Buradasınız

TARİHİ KURT KÖPRÜSÜ (MİHRAPLI KÖPRÜ, VEZİRKÖPRÜ) RESTORASYONU PROJE VE UYGULAMA ÇALIŞMALARI

RESTORATION OF HISTORICAL KURT BRIDGE (MİHRAPLI BRIDGE, VEZİRKÖPRÜ) DESIGN AND APPLICATION STUDIES

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
10.4305/METU.JFA.2013.2.6
Abstract (2. Language): 
Apart from the construction of the new roads and bridges, it is one of the principal duties of the General Directorate of Highways to repair and maintain the historical bridges in accordance with the projects to be produced or caused to be produced by the General Directorate of Highways. Pursuant to the inventory records of historical bridges (kept until December 2012) , it has been observed that there exist a total of 1646 each bridges in our country which is located on First Degree Seismic Zone, dating back to Hittite (1), Urartian (1), Roman (128), East Roman (22), Seljuk (150), Ottoman (1280) and Early Republican (64) Periods with 307 bridges abroad the majority of which is located in Bosnia and Herzegovina. The said 1646 bridges are grouped in view of the material used in construction in the following manner: Stone (1568) (with 21 each Stone-Brick Mix), Wooden (24), Iron (29), Reinforced Concrete (25). Anatolia which has witnessed the development of various civilizations for centuries was covered with road network to meet the social, communicational, militaristic and commercial requirements of the societies. Within this process, as part of the transportation system the bridges have turned out to be the supplementary elements of the cultural history as beneficial structures serving for commercial, economic, militaristic, social and cultural purposes.The restoration projects, application studies and technical researches carried out on Historical Kurt Bridge which is considered to be one of the significant bridge architecture examples and located on İstavloz (Istavroz) Stream in Vezirköprü District in Samsun Province in 2007 through 2009 will be discussed. It is considered that this particular study which puts an emphasis on the fact that all scientific and technologic approaches which may help restoration and survival of the historical bridges which are of great importance in view of both culture and technology history, are applicable and that the experiences obtained are shared will be beneficial for the restoration works which should be executed through the contributions to be made by the different occupational groups and disciplines.
Abstract (Original Language): 
Yeni yolların ve köprülerin yapımını gerçekleştirmesinin yanı sıra, kültür tarihimiz açısından büyük önem taşıyan tarihi köprüleri de hazırlayacağı ve hazırlatacağı projelere göre onarmak ve bakımlarını sağlamak, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün asli görevleri arasında yer almaktadır. Büyük bölümü 1. Derece Deprem Kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde, Tarihi Köprüler Envanterinde Aralık 2012 itibariyle dönemlerine göre; yurt içinde Hitit (1), Urartu (1), Roma (128), Doğu Roma (22), Selçuklu (150), Osmanlı (1280) ve Erken Cumhuriyet (64) olmak üzere toplam 1646 adet tarihi köprü bulunmaktadır. Yurt dışında ise Osmanlı Dönemine ait -çoğunluğu Bosna-Hersek’te olmak üzere- 307 adet köprü bulunduğu tespit edilmiştir. 1646 adet köprü malzeme kullanımına göre; Taş (1568; 21 adedi taş ve tuğla almaşık), Ahşap (24), Demir (29), Betonarme (25) olarak gruplandırılmaktadır. Yüzyıllar boyunca birçok medeniyetin gelişimine tanıklık eden Anadolu toprakları; toplumların haberleşme, askeri, ticaret gibi ulaşıma dayalı gereksinimlerinin sağlanması amacıyla bir uçtan bir uca yol ağları ile örülmüştür. Bu süreç içinde, ulaşım sisteminin parçası olan köprüler de; ticari, iktisadi, askeri, sosyal ve kültürel konulara hizmet eden yararlı yapılar olarak, zamanla kültür tarihinin tamamlayıcı bir unsuru haline gelmişlerdir.Bu çalışma kapsamında; Anadolu’daki köprü mimarlığının önemli örneklerinden biri olan Samsun ili, Vezirköprü ilçesinde, İstavloz (Istavroz) Çayı üzerinde bulunan Tarihi Kurt Köprüsü’nde Mihraplı Köprü, Vezirköprü 2007-2009 yılları arasında gerçekleştirilen restorasyon proje ve uygulama çalışmaları ile teknik araştırmalar anlatılacaktır. Hem teknoloji tarihi, hem de kültür tarihi açısından büyük önem taşıyan tarihi köprülerin korunarak yaşatılmasına yardımcı olabilecek bütün bilim ve tekniklerden yararlanılması ve edinilen deneyimlerin paylaşılması gereğinden hareketle hazırlanan bu çalışmanın; farklı meslek gruplarının görev alanlarına giren ve çeşitli disiplinlerin katkıları ile gerçekleştirilmesi gereken restorasyon çalışmalarına faydalı olacağı düşünülmektedir.
