THE FIRST URBAN ARRANGEMENT OF KAYSERİ IN THE REPUBLICAN PERIOD: ÇAYLAK PLAN 1933
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Keywords (Original Language):
Author Name | University of Author | Faculty of Author |
---|---|---|
Abstract (2. Language):
In the Early Republican Period, as it can be seen in the Kayseri example,
central and local governments developed an urban plan and its
implementation for Anatolian cities with traditional structure, as part of a
transformation project that usually introduced a rigid geometric pattern.
Although some development practice had been achieved by municipalities
and lieutenant-governorship (Mutasarrıflık) even before the Republican
Period, they are known to be very limited. These limited development
implementations were made without planning and by decision of the
administrators and governing bodies. In this period, some big state
investments such as Ankara-Kayseri railway, Kayseri-Ulukışla railway,
the inauguration of a plane factory and the renown Sümerbank textile
factory were established in Kayseri. However, in those years, Kayseri’s
urban pattern was criticized for having a city image which was completely
challenging to this economic development, awaiting to be salvaged from its
ruined view. The central Government fulfilled the expectation for a plan,
assigning the task to Nazmi Toker as governor in 1932. Within nine months
of his duty, the municipality was placed under the responsibility of the
governor just like İstanbul and Ankara. Nazmi Toker, who became the only
authority in the city, initiated the first development plan and practice in
Kayseri during the four years of his governorship.
The sources usually assert that the earliest plan of Kayseri was made in
1945. When approved plan of 1945 is taken into account with its structural
configuration and effects on urban order that was prepared by Gustav
Oelsner and Kemal Ahmet Aru, this assessment seems reasonably correct.
However, when the earliest documents are inspected and analyzed, they
bring out different outcomes. According to this investigation, the first
Received: 02.01.2012, Final Text: 30.03.2012
Keywords: modernization; urban planning;
urban history; Kayseri.
KAYSERİ 1933 ÇAYLAK PLANI METU JFA 2012/2 87
development movement was started in 1933. Nazmi Toker, who was both
the governor and the mayor initiated this development movement between
1932-1936. In this regard, Toker ordered preparation of Kayseri city plan in
1933, which was designed by Burhanettin Çaylak and stayed in effect until
1945. This plan consisted of a 1/8000 scaled concept-project (master plan)
that was completed in 1933; a 1/2000 scaled final project (or the application
plan) and their corresponding reports. Information about this plan can be
gathered from published books “Erciyes Kayseri’si ve Tarihine Bir Bakış/
Kayseri of Erciyes and Its History” that written by Kemalettin Karamete
in 1934 and through several columns in the Kayseri newspaper, which
mention about the Çaylak Plan. Nevertheless, in the following years this
plan was overviewed and did not appear in sources that mentioned about
Kayseri urban planning history. From archival studies Çaylak Plan and
its paraphrase reports are found; and in addition, Çaylak Plan’s official
correspondences are obtained, which are publicized here for the first time.
In this study, primarily the urban condition of Kayseri before 1933 is
analyzed, following the quality of urban decisions in the Çaylak Plan,
which gave shape mainly to the urban formation. Thus, not only a certain
period of the city of Kayseri (1933-45), but also its dynamics of formation
are explained. Consequently, the paper aims to contribute to both the city
planning history of Kayseri and the Turkish urban planning history all
through the 1930s.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Son yıllarda Anadolu kentlerine ilişkin çalışmaların sayısı giderek
artmaktadır. Bu çalışmalar, Anadolu kent tarihine yeni bilgi ve belgeler
kazandırmaktadır. Geçmişten devralınan veriler, kentin gelecekte
izleyeceği biçimleniş sürecinin de etkenleri arasındadır. Bu nedenle
kentlerin eski imar planları, kentin geçmişten günümüze biçimleniş
sürecinin aydınlatılmasında önemli bir yer tutar.
Cumhuriyet Dönemi’nde modernleşme adına, merkezi ve yerel
yönetimlerin imar planları ve imar uygulamalarıyla, geleneksel dokusunu
katı geometrik dokuya dönüştürdükleri kentlerden birisi de Kayseri’dir.
Cumhuriyet Dönemi öncesinde Kayseri’de mutasarrıflık ve belediye eliyle
birtakım sınırlı imar uygulamaları gerçekleştirildiği bilinmektedir. Kent
için bir plan hazırlanmaksızın yapılan bu dar kapsamlı uygulamalar,
doğrudan yöneticilerin istenciyle yaşama geçirilmiştir.
Pek çok yayında Kayseri’nin kent planlama tarihinin başlangıcı 1945
yılı olarak gösterilir. Alman Mimar-Şehir Plancısı Ord. Prof. Dr. Gustav
Oelsner ve Doçent Kemal Ahmet Aru’nun birlikte yapmış oldukları
1945 onaylı kent planının yapısal kurgusu ve kent biçimlenişine etkisi
düşünüldüğünde, bu değerlendirmenin doğru olduğu sanılır. Oysa önceki
belgeler incelendiğinde, daha farklı sonuçlara ulaşılmaktadır.
Kayseri’de planlı ilk imar hareketi 1933 yılında başlatılmıştır. 1932-1936
yılları arasında valilik ve belediye başkanlığı görevlerinde bulunan Nazmi
Toker, bu imar hareketini gerçekleştirmiştir. Toker bu amaçla 1933 yılında
Kayseri kent planını hazırlatmıştır. 1945 yılına kadar uygulamada kalan
bu plan, İmar Mühendisi Burhanettin Çaylak tarafından tasarlanmıştır. Bu
plan, yapımı 1933 yılında tamamlanan 1/8000 ölçekli avan proje ile yapımı
1935 yılında tamamlanan 1/2000 ölçekli kesin projeden ve bu projelerin
raporlarından oluşmaktadır.
Kemalettin Karamete’nin 1934 yılında yayımladığı “Erciyes Kayseri’si
ve Tarihine Bir Bakış” adlı kitabında ve yine o döneme ilişkin Kayseri
Gazetesi’nde yer alan bazı köşe yazılarında Çaylak Planı’nın adı
geçmektedir. Ancak sonraki yıllarda Kayseri şehircilik tarihi üzerine
hazırlanan çalışmalarda, bu planın göz ardı edildiği anlaşılmaktadır.
Yapılan arşiv araştırmaları sırasında Çaylak Planı ve plan açıklama
raporları bulunmuştur. Bu belgelerin yanı sıra Çaylak Planı’yla ilgili olarak
Ankara-Kayseri arasında gerçekleşen resmi yazışmalara da ulaşılmıştır.
Dönemin gazete yazılarına göre imar kararlarının uygulanması başlangıçta
olumlu karşılanırken ilerleyen süreçte, bu olumlu bakış açısı değişmiş ve
plan eleştiriye uğramıştır.
Bu makalede öncelikle Kayseri kentinin 1933 yılı öncesi durumu ele
alınmış, sonrasında kentin biçimlenişine büyük ölçüde yön veren Çaylak
Planı kararlarının niteliği ve uygulanabilme boyutu irdelenmiştir. Böylece,
kentin biçimlenişinde yalnızca karanlıkta kalan noktalar değil, aynı
zamanda bunun nedenleri de açıklığa kavuşturulmuştur.
FULL TEXT (PDF):
- 2
63-87