükleri, Sanat
Tarihinde Terminoloji Sorunları Semineri I (Mimari ve Mimari Süsleme),
23-24 Kasım 2001, Ankara; 187-98.
ASATEKİN, G. (1995) Understanding Traditional Residential Architecture
in Anatolia, METU Journal of the Faculty of Architecture (10: 4) 389-414.
BÜYÜKDİGAN, İ. (2003) A Critical Look at the New Functions of Ottoman
Baths, Building and Environment (38: 4) 617-33.
CENGİZKAN, A. (2002) Yabancılaşma Nesnesi Olarak Banyo: Modernizm,
Tüketim Toplumu ve Banyo Kültürü, Modernin Saati, Mimarlar
derneği 1927 ve Boyut Yayıncılık, Ankara; 143-55.
EYİCE, S. (1997) “Hamam” maddesi içerisinde “I. Tarih ve Mimari”, İslam
Ansiklopedisi, c: 15; 402-430.
FAROQHI, S. (1992) Şehir Evinin Fiziki Şekli, Sosyo-Kültürel Değişme
Sürecinde Türk Ailesi, TC Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu,
Ankara, c: 3; 1151-78.
GÜNAY, R. (1989) Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu, Kültür Bakanlığı
Yayınları, Ankara.
KARPUZ, H. (1984) Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Kültür
ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
ÖDEKAN, A. (1997) “Hamam” maddesi, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, c: 2;
750.
ÖNGE, Y. (1995) Anadolu’da XII.-XIII. Yüzyıl Türk Hamamları, Vakıflar
Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
SAKAOĞLU, N. (1978) Divriği’de Ev Mimarisi, Kültür Bakanlığı Yayınları,
İstanbul.
SIBLEY, M. (2008) Editorial: Special Issue on Traditional Public Baths -
Hammāms- in the Mediterranean, Archnet-IJAR, International Journal
of Architectural Research (2: 3) 10-6.
TULUK, Ö. İ. (2006) Geleneksel Çorum Ev Kültürü Üzerine Beş Yapı
Üzerinden Genel Bir Değerlendirme, Osmanlı Döneminde Çorum,
Çorum; 209-25.
ÜRER, H. (2002) İzmir Hamamları, Kültür Bakanlığı, Ankara.
YAŞAROĞLU, M. K. (1997) “Hamam” maddesi içerisinde “III. Fıkıh”, İslam
Ansiklopedisi, c: 15, 433-4.
YEGÜL, F. (2006) Antik Çağ’da Hamamlar ve Yıkanma, çev. E. Erten, Homer
Kitabevi, İstanbul.
YILMAZKAYA, O. (2002) Aydınlık Kubbenin Altındaki Sıcaklık Türk Hamamı,
Çitlembik, İstanbul.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com