81
104

REFERENCES

References: 

AHUNBAY,M. (2005) Bizans Yapım Teknikleri, Geçmişten Geleceğe
Anadolu’da Malzeme ve Mimarlık, Kongre Bildirileri (4-5 Temmuz
2005), XXII. Dünya Mim. Kongresi UIA 2005 İstanbul, İstanbul; 68-
78.
AKALIN, Ş.(2000), Türk Dili: Dünya Dili. [http://www. turkoloji.cu.edu.
tr] Erişim Tarihi (23.07.2013).
AKMAN,S., GÜNER,A., AKSOY,İ.H. (1986) Horasan Harcı ve Betonun
Tarihi ve Teknik Özellikleri, II. Uluslararası Türk-İslam Bilim ve
Teknoloji Tarihi Kongresi, Bildiriler Kitabı (28 Nisan-2 Mayıs 1986),
İnşaat Fakültesi, İTÜ, İstanbul; 101-112.
ARUN, G. (2005) Yığma Kagir Yapı Davranışı, Yığma Yapıların Deprem
Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı, Bildiriler Kitabı (17 Şubat 2005),
ODTÜ, Ankara
BAKIRER, Ö. (1981) Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde
Tuğla Kullanımı, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
BAKIRER, Ö. (2007) Tuğla, Ahşap ve Cam, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı,
der. D. Kuban, Yapı Kredi Yayınları-1567, İstanbul; 301-318.
ÇULPAN C. (1975) Türk Taş Köprüleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara.
DİRİK, K. (1994) Kuzey Anadolu Transform Fay Zonunun Beşpınar Havza
Kesimindeki Neoteknik Özellikleri, MTA Dergisi (116) 37-50.
DOĞAN ŞAMAN, N., YAZAR, T. (2007) Ortaçağ Anadolu Türk
Mimarisinde Devşirme Malzeme Kullanımı, Edebiyat Fakültesi Dergisi
(24:1) 209.
DOĞAN, A., SERT, H. (2011) Earthquakes and Arched Stone Bridges
–The Strenght is Proven Through Long Lasting History, Seismic
Protection of Cultural Heritage (Kültürel Mirasın Depremden Korunması,
Sempozyum Bildirileri (31 Ekim - 1 Kasım 2011) WCCE-ECCE-İMO
2. Ortak Konferansı, Antalya; 397-417.
DOĞAN, A., SERT, H., YILMAZ, S., PARTAL, E.M., DEMİRCİ, H., AVŞİN,
A., NAS, M., TURAN, G.S. (2012) Tarihi Köprülerin Özgün Yapım
Sistemlerinin Tespiti ile Malzeme Analizlerine İlişkin Yürütülen
Teknik Araştırmalar ve Sonuçları, 6. Mimarlık Malzemeleri Kongresi ,
Bildiriler Kitabı (7-9 Kasım 2012), TMMOB Mimarlar Odası İstanbul
Büyükkent Şubesi, İstanbul; 121-137.
TARİHİ KURT KÖPRÜSÜ RESTORASYONU METU JFA 2013/2 101
DPT (2001) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Alçı-Kireç-Kum-Çakıl- Mıcır-
Boya Toprakları-Tuğla Kiremit Çalışma Grubu Raporu, Devlet Planlama
Teşkilatı Yayın No: 2615-ÖİK: 626, Ankara.
DUMAN, M. (2006) Köprülü Mehmed Paşa Hayatı, Şahsiyeti ve Faaliyetleri,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
DUYMAZ, Y. (2007) Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut Kitabına
Kahramanların Beden Tasvirlerinin Sembolik Anlamları Üzerine
Değerlendirmeler, Milli Folklor Dergisi (76) 50-58.
ENER, E., SERT, H. (2010) Technical Researches for the Restoration of
the Stone Bridges and the Assesment of the Outcomes, ACE 9th Int.
Congress On Advances in Civil Engineering, Bildiri Kitabı (27-30 Eylül
2010), KTÜ, Trabzon; 1-9.
HALAÇOĞLU Y. (2002) Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme, PTT Genel
Müdürlüğü, Ankara.
HGK (1993) 1/25.000 Ölçekli Harita, Harita Genel Müdürlüğü Matbaası,
Ankara.
İLTER F. (1978a) Osmanlılara Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Karayolları
Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
İLTER, F. (1978b) Anadolu’nun Erken Devir Türk Köprüleri İle İran
Köprü Mimarlığı İlişkileri, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Araştırma Dergisi Özel Sayı (9) 275-300.
İLTER İ. (1995) Türkiye Karayollarının Tarihsel Gelişimi, İnşaat Mühendisleri
Odası İstanbul Şubesi, İstanbul.
İLTER, İ. (1969) Tarihi Türk Hanları, Karayolları Genel Müdürlüğü Matbaası,
Ankara.
KESKİN, A. (2005) Amisos Şehri’nin Tarihi, Amisos ve Çevresi, Grin Publish-
Find Knowledge, Berlin.
KETİN, İ. (1969) Kuzey Anadolu Fay Hattı Hakkında, MTA Dergisi (72)
1-27.
KILINÇARSLAN,Ş., BAŞYİĞİT,C., AKTAŞ, H., ÇANKIRAN,O.,
ÜRGÜP, N.M.,UZUN, İ. (2007) Yalvaç Pisidia Antiocheia Kentinde
Kullanılan Tuğla ve Bağlayıcı Malzemelerin Kimyasal, Fizikiksel
ve Mekanik Özelliklerinin Araştırılması, Yapı Teknolojileri Elektronik
Dergisi (2) 1-6.
KUBAN D. (1982) Türk ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler, Arkeoloji ve Sanat
Yayınları, İstanbul.
KUBAN D. (1998) Mimarlık Kavramları, YEM Yayınları, İstanbul.
KGM (2005) Survey,Reconstruction Application Projects and Technical Report of
Historical Konjic Bridge Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi,
Arşiv Kayıt No: BIH / KONJIC / N.03 / RUP-2005, Ankara.
KGM (2007) Karayolları Tarihi, Yollar Milli Komitesi Yayını, Ankara.
KGM (2008) Tarihi Kurt Köprüsü Restorasyon Projeleri ve Teknik Raporu,
Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi, Arşiv Kayıt No: B.07 /
İ.55 / N.02 / RUP-2008, Ankara.
102 METU JFA 2013/2 MERAL HALİFEOĞLU vd.
KGM, TİKA (2009) Sokollu Mehmet Paşa Bridge Constructional Drawing and
Restoration, Yayınlanmamış Teknik Rapor, KGM Arşivi, Arşiv Kayıt
No: BIH / VİŞEGRAD / N.86 / RUP-2009, Ankara.
KGM (2012) Tarihi Köprüler Şubesi Müdürlüğü Envanteri, KGM Arşivi,
Ankara.
KGM Yol Ağı Haritası. (2012).
KGM Haritalar.(2013).7.Bölge Samsun, [http://www.kgm.gov.tr/Site
CollectionImages/KGMimages/Haritalar/b7.jpg. Erişim Tarihi (25.07.2013).
KOÇAK, Ö. (1993) Eskiçağ Tarihinde Sinope: Başlangıçtan MS. 395’e Kadar,
yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi,Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
KURUGÖL,S., TEKİN.Ç. (2010) Anadolu’da Bizans Dönemi Kale
Yapılarında Kullanılan Tuğlaların Fiziksel, Kimyasal ve Mekanik
Özelliklerinin Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik
Mimarlık Fakültesi Dergisi (25:4) 767-777.
KURUGÖL, S. (2010) Tarihi Kütahya Kalesi Tuğlalarının Mekanik
Özelliklerinin ve Puzolanik Aktivitelerinin İncelenmesi, Fırat
Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi (22:1) 13-26.
Mostart A Bridge Story (2004) World Bank/ PCU/ UNESCO, Pilot Cultural
Heritage Project, BIH.
ORTAYLI, İ. (2007) Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara.
ÖNEY, G. (1970) Anadolu Selçuklu Mimarisinde Antik Devir Malzemesi,
Anadolu (Anatolia) (12:2) 17-26.
ÖZCAN, K. (2006) Anadolu’da Selçuklu Kentler Sistemi ve Mekânsal
Kademelenme, METU Journal of the Faculty of Architecture (23:2) 21-
61.
ÖZCAN, K. (2005) Ortaçağda Anadolu’nun İdarî Coğrafyasına Bakış
Anadolu’da Selçuklu İdarî Birimleri, Coğrafi Bilimler Dergisi (3) 73-79.
ÖZDEMİR, H. (2005) Osmanlı’da Sürre Alayları, Kültür, Sanat ve Araştırma
Bülteni (6) 16-23.
OZKAYA, O.A., BÖKE, H., İPEKOĞLU,B. (2006) Roma Dönemi Tuğla ve
Harçların Özellikleri: Bergama Serapis Tapınağı Örneği, 3. Ulusal
Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi, Seminer Bildirileri (15-17 Kasım
2006) der. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi,
İstanbul; 616-627.
ÖZGÜNLER, A.S., ERSEN,A., GÜLEÇ,A. (2010), Yedikule Kara Surlarında
Kullanılan Erken Bizans Dönemi Harçlarının Karakterizasyonu
Üzerine Bir Araştırma, İBB KUDEP Restorasyon Konservasyon
Çalışmaları Dergisi, (5) 31-40
REZAEİ, D., HERSEK, C.M. (2007), Büyük Selçuklu Çağı Mimarisinde
Yapı ve Süsleme Malzemesi Olarak Tuğlanın Üretim ve Kullanım
Teknikleri, Selçuklu Çağında Mimarlık Sempozyumu ve Sergisi,
Bildiriler Kitabı, (15-17 Kasım 2007) TMMOB Mimarlar Odası Konya
Şubesi, Konya; 177-188.
SERT, H., PARTAL, E.M., DEMİRCİ, H., AKBULUT, T., AVŞİN, A., ÜSTE,
C., YILMAZ, S., NAS, M., KASAP, F., TURAN, G.S., KORKMAZ,
TARİHİ KURT KÖPRÜSÜ RESTORASYONU METU JFA 2013/2 103
İ.H. (2009) Tarihi Köprüler Teknik Şartname, Mevzuat, Envanter, Proje,
Bakım ve Onarımı, KGM Yayın No: 268, KGM Matbaası, Ankara.
ŞAHİN, M.K. (2006) Anadolu Selçuklu Döneminin Önemli Yapıtlarından
Çakallı Han Üzerine Bazı Düşünceler, Geçmişten Geleceğe Samsun,
Sempozyum Bildirileri (4-6 Mayıs 2006) der. C. Yılmaz, Samsun
Büyükşehir Belediyesi, Samsun; 427-449.
TAESCHNER, F. (2008) Das Anatolische Wegenetz Nach Osmanischen
Quellen, Osmanlı Kaynaklarına Göre Anadolu Yol Ağı, çev. N.Epçeli
(2010) Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım, İstanbul.
TUNCER, O.C. (2007) Anadolu Kervan Yolları, Vakıflar Genel Müdürlüğü
Yayınları, Ankara.
TUNÇEL, H. (2000) Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler, Fırat Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi (10:2) 23-34.
YAVAŞ, A. (2010) Anadolu Selçuklu Banilerinin Politik Yaşamlarıyla
Mimari Faaliyetleri Arasındaki İlişkiler, Türklük Bilimi Araştırmaları
Dergisi (28) 409-417.
YAVUZ TÜKEL, A. (2005) Selçuklu Döneminde Malzeme ve Mimarlık
İlişkisi, Geçmişten Geleceğe Anadolu’da Malzeme ve Mimarlık, Kongre
Bildirileri (4-5 Temmuz 2005), XXII. Dünya Mimarlık Kongresi UIA
2005 İstanbul, İstanbul;79-142.
YAVUZ TÜKEL, A. (2007) Konya Yakınında Bir Selçuklu Derbendi:
Kızılören/KIZILVİRAN, Selçuklu Çağında Mimarlık Sempozyumu ve
Sergisi Bildiri Kitabı, Mimarlar Odası, Konya; 25-41.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